ΝΗΠΙΟΒΑΠΤΙΣΜΟΣ - ΜΕΡΟΣ Β΄: Πλανών Έλεγχος ή Πλανεμένος Έλεγχος;;;

Του «Ερευνητή»

Ματθαίος Βλαστάρης: Ερμηνευτής «Κανόνων» της Ύστερης Βυζαντινής Περιόδου

Η Προτεσταντική  παρερμηνεία του πδ΄ Κανόνα της Συνόδου της  Πενθέκτης 

Σε κάποιο site υπάρχει ένα άρθρο με τίτλο : 

“ΠΛΑΝΩΝ  ΕΛΕΓΧΟΣ

ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΕΣ  ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ  ΜΕ ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ”

Στο άρθρο αυτό  τράβηξαν την προσοχή μας τα  όσα αναφέρονται στον πδ΄ κανόνα της Συνόδου της Πενθέκτης, τα οποία παραθέτουμε εν συντομία  :  

«Ήδη από του ΣΤ’ αιώνος επικρατήσαντος του νηπιοβαπτισμού, χωρίς να παύση υφιστάμενον και το βάπτισμα των ενηλίκων, η εις το βάπτισμα προπαρασκευή ήρχισεν ολίγον κατ΄ ολίγον να περιορίζεται εις τυπικάς τινάς μόνον πράξεις …»Χριστιανική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια¹» “sic”, λήμμα ‘βάπτισμα’, σ. 588

Οι δηλώσεις λοιπόν περί του 6^ου αι. δεν είναι Προτεσταντικές εφευρέσεις. 

Ο  νηπιοβαπτισμός επιβλήθηκε  και με τον πδ΄ κανόνα της Πενθέκτης το 690 μ.Χ».

Στο δικό μας άρθρο εδώ θα αναφερθούμε στον πδ΄  Κανόνα της Πενθεκτης Συνόδου και θα αποδείξουμε πως ο κανόνας αυτός δεν επέβαλλε τον Νηπιοβαπτισμό όπως ισχυρίζεται ο αρθογράφος του «Πλανών Έλεγχος». Επειδή η πείρα μας έχει διδάξει πώς όταν καταρρίπτεται ένας ισχυρισμός, συχνά, εκείνος που τον έθεσε, αντί να παραδεχτεί το λάθος του, επανέρχεται με έναν νέο ισχυρισμό, διευκρινίζουμε ότι το παρόν άρθρο περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στον πδ΄  Κανόνα της Πενθέκτης. Εάν και όταν τεθούν νέοι ισχυρισμοί, θα τους εξετάσουμε σε επόμενα άρθρα... 

1.Οι αλχημείες του «Πλανών  Έλεγχος

   To πρώτο που παρατηρούμε διαβάζοντας το κείμενο, είναι ότι στη Θ.Η.Ε γράφει επί λέξει «επικράτησε». Καμία αναφορά δεν κάνει η Θ.Η.Ε για επιβολή του Νηπιοβαπτισμού τον 6ο αιώνα. Μόνον  «επικράτηση» αναφέρει. Δεν διαφωνούμε με τον όρο «επικράτηση». Διαφωνούμε με τον ισχυρισμό του αρθρογράφου ότι και με τον πδ΄ Κανόνα επιβλήθηκε ο Νηπιοβαπτισμός. Η επικράτηση του Νηπιοβαπτισμού στην Εκκλησία οφείλεται στο γεγονός, ότι, κατά πλειοψηφία στην Αυτοκρατορία τα Νήπια αυτά, είχαν Χριστιανούς γονείς που κατ’ έθος οι ίδιοι τα προσέφεραν να βαπτισθούν, επειδή, σ’ αυτή την περίπτωση το Νήπιο βαπτίζεται πρώτα και έπειτα κατηχείται.

  Στη συνέχεια ο αρθογράφος του «Πλανών Έλεγχος» προβαίνει σε αλχημείες.

  Μετατρέπει το «επικράτησε» που γράφει η Θ.Η.Ε σε «επιβλήθηκε».

