Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ

Του Ιωάννη Γ. Ζαχαράκη, Μ.Δ.Ε. Θεολογίας

Το γεροντικό αναφέρει ότι κάποτε ο άγιος Σεραπίων ο Σινδωνίτης (4^ος αιώνας), ένας από τους πιο φημισμένους Πατέρες της Ερήμου της Αιγύπτου, επισκέφθηκε στη Ρώμη μια περίφημη έγκλειστη γυναίκα, η οποία ζούσε σ΄ ένα μικρό κελί, χωρίς ποτέ να βγαίνει έξω, ενώ ο ίδιος ήταν περιπλανώμενος. Τότε τη ρώτησε: Γιατί κάθεσαι κλεισμένη μέσα σ΄ ένα κελί; Κι εκείνη του απάντησε: Δεν κάθομαι. Ταξιδεύω. Ολόκληρη η ζωή του χριστιανού, αναφέρει ο π. Κάλλιστος Γουέαρ, είναι ένας δρόμος, ένα ταξίδι μέσα στο χρόνο, μέσα στην αιωνιότητα, το οποίο δεν μετριέται κατ΄ ανάγκη με τους δείκτες του ρολογιού και τις ημέρες του ημερολογίου μας. Σ΄ αυτό το δρόμο που βρίσκεται κάτω από τη σκιά του Σταυρού και αντικρίζει στο βάθος το φως της Αναστάσεως, οι Πατέρες της Εκκλησίας τοποθέτησαν κάποια σημάδια, κάποια ορόσημα, ώστε να μας βοηθούν κι αυτά, το καθένα με το δικό του τρόπο, για να πετύχουμε το σκοπό μας. Και αυτό διότι η ζωή του χριστιανού χρειάζεται να είναι διαρκώς σε κίνηση, σε εγρήγορση, σε αναζήτηση του αληθινού εκείνου δρόμου, ο οποίος θα τον οδηγήσει στη συνάντηση με το πρόσωπο του Αναστημένου Ιησού Χριστού...
   

Γνωρίζοντας, λοιπόν, η Ορθόδοξη Εκκλησία την αξία αυτής της λυτρωτικής συνάντησης μεταξύ ανθρώπου και αναστημένου Ιησού, όρισε μια ολόκληρη περίοδο του εκκλησιαστικού μας έτους ως περίοδο προετοιμασίας για το κοσμοσωτήριο αυτό γεγονός. Πρόκειται για την περίοδο του «Τριωδίου», όπως συνηθίζεται να την αποκαλούν οι ορθόδοξοι χριστιανοί, η οποία αρχίζει από την Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου και ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο. Η ονομασία αυτή προήλθε από το ομώνυμο εκκλησιαστικό βιβλίο «Τριώδιο», το οποίο χρησιμοποιεί η Εκκλησία μας για τη συγκεκριμένη περίοδο.

Πρόκειται για ένα λειτουργικό βιβλίο, το οποίο περιέχει θαυμάσιους εκκλησιαστικούς ύμνους, οι οποίοι αποτελούνται από 3 ωδές, αντί των 8 ή 9 ωδών, που περιέχουν οι ύμνοι (Κανόνες) των υπόλοιπων εκκλησιαστικών βιβλίων. Ονομάζεται, επιπλέον, Κατανυκτικό Τριώδιο, διότι μας προετοιμάζει με ευλάβεια, με συντριβή καρδίας, και με δάκρυα μετανοίας σε αυτό το ταξίδι μας προς τον αναστημένο Ιησού Χριστό. «Μετανοίας ο καιρός και δεήσεως ώρα», λέγει ο υμνογράφος. Και αυτό διότι, οι ύμνοι που ακούγονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι ύμνοι, οι οποίοι μας προσκαλούν σε εγρήγορση και σε μετάνοια, ώστε να μπορέσουμε να γιορτάσουμε με χαρά την εορτή των εορτών, το «σταυρώσιμο» και «αναστάσιμο» Πάσχα.

Και δεν τελειώνει, λοιπόν, όπως πολλοί χριστιανοί θεωρούν, το Τριώδιο την Καθαρά Δευτέρα. Συνεχίζεται καθ΄ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και τη Μεγάλη Εβδομάδα και ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο. Τότε τη θέση του Τριωδίου στο αναλόγιο των Εκκλησιών μας παίρνει το λειτουργικό βιβλίο, που ονομάζεται «Πεντηκοστάριο» ή το «Τριώδιο των Ρόδων», όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν οι μοναχοί στα ορθόδοξα μοναστήρια μας.

Η χρονική αυτή περίοδος των εβδομήντα πιο κατανυκτικών ημερών του εκκλησιαστικού έτους χωρίζεται σε τρία μέρη, ήτοι στις τρεις πρώτες εβδομάδες, στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή και στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα. Οι τρεις πρώτες εβδομάδες, οι οποίες περικλείονται ανάμεσα στις τέσσερις Κυριακές του Τελώνη και του Φαρισαίου, του Ασώτου, των Απόκρεω και της Τυρινής, θεωρούνται ως ο «Νάρθηκας» του Τριωδίου. Και αυτό διότι μας «κατηχούν», μας προετοιμάζουν για τα σπουδαία και θαυμαστά που θα ακολουθήσουν, όπως ακριβώς προετοίμαζε η Εκκλησία μας και τους κατηχούμενους τα παλαιότερα χρόνια στο χώρο του «Νάρθηκα».

Η Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου στην απαρχή του «Τριωδίου» μας μιλάει ή καλύτερα μας δείχνει τη μεγάλη αξία της ταπείνωσης για τη ζωή του κάθε ανθρώπου και ιδιαίτερα του χριστιανού. Μας προ(σ)καλεί να αποβάλουμε κάθε μεγάλη ιδέα, την οποία έχουμε για τον εαυτό μας και να υιοθετήσουμε την τελωνική επίκληση «Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Και αυτό διότι η ταπείνωση είναι η απαρχή της αληθινής μετάνοιας. Μας λέγει ότι μόνο αν αναλογιστούμε το πλήθος των αμαρτιών μας και στηριχθούμε αποκλειστικά και μόνο στο άμετρο έλεος και στη φιλανθρωπία του Τριαδικού Θεού, έχουμε ελπίδα να αντικρίσουμε κατάματα το πρόσωπο του Ιησού Χριστού μας.

Η επόμενη Κυριακή είναι αφιερωμένη στον Άσωτο υιό του Ευαγγελίου, ο οποίος επιλέγει να απομακρυνθεί από τον Πατέρα του, όπως ακριβώς απομακρύνεται καθημερινά ο κάθε άνθρωπος από την αγάπη και τη ζεστή αγκαλιά του Τριαδικού Θεού μας. Και όμως ο Θεός Πατέρας συνεχίζει με την ίδια αγάπη και την ίδια φιλάνθρωπη διάθεση να αγαπά και να περιμένει τον ερχομό του κάθε παιδιού του. Κανείς, όπως μας λέγει ο π. Κάλλιστος Γουέαρ, δεν είναι χριστιανός από δεύτερο χέρι για τον Θεό. Ο Θεός έχει παιδιά, αλλά δεν έχει εγγόνια. Τίποτε δεν είναι ανώτερο από την αγάπη του Θεού μας, ούτε και αυτή ακόμη η αμαρτία.  

Την Κυριακή των Απόκρεω, η οποία είναι αφιερωμένη στην ημέρα της Κρίσης, έρχεται να μας υπενθυμίσει ξανά την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο, η οποία, ωστόσο, αγάπη δεν αναιρεί και δεν παρακάμπτει τη δικαιοσύνη Του. Με τη δευτέρα παρουσία Του ο Κύριος δεν θα έλθει για να προσκαλέσει τον άνθρωπο στη σωτηρία, όπως την πρώτη φορά, αλλά για να τον κρίνει. Και τα κριτήρια της κρίσης είναι συγκεκριμένα και σαφή σε όλους τους ανθρώπους, ήτοι η ανιδιοτελής αγάπη και προσφορά προς τον πεινασμένο, το διψασμένο, τον ξένο, το γυμνό, τον ασθενή, το φυλακισμένο. Ο Ιησούς Χριστός ταυτίζεται με τον κάθε αδύναμο άνθρωπο και μας καλεί και εμάς να Τον αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο του κάθε δυστυχισμένου και πονεμένου αδελφού μας. Τελικά, η αγάπη είναι η βασιλεία που ο Κύριος μυστικά υποσχέθηκε στους αποστόλους, όταν τους είπε ότι θα τρώνε στη Βασιλεία του: «ἵνα ἐσθίητε καὶ πίνητε ἐπὶ τῆς τραπέζης μου ἐν τῇ βασιλείᾳ μου» (Λκ. 22,30). «Τι θα έτρωγαν και τι θα έπιναν, αν όχι αγάπη;», λέγει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος.

Και καθώς ανατέλλει το έαρ, δηλαδή η άνοιξη της νηστείας και το άνθος, δηλαδή το λουλούδι της μετανοίας, όπως γράφει ο ψαλμωδός στον ωραιότατο ύμνο του εσπερινού της Τετάρτης, καλούμαστε να καθαρίσουμε τους εαυτούς μας από κάθε αμαρτία, ώστε να τύχουμε της ευεργεσίας του Θεού μας και έτσι να τον δοξολογήσουμε ευφρόσυνα. Μας θυμίζει, μάλιστα, μέσα από το Συναξάρι της ημέρας, τη σκηνή της απομάκρυνσης του πρώτου ανθρώπου, δηλαδή του Αδάμ από τον Παράδεισο της τρυφής, διότι επέδειξε ανυπακοή και άρνηση στην σωτήρια εντολή της νηστείας, αφού έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό. Και, έτσι, μας προτρέπει να ακολουθήσουμε και εμείς το παράδειγμα του Ιησού Χριστού, ο οποίος δείχνοντας υπακοή μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού, μας αξιώνει και εμάς να γίνουμε ξανά μέτοχοι του Παραδείσου Του.

  Το απόγευμα της Κυριακής ακούγεται στις εκκλησιές μας ο εσπερινός της συγγνώμης, όπως επικράτησε να λέγεται στην παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Με αυτό τον τρόπο μας ζητάει να απεκδυθούμε κάθε τι που μας κρατάει μακριά από τον Ιησού Χριστό και να τον ακολουθήσουμε σ΄ αυτή τη λυτρωτική σταυροαναστάσιμη πορεία. Και θα το πετύχουμε αυτό αν καταφέρουμε να απαρνηθούμε τις επιθυμίες και τις παράλογες ανάγκες της μεταπτωτικής μας φύσης. Τα τροπάρια της ημέρας μας λέγουν ότι δεν είναι πλέον καιρός για δάκρυα απογνώσεως, αλλά καιρός για προσευχή, νηστεία και άσκηση, ώστε να φτάσουμε στην αγαλλίαση της συγχώρησης από τον Θεό. Στο τέλος του εσπερινού της συγγνώμης οι πιστοί δίνουν και λαμβάνουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλον για να δείξουν ότι απαραίτητη προϋπόθεση για συγχώρηση από τον Θεό είναι η δική τους συγχώρηση τόσο προς τους άλλους όσο και προς ολόκληρη την κτίση.

Και μετά από αυτή την περίοδο της δοκιμασίας μπαίνουμε στην κατεξοχήν περίοδο του Τριωδίου, στον κυρίως ναό του Τριωδίου, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, η οποία διαρκεί 42 ημέρες που είναι η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Η περίοδος αυτή ολοκληρώνεται το Σάββατο του Λαζάρου. Ο χριστιανός περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο του έτους οφείλει να έχει στραμμένη την προσοχή του και την προσευχή του προς τον Θεό, ώστε να αντλήσει δύναμη, αισιοδοξία και ελπίδα. Στην προσπάθεια του αυτή θα ενισχυθεί από την τήρηση της νηστείας, η οποία, όπως λέγει ο Μέγας Βασίλειος, είναι συνομήλικη με τον άνθρωπο και φυσικά ο ασφαλέστερος δρόμος για την κατάκτηση του Παραδείσου, όπως μας διαβεβαιώνει ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός και η σωτήρια Παράδοση της Εκκλησίας μας. Η καλύτερη, μάλιστα, έκφραση της νηστείας, όπως λέγει ο ιερός Χρυσόστομος είναι τα έργα της ελεημοσύνης. Ο ίδιος τονίζει χαρακτηριστικά: «Αν δεις φτωχό, να τον ελεήσεις. Αν δεις εχθρό, να συμφιλιωθείς μαζί του».

Η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής έχει αρκετές ιδιαιτερότητες τόσο σε σχέση με τις άλλες περιόδους νηστείας του εκκλησιαστικού έτους όσο και σε σχέση με τον τρόπο άσκησης των διαφόρων ακολουθιών και μυστηριακών πράξεων. Ειδικότερα, οι ημέρες της νηστείας είναι περισσότερες και πιο αυστηρές από τις άλλες περιόδους της νηστείας και επιπλέον έχουμε μεγαλύτερες σε έκταση και ποικιλία ακολουθίες, όπως του Μεγάλου Αποδείπνου, το οποίο ψάλλεται στους ιερούς ναούς κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Πέμπτη, του Μεγάλου Κανόνα την Τετάρτη το απόγευμα της Ε΄ Κυριακής των Νηστειών, έργο του Αγίου Ανδρέα Κρήτης που αποσκοπεί στο να παρακινήσει τους πιστούς σε μετάνοια, του Κατανυκτικού Εσπερινού της Κυριακής, των Χαιρετισμών προς την Παναγία ή αλλιώς του Ακαθίστου Ύμνου, πιθανότατα έργο του Ρωμανού του Μελωδού, ο οποίος ψάλλεται τμηματικά τις τέσσερις πρώτες Παρασκευές και ολόκληρος την τελευταία Παρασκευή. Και φυσικά, εξαιτίας του πένθιμου χαρακτήρα της συγκεκριμένης περιόδου, την τέλεση της Θείας Λειτουργίας μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές.  

Ωστόσο, από πολύ νωρίς η Εκκλησία μας όρισε να τελείται καθημερινά στα ιερά μοναστήρια μας και κάθε Τετάρτη εσπέρας και Παρασκευή πρωί στις Εκκλησίες μας η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Η μοναδική εξαίρεση γίνεται στην εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπου πραγματοποιείται η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Τι σημαίνει όμως Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία; Για να το κατανοήσουμε, απαιτείται να ανατρέξουμε στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, όταν οι πιστοί κοινωνούσαν συχνότατα τα Τίμια Δώρα, ήτοι το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας. Πώς όμως θα συνέβαινε αυτό, αφού την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής τελούνταν Θεία Λειτουργία μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές. Η Εκκλησία μας, λοιπόν, καθιέρωσε τότε να κοινωνούν οι πιστοί από προηγιασμένα άγια κάθε Τετάρτη και Παρασκευή μετά το εσπέρας, αφού μέχρι τη δύση του ηλίου υπήρχε πλήρης αποχή από την τροφή. Έτσι, καθιερώθηκε η παραπάνω προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, η οποία συνδυάστηκε να τελείται μαζί με την ακολουθία του Εσπερινού.

Κατά τις πέντε δε Κυριακές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας καθιέρωσε να τελείται η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, η οποία είναι και παλαιότερη, αλλά και εκτενέστερη σε σχέση με τη Θεία Λειτουργία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Την Α΄ Κυριακή της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής ή αλλιώς την Α΄ Κυριακή των Νηστειών, η οποία αποκαλείται και Κυριακή της Ορθοδοξίας, η Εκκλησία μας όρισε να τιμούμε την προσκύνηση των ιερών εικόνων. Ο χριστιανός μέσα από την τιμή και την προσκύνηση των ιερών εικόνων διαβαίνει «επί το πρωτότυπο», όπως λέγει χαρακτηριστικά ο Μέγας Βασίλειος και δέχτηκε η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος το 787 μ.Χ.. Ο χριστιανός μέσα από τις ιερές εικόνες γνωρίζει το αληθινό πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ο οποίος έγινε και άνθρωπος για να γίνουμε εμείς Θεοί, κατανοεί το πρόσωπο της Παναγίας, καθώς και των αγίων της Εκκλησίας μας, δηλαδή των αγαπημένων φίλων του Θεού. Και αυτό ήταν απαραίτητο να διασαφηνιστεί με αφορμή τη διαμάχη της εικονομαχίας, διότι η συνάντηση με τον αναστημένο Ιησού Χριστό δεν μπορεί να υπάρξει, εάν ο άνθρωπος δεν βεβαιωθεί ότι η πορεία αυτή βασίζεται σε μια ορθή αντίληψη για το ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός, τον οποίο διακαώς επιθυμεί να συναντήσει.

Τη Β΄ Κυριακή των Νηστειών τιμούμε το πρόσωπο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος αναδείχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους θεολόγους της Εκκλησίας μας. Και αυτό διότι ο κορυφαίος αυτός διδάσκαλος της μυστικής και νηπτικής θεολογίας υπερασπίστηκε τη δυνατότητα των εραστών της κατά Θεόν ησυχίας, δηλαδή τη δυνατότητα των μοναχών και των ασκητών της ερήμου μέσα από τη μονολόγιστη ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» να επικοινωνούν απερίσπαστα και μυστικά με τον Θεό. Η επικοινωνία φυσικά αυτή δεν σημαίνει και γνώση της ουσίας του Θεού, η οποία μας είναι άγνωστη, γι΄ αυτό και απρόσιτη, αλλά επικοινωνία με τις άκτιστες θείες ενέργειές Του. Με αυτό τον τρόπο ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς υπερασπίζεται έναν Θεό, ο οποίος δεν είναι απόμακρος και ξένος, αλλά έναν Θεό που αγαπάει τα δημιουργήματά Του και επιθυμεί τη συνάντηση και την επι-κοινωνία μαζί τους. Και αυτό γιατί ο Θεός ενώ είναι απρόσιτος στην ουσία Του, είναι συγχρόνως προσιτός στις άκτιστες θείες ενέργειές Του, όπως κατεξοχήν μας φανερώνει η ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού.

Η Γ΄ Κυριακή των Νηστειών συνδέθηκε καταρχήν με τη μνήμη της εύρεσης (6^η Μαρτίου 326) του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού από τα τίμια χέρια της Αγίας Ελένης, της μητέρας του πρώτου και αγίου αυτοκράτορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, δηλαδή του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ωστόσο, ο βασικός λόγος για την καθιέρωση αυτής της εορτής είναι η ενίσχυση των πιστών από το Σταυρό του Κυρίου μας κατά την περίοδο αυτής της δοκιμασίας, ώστε να συνεχίσουν τον αγώνα της νηστείας, της εγκράτειας και της προσευχής. Το Συναξάρι της ημέρας γράφει πώς «όταν έρχεται ένας βασιλιάς, πριν απ΄ αυτόν πορεύονται τα διακριτικά του γνωρίσματα, τα σκήπτρα, τα σύμβολα, και ύστερα εμφανίζεται και ο ίδιος χαρούμενος για τη νίκη και μαζί του χαίρονται και όλοι οι υπήκοοί του. Έτσι, και ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, που σε λίγο θα μας δείξει τη νίκη Του κατά του θανάτου και θα εμφανιστεί μετά δόξης την ημέρα της Αναστάσεως, μας στέλνει πρώτα το σκήπτρο Του, τη βασιλική Του σημαία, το ζωοποιό Σταυρό, ώστε να μας προετοιμάσει να δεχτούμε και τον ίδιο τον Βασιλέα και να Τον δοξάσουμε για τη νίκη».

Η Δ΄ Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη σε μια μεγάλη μορφή του ορθόδοξου μοναχισμού, τον Όσιο Ιωάννη το Σιναΐτη ή της Κλίμακος (6^ος αιώνας), όπως αποκαλείται, αφού είναι ο συγγραφέας του ιερού βιβλίου της «Κλίμακος». Η «Κλίμακα» του Οσίου Ιωάννη είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αναγνώσματα στις τράπεζες των ιερών μονών και ασφαλώς ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία των μοναχών και ασκητών. Στο βιβλίο αυτό ο Όσιος Ιωάννης μας παρουσιάζει όλες εκείνες τις αρετές, τις οποίες καλείται να κατακτήσει ο μοναχός και κατ΄ επέκταση ο κάθε χριστιανός, ώστε να απολαύσει τους γλυκύτατους καρπούς της χριστιανικής ζωής. Πρόκειται για τις αρετές της υπακοής, της μετανοίας, της μνήμης θανάτου, του χαροποιού πένθους, της αοργησίας, της σιωπής, της εγκράτειας, της αγνείας, της σωφροσύνης, της ακτημοσύνης, της αγρυπνίας, της πραότητας, της ταπεινοφροσύνης, της ιεράς ησυχίας, της προσευχής, η οποία καλείται «μητέρα των αρετών», της θεομίμητης απάθειας και τελειότητας και τέλος η ενάρετη τριάδα της αγάπης, της πίστης και της ελπίδας.            

Η Ε΄ Κυριακή των Νηστειών μας προβάλλει τη ζωή μιας μετανοημένης και αγίας γυναίκας, της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας και μας καλεί και εμάς να ακολουθήσουμε το παράδειγμά της. Μετά από 17 ολόκληρα έτη παραδομένη στην αμαρτία αποφασίζει, ύστερα από ένα θαυμαστό γεγονός, να εγκαταλείψει τον άσωτο βίο και να δοθεί εξ ολοκλήρου στον Θεό. Εκεί στην έρημο του Ιορδάνη σαν αγριοπούλι, όπως την περιγράφει ο βιογράφος της, περνά 47 ολόκληρα χρόνια στην άσκηση, την εγκράτεια, τη νηστεία και την προσευχή. Και δεν θα γνωρίζαμε τίποτε για τη ζωή της, εάν ο Θεός δεν επέτρεπε στο τέλος της επίγειας παρουσίας της, μέσα από τα χέρια του Αββά Ζωσιμά, να κοινωνήσει τα άχραντα μυστήρια. Η Εκκλησία μας όρισε να τιμάται η μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας την τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, διότι επιθυμεί έστω και την τελευταία στιγμή και τη δική μας προσωπική μετάνοια και διότι θέλει να μας δείξει πόσο μεγάλη είναι η αγάπη του Θεού για όλους τους αδύναμους και αμαρτωλούς ανθρώπους.

Ιδιαίτερη αξία και σημασία έχουν και τα Σάββατα στην περίοδο του Τριωδίου, αφού αποτελούν «ανάπαυλα» στον πένθιμο χαρακτήρα των καθημερινών ημερών. Τα καλύμματα του Ιερού Ναού και η αμφίεση των κληρικών αποκτούν εορταστικό χαρακτήρα και τελείται η Θεία Λειτουργία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Επιπλέον, τρία Σάββατα του Τριωδίου έχουν συνδεθεί με τη μνήμη των κεκοιμημένων αδελφών. Ειδικότερα, το πρώτο Σάββατο, πριν την Κυριακή των Απόκρεω, «τελούμε τη μνήμη όλων των απ΄ αιώνος κεκοιμημένων ορθοδόξων χριστιανών, πατέρων και αδελφών μας» και γι΄ αυτό ονομάστηκε και «Ψυχοσάββατο». Το επόμενο Σάββατο πριν την Κυριακή της Τυρινής είναι αφιερωμένο στη μνήμη «όλων των δια της ασκήσεως διαλαμψάντων οσίων και θεοφόρων Πατέρων μας». Και το Σάββατο πριν την Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι αφιερωμένο στο θαύμα των κολλύβων του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου του Τήρωνος. Και φυσικά το Σάββατο του Λαζάρου, όπου έχουμε την ασφαλή μαρτυρία από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό ότι ο θάνατος δεν είναι υπεράνω της ζωής και της αγάπης του Θεού μας, αλλά υπόκειται και αυτός στη δική του αποκλειστική δικαιοδοσία. Μια πρόγευση αυτής της δύναμής Του έναντι του θανάτου θα μας δώσει με την ανάσταση του αγαπημένου φίλου του Λαζάρου. Και με αυτό το αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μήνυμα της ανάστασης του Λαζάρου, οι χριστιανοί εισέρχονται στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα.

Πρόκειται για το τρίτο και τελευταίο τμήμα του Τριωδίου, την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, η οποία θεωρείται το «Άγιο Βήμα», δηλαδή το πλέον ξεχωριστό και συγκλονιστικό κομμάτι του Τριωδίου. Και όπως το άγιο Βήμα στους ιερούς ναούς είναι μικρό και ιδιαίτερο, έτσι και η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα είναι μικρή και ξεχωριστή για τη ζωή των χριστιανών, αφού βιώνουν τα μεγάλα κατορθώματα του Ιησού Χριστού, όπως μας λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. Οι χριστιανοί από την Κυριακή των Βαΐων μέχρι και την Κυριακή της Αναστάσεως βλέπουν να αποκαλύπτεται ολόκληρη η δόξα του Ιησού Χριστού. Μέσα από τις κατανυκτικές ιερές ακολουθίες και τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, ο πιστός προσκαλείται να συναντήσει τον αναστάντα Ιησού Χριστό, αναβαίνοντας τον ανηφορικό δρόμο του Γολγοθά και περνώντας νοερά μέσα από την αγωνία της Σταυρώσεως. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός κατανοεί ότι ο δρόμος τον οποίο έχει να οδοιπορήσει είναι μεγάλος και δύσκολος. Ωστόσο, όπως μας λέγει ο Ντοστογέφσκυ, το άριστο εξαγοράζεται πάντα με μεγάλο πόνο. Και επιπλέον ο πιστός γνωρίζει ότι ο δρόμος αυτός περπατήθηκε πρώτα από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό, ο οποίος μας έδειξε ότι και εμείς μπορούμε να τον διανύσουμε, αν επιθυμούμε να μοιραστούμε το γλυκό φως της Αναστάσεώς Του.

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.