Σελίδες

4 Σεπ 2011

ΤΑ «ΑΓΡΑΦΑ» ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Με την ελληνική λέξη «Άγραφα» καλούνται διεθνώς τα λόγια που αποδίδονται στον Ιησού – ότι δηλαδή έχουν ειπωθεί από αυτόν – από  ορισμένους συγγραφείς των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού, τα οποία όμως δεν συμπεριλαμβάνονται στα τέσσερα ευαγγέλια.
Η επιστημονική έρευνα περί της υπάρξεως των «άγραφων» αυτών λόγων στηρίχτηκε στη μαρτυρία του επιλόγου του Κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, σύμφωνα με την οποία « Υπάρχουν και πολλά άλλα που έκανε ο Ιησούς, τα οποία, εάν γραφούν το καθένα, νομίζω πως ούτε αυτός ο κόσμος δεν θα χωρούσε τα βιβλία που θα γράφονταν. Αμήν» Ιω. 21:25...
Η ιστορικοφιλολογική κριτική της Καινής Διαθήκης έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και επιστημονική ευαισθησία στην αναζήτηση αυτή των «λογίων» του Χριστού για να μπορέσει να προσδιορίσει με σαφήνεια και ακρίβεια τις πρωταρχικές μορφές των λόγων του, που έχουν μεγάλη σπουδαιότητα για την αποκατάσταση του αρχικού πυρήνα του κηρύγματος του Χριστού. «Άγραφα» λόγια διασώθηκαν σε πολλές πηγές του αρχικού Χριστιανισμού, αλλά η γνησιότητα και αυθεντικότητα των περισσοτέρων αμφισβητείται, γιατί πολλά από αυτά δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετήσουν ποικίλους σκοπούς των κοινοτήτων του γνωστικισμού.  
Έτσι ο Γερμανός ερευνητής A. Resch στο έργο του «Agrapha» που εξέδωσε το 1906 κατέγραψε πρώτος 291 περίπου άγραφα «λόγια», από τα οποία τα 194 προέρχονταν από την εκκλησιαστική γραμματεία και τα 97 από απόκρυφα έργα γνωστικής προέλευσης. Η αυθεντικότητα όμως των «λογίων» αυτών θεωρήθηκε αμφίβολη. Ο Resch δέχτηκε ως αυθεντικά μόνο 36 από αυτά, ενώ ο J. Jeremias στο έργο του Unbekannte Jesusworte έκδοσης 1948 – 51 μόνο 11, ο J. Ropes στο Die Spruche Jesus, 1896 μόνο 10 και άλλοι ερευνητές πολύ λιγότερα.      
Τα «Άγραφα» λόγια του Χριστού διασώζονται στη Καινή Διαθήκη δηλαδή σε βιβλία εκτός των ευαγγελίων ή στα περιθώρια ωρισμένων αρχαίων κωδίκων των ευαγγελίων – τα οποία αργότερα εισήλθαν και εις το κείμενο από αβλεψία ή εκ προθέσεως των αντιγραφέων – εις τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς των πρώτων αιώνων (Ιουστίνου, Κλήμεντος Αλεξανδρέως, Ωριγένους, Ειρηναίου, Τερτυλιανού κ.λ.π), εις διάφορους σχετικούς παπύρους όπως του Οξύρυγχου, Έγκερτον, Φαγιούμ κ.λ.π., εις τα απόκρυφα βιβλία κυρίως γνωστικής προέλευσης ή και στα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Διασώζονται επίσης και στο Εβραϊκό Ταλμούδ και σε μουσουλμανικά κείμενα ακόμη και μέσα στο Κοράνι, όπως π.χ. το εδάφιο 117, από τη σούρα (κεφάλαιο) 5, το οποίο αναφέρουμε ευθύς αμέσως:
 
 "Ποτέ  δεν  τους  είπα  τίποτε
παραπάνω από όσα με  διέταξες να πω:
"Να λατρεύετε τον ΑΛΛΑΧ, τον Κύριό
μου  και  τον  Κύριό  σας",  κι  ήμουν
μάρτυρας  γι' αυτούς  εφ' όσον βρισκόμουν
κοντά τους. Όταν  όμως  συμπλήρωσα  την
διαμονή  μου  στη ζωή,  Εσύ τότε  ήσουν
πια  ο  Φύλακάς  τους  κι  Εσύ  είσαι  ο
Αυτόπτης  μάρτυρας  για όλα  τα πράγματα. 5:117
 
Ας δούμε τώρα μερικά από τα «Άγραφα» λόγια του Χριστού:
Στις Πράξεις των Αποστόλων 20:35 ο Παύλος κατά τον αποχαιρετιστήριο λόγο του προς τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας της Εφέσου λέγει: «Να θυμάστε τα λόγια του Κυρίου που είπε αυτός ο ίδιος: “Είναι ευτυχέστερο να δίνει κάποιος παρά να παίρνει”». Ο κώδικας του Βέζα (D) στο Κατά Λουκά 6:4 διασώζει επίσης το εξής λόγιο: «Την ίδια μέρα όταν είδε κάποιον να εργάζεται το Σάββατο είπε σ’ αυτόν: “άνθρωπε, εάν μεν γνωρίζεις τι κάνεις, είσαι μακάριος. Εάν δεν γνωρίζεις, είσαι καταραμένος και παραβάτης του νόμου”» 
Ο Ιππόλυτος Ρώμης διασώζει το ακόλουθο λόγιο: «Μένοντας έκπληκτος ο Ιούδας από τα λεχθέντα είπε. Και ποιος άραγε θα τα δει αυτά; Ο δε Κύριος είπε. Αυτά θα τα δουν όσοι γίνουν άξιοι». Εις τον Δανιήλ 4:60.
Ομοίως και ο Δίδυμος Αλεξανδρεύς ή Τυφλός διασώζει ένα ακόμη λόγιο του Κυρίου: «Γι’ αυτό είπε ο Σωτήρας. Αυτός που είναι κοντά μου, είναι κοντά στη φωτιά. Και αυτός που είναι μακριά μου, είναι μακριά από την βασιλεία». Εις τον Ψαλμό 88:8. Το λόγιο αυτό διασώζει και ο Ωριγένης, εις Ιερεμία 20:3, και το Γνωστικό Κατά Θωμά Ευαγγέλιο.
Στην ακολουθία του Ευχελαίου, στην ευχή μετά το δεύτερο Ευαγγελικό ανάγνωσμα παραδίδεται η ακόλουθος φράση του Ιησού: «Εσύ είσαι αυτός που είπε. Όσες φορές και αν πέσεις, σήκω και θα σωθείς». Φαίνεται πως ο συγγραφέας της ευχής παραθέτει «άγραφο» λόγιο που του ήταν γνωστό από την παράδοση.
Ως προς την αξία των άγραφων «λογίων» παρατηρούμε γενικώς τα εξής: Ι. Πολλά από αυτά αποτελούν διαπλατύνσεις ή παραλλαγές γνωστών σε μας από το Ευαγγέλιο λογίων του Ιησού ΙΙ. Μεγάλος αριθμός από αυτά προέρχεται από τα απόκρυφα κείμενα και συνεπώς υπόκεινται στην υποψία πως είναι πλαστά ΙΙΙ. Ενίοτε από σφάλμα της μνήμης διάφορα βιβλικά ή εξωβιβλικά χωρία αποδίδονται στον Ιησού IV. Άλλα από αυτά αποτελούν δημιουργήματα της ευσεβούς φαντασίας κάποιων πιστών, τα οποία τέθηκαν στο στόμα του Ιησού V. Τα λόγια αυτά τίποτε καινούργιο δεν προσθέτουν στην γνωστή από τα κανονικά Ευαγγέλια διδασκαλία του Ιησού.  
Παρόλα αυτά όμως η σπουδαιότητα των άγραφων «λογίων» είναι πολλαπλή, γιατί τα μεν αυθεντικά διευκολύνουν την κριτική αποκατάσταση των σχετικών στοιχείων του κηρύγματος του Ιησού Χριστού, τα δε νόθα προσφέρουν τεράστιας σημασίας μαρτυρίες για την παράδοση της αρχέγονης Εκκλησίας, καθώς και των διαφόρων γνωστικών συστημάτων που συνδέθηκαν με την πρακτική της έμπνευσης και της προσθήκης άγραφων «λογίων» για να καλύψουν τις σχετικές ανάγκες των κοινοτήτων τους. Αν τα τυχόν αυθεντικά «λόγια» έχουν ιδιαίτερη αξία για την κριτική της Βίβλου, τα νόθα έχουν μεγαλύτερη αξία για την πληρέστερη κατανόηση της ζωής της αρχέγονης Εκκλησίας και των παραδόσεων των διαφόρων γνωστικών συστημάτων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάννικα
Ιωάννου Δ. Καραβιδόπουλου, Εισαγωγή εις την Καινή Διαθήκη
Το Κοράνι, Έκδοση συγκροτήματος του Βασιλιά Φαχντ της Σαουδικής Αραβίας
 
 
 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.

 

4 σχόλια:

  1. Πολύ καλό θέμα, όπως τα περισσότερα. Ο Θεός να ευλογήσει το έργο αυτό. Έχω μια απορία. Τα λόγια "«Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο υιός του ανθρώπου. Ελλάς γαρ μόνη ανθρωπογεννεί, φυτόν ουράνιον και βλάστημα θείον ηκριβωμένον. Λογισμόν αποτίκτουσα οικειούμενον επιστήμην...», είναι του Κυρίου ή είναι παραμύθια διάφορων? Προσωπικά, δεν βλέπω να ταιριάζουν με το γενικότερο ύφος του Χριστού στα ευαγγέλια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συγχαρητήρια και από μένα, κ. Χρήστο, για το άρθρο που φωτίζει μία ακόμη άγνωστη πλευρά της μελέτης των ιερών κειμένων. Χαιρετώ και τον κ. Στέλιο και όλη την παρέα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΙΜΠΙΡΙΔΗΣ11 Σεπτεμβρίου 2011 στις 2:19 μ.μ.

    Αγαπητέ κ.Στέλιο

    Να έχετε υπ’ όψιν ότι αυτό που ρωτήσατε δεν θα μείνει αναπάντητο. Με αφορμή λοιπόν το ανωτέρω ερώτημά σας, έχουμε ήδη ξεκινήσει συγκεκριμένη μελέτη εις την οποίαν θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε το εμβόλιμον τών επιμάχων ΔΗΘΕΝ λόγων τού Ιησού.

    Κάντε μόνο υπομονή, διότι ταυτοχρόνως συγγράφουμε κι έτερον άρθρον που αφορά εις την πλάνη τής Σκοπιάς περί τής ενάρξεως τών ‘καιρών τών εθνών’ και τής τάχα καταστροφής τής Ιερουσαλήμ εις το 607 π.Χ.

    Εν ευθέτω λοιπόν χρόνο θα δημοσιευθεί και η απάντηση εις το ερώτημά σας.

    ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΙΜΠΙΡΙΔΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλημέρα σε όλους. Θα είναι πολύ χρήσιμη και αυτή η μελέτη. Ο Θεός να ευλογεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.