Άλλο σημαίνει το «επιβλήθηκε» κι άλλο το «επικράτησε».Στη συνέχεια το «επιβλήθηκε» το ανάγει ως δήθεν εξαγόμενο από τον πδ΄  Κανόνα της Πενθέκτης θέλοντας να δείξει πως ΚΑΙ ο Κανόνας αυτός επέβαλε τον Νηπιοβαπτισμό. Πώς τεκμηριώνει ότι το βάπτισμα επιβλήθηκε με τον Κανόνα αυτό; Μα με μία απλή πρόταση : «Ο  νηπιοβαπτισμός επιβλήθηκε  και με τον πδ΄ κανόνα της Πενθέκτης το 690 μ.Χ»!!!

  Το να ισχυρίζεται ο αρθογράφος του «Πλανών Έλεγχος» πως επιβλήθηκε ο Νηπιοβαπτισμός με τον πδ΄ κανόνα της Πενθέκτης , σημαίνει με απλά Ελληνικά πως η Εκκλησία με αυτόν τον κανόνα επέβαλλε τον Νηπιοβαπτισμό και όχι ότι επικράτησε. Άλλο το ένα άλλο το άλλο.

    Εμείς , εν πρώτοις, θα εξετάσουμε το κατά πόσο «επιβλήθηκε» ο Νηπιοβαπτισμός από τον Κανόνα πδ΄ της Πενθέκτης, όπως ισχυρίζεται ο αρθογράφος .

2.Τα «εργαλεία» που θα χρησιμοποιήσουμε για την ερμηνεία του Κανόνα.

     Θα δούμε αρχικά το κείμενο του Κανόνα και έπειτα θα προχωρήσουμε στην ερμηνεία του, όχι με τα δικά μας «εργαλεία», αλλά με τα ίδια «εργαλεία» που χρησιμοποίησε πρώτος ο αρθογράφος του «Πλανών Έλεγχος» στο άρθρο του. Θα επικαλεστούμε την ερμηνεία που δίνει ο  Αγ. Νικόδημος στον πδ΄  κανόνα  όπως ακριβώς επικαλέστηκε πρώτος ο αρθογράφος την ερμηνεία του Αγ. Νικοδήμου στον 12ο κανόνα της Νεοκαισαρείας. Με τον Αγ. Νικόδημο ερμήνευσε τον 12ο Νεοκαισαρείας ο αρθογράφος, με τον Αγ.Νικόδημο θα ερμηνεύσουμε κι εμείς τον πδ΄  της Πενθέκτης.

3.Το κείμενο του πδ΄ Κανόνα της Πενθέκτης Συνόδου 

«Τοις κανονικοίς των Πατέρων θεσμοίς κατακολουθούντες, ορίζομεν και περί των νηπίων· οσάκις μη ευρίσκωνται βέβαιοι μάρτυρες, οι ταύτα αναμφιβόλως βαπτισθέντα είναι λέγοντες, και ουδέ αυτά διά την κείραν περί της παραδοθείσης αυτοίς μυσταγωγίας αποκρίνασθαι επιτηδείως έχωσι, χωρίς τινος προσκόμματος οφείλειν ταύτα βαπτίζεσθαι· μη ποτε ο τοιούτος δισταγμός αποστερήση αυτά της τοιαύτης του αγιασμού καθάρσεως».  

Μετάφραση: Ακολουθώντας τους κανονικούς θεσμούς των Πατέρων, ορίζουμε και περί των νήπιων. Όταν δεν βρίσκονται βέβαιοι μάρτυρες που να μπορούν να μας πουν χωρίς καμία αμφιβολία ότι τα νήπια είναι ήδη βαπτισμένα, αλλά και τα ίδια τα νήπια λόγω του νεαρού της ηλικίας δεν μπορούν να μας πληροφορήσουν επακριβώς για το αν έχουν βαπτισθεί, εμείς, χωρίς κανένα άλλο πρόσκομμα οφείλουμε να τα βαπτίσουμε, μήπως και ο δισταγμός μας τα αποστερήσει από της του αγιασμού καθάρσεως.

    Εκ πρώτης όψεως πουθενά δεν λέει ότι επιβλήθηκε ο Νηπιοβαπτισμός ούτε εμμέσως ούτε αμέσως. Αλλά για να μην αφήσουμε καμία αμφιβολία περί τούτου θα παραθέσουμε και τις ερμηνείες  των άλλων Κανονολόγων ώστε να διαφωτισθεί πλήρως το θέμα και οι πτυχές του.

   Το πρώτο που παρατηρούμε είναι ότι δεν αναφέρεται ευθέως σε όλα τα Νήπια, αλλά μόνον σε όσα δεν γνωρίζουