ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ, Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑ

ΤΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΧΕΙΛΑ

Ο Δομίνικος ή Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γνωστός ως Ελ Γκρέκο (Ο Έλληνας), γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1541 και πέθανε στης 7 Απριλίου του 1614 στο Τολέδο, πόλη της Ισπανίας.

            Για τον τόπο της γέννησής του δημιουργήθηκαν όχι λίγες αμφισβητήσεις. Άλλωστε αυτή είναι η μοίρα πολλών μεγάλων. Μετά θάνατον, όταν αποκτούν φήμη να τους διεκδικούν περισσότερες από μία πόλεις, κάτι αντίστοιχο που συνέβει και με το μεγάλο μας επικό ποιητή Όμηρο που τον διεκδικούσαν στην Αρχαιότητα πάνω από επτά πόλεις της Ελλάδας και της Ιωνίας.

           Κατ’ αρχάς τον Γκρέκο τον διεκδικεί το χωριό Φόδελος της επαρχίας Μαλεβιζίου Κρήτης, επειδή υπήρξε στην περιοχή αυτή οικογένεια με την επωνυμία Θεοτόκης. Παρομοίως και το χωριό Μοίρες Καινουρίου Κρήτης ισχυρίζεται πως είναι γενέτειρά του, διότι υπάρχει κάποιο Τουρκικό έγγραφο του 1684 που αναφέρεται σε κάποιο μετόχι επ’ ονόματι κάποιου Μουρίνου Θεοτοκόπουλου.

          Όμως και οι δύο παραπάνω ισχυρισμοί των αναφερθέντων χωριών απορρίπτονται ως μη έχοντα ιστορικές βάσεις.

          Επειδή για τον μεν πρώτο ισχυρισμό, έχουμε να πούμε, πως το Θεοτόκης εις την Κρήτη δεν είναι επώνυμο, αλλά συνήθως βαπτιστικό όνομα. Έτσι συναντάμε ονόματα όπως Θεοτόκης Πλατιδέμος, Θεοτόκης Δημητρόπουλος κ.λ.π. Έτσι το Θεοτοκόπουλος παράγεται από το όνομα και όχι από το επίθετο και σημαίνει ο γιος του Θεοτόκη, όπως και από το όνομα Βασίλειος παράγεται το Βασιλόπουλος ο γιος του Βασίλη.

           Ομοίως και ο δεύτερος ισχυρισμός δεν έχει ισχυρό έρεισμα, από ένα έγγραφο που έχει την παραφθαρμένη  λέξη Totocopoulo.   

           Εξάλλου επώνυμο Θεοτοκόπουλος ανευρίσκεται στο χωριό Κουστογέρακο του νομού Χανίων, ένα μικρό ορεινό χωριό στα Λευκά Όρη της Κρήτης. Σε επιγραφή που υπάρχει στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος ιστορήθηκε το 1488 από τον αγιογράφο Γεώργιο Προβατόπουλο, μεταξύ των κτητόρων που αναγράφονται είναι και το όνομα «Μάρθα Θεοτοκοπουλίνα».

           Ότι ο Γκρέκο γεννήθηκε στην πόλη του Ηρακλείου υπάρχει μια μεγάλη και αδιαμφισβήτητη απόδειξη. Επειδή παρευρέθη ως διερμηνέας κάποιου Έλληνα ο οποίος δικαζόταν από την Ιερά Εξέταση στα 1582. Εκεί λοιπόν ο ίδιος ο Γκρέκο δηλώνει πως γεννήθηκε στην πόλη του Ηρακλείου και όχι ότι κατάγεται από το Ηράκλειο. Γιατί ως γνωστόν, πολλοί συνηθίζουν να λένε το όνομα της πόλης από το οποίο κατάγονται και όχι το όνομα του χωριού όπου γεννηθήκανε, επειδή τις περισσότερες φορές δεν είναι και τόσο γνωστό το όνομα του χωριού της γέννησής τους.

           Το μικρό του όνομα είναι Δομίνικος και όχι Κυριάκος όπως επιστεύετο παλαιότερα. Και αυτό γιατί το όνομα Κυριάκος είναι μετάφραση του Ιταλικού Domenicus (Dominus = Κύριος). Συνήθως τον φωνάζανε Μένεγο ή Δομένεγο, με το όνομα δε αυτό βρίσκεται στα κατάστιχα του Μαρά, που γράφει χαρακτηριστικά «Μένεγος Θεοτοκόπουλος ζγουράφος».

            Το όνομα του πατέρα του ήτανε Γιώργος, όνομα που έδωσε μετέπειτα και στον γιο του.

           Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος έμεινε όμως γνωστός στη Ιστορία ως ο Greco ή El Greco δηλ. «Ο Έλληνας», με το El να επέχει τη θέση του άρθρου «ο» στα Ισπανικά και τούτο για δύο λόγους. Πρώτον γιατί το όνομά του ήταν δύσκολο να απομνημονευθεί και δεύτερον επειδή τότε συνήθιζαν να αποκαλούν πολλούς με το όνομα της πατρίδας τους ή της πόλης τους.

          Νέος ο Θεοτοκόπουλος σε ηλικία 25 ετών φεύγει το 1566 περίπου για τη Βενετία. Εκεί γίνεται μαθητής του μεγάλου ζωγράφου Τισιανού και όχι του Μπασσάνο όπως επιστεύετο παλαιότερα, την επίδραση του οποίου βλέπουμε διάχυτη στα έργα του Greco.

          Κατόπιν μπαίνει υπό την προστασία του φιλότεχνου καρδιναλίου Αλεξάνδρου Φαρνέζε , του μετέπειτα Πάπα Παύλου Γ΄. Στο Φαρνέζε τον είχε συστήσει ο μικρογράφος Κροάτης Ιούλιος Κλόβιο και έτσι ο Greco εγκαθίσταται πλέον στη Ρώμη.

    Εκεί μαθαίνει Αρχιτεκτονική και Γλυπτική, γνώσεις που θα χρησιμοποιήσει μετέπειτα σε διάφορα αρχιτεκτονικά σχέδια, όπως στο εικονοστάσι του Ναού του Αγίου Δομίγκου του Παλαιού ή για προπλάσματα του ίδιου Ναού ή του Ναού του Ελέους της Ιλιέσκας.

     Στα 1575 φεύγει για την Ισπανία όπου και θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του. Βασιλεύς εδώ είναι ο Καθολικός Φίλιππος ο Β΄, ο οποίος διακρίνεται για το μεγάλο θρησκευτικό του πάθος.

     Στη Μαδρίτη εργάζεται αρχικά ως προσωπογράφος. Κατόπιν προσκαλείται από τον αρχιτέκτονα Ερρέρα για να σχεδιάσει το Εσκοριάλ ένα ανακτορικό – μοναστικό συγκρότημα προς τιμή του αγίου Λαυρεντίου.

   Πάνω στα σχέδιά του βασίζονται διάφορα αγάλματα του Εσκοριάλ, διάφορες μακέτες, τοιχογραφίες, προσχέδια εικόνων κ.λ.π. Κατά την εποχή εκείνη ζωγραφίζει τον περίφημο πίνακα του Αγίου Μαυρικίου, ο οποίος όμως δεν τοποθετείται στο Εσκοριάλ λόγω της ελευθερίας της εκτέλεσής του, πράγμα που δεν άρεσε στον συντηρητικό και θρησκόληπτο Φίλιππο Β΄.

   Κύριο χαρακτηριστικό των έργων του Greco είναι οι επιμηκύνσεις των απεικονιζομένων σωμάτων και προσώπων, η αντίθεση του φωτός με τη σκιά, ο παροξυσμός των κινήσεων και βέβαια ως γνήσιο τέκνο της Βυζαντινής εικονογραφίας η περιφρόνηση της τρίτης διάστασης δηλαδή του βάθους.

    Αλλά για την τέχνη των έργων του Greco και των καλλιτεχνικών ρευμάτων που επέδρασαν πάνω σ’ αυτή θα ασχοληθούμε σε επόμενο άρθρο μας, στο 

http://antiairetikos.blogspot.gr/2012/09/blog-post_16.html

   

Μερικά από τα έργα του:

«Ο Χριστός ο αίρων τον Σταυρό του»

«Άποψη του Τολέδο»

«Espolio»

«Η ταφή του κόμητος Ογκάρθ»

«Η Πέμπτη σφραγίδα της Αποκάλυψης»

«Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου»

« Η εκδίωξη των εμπόρων από το Χριστό»

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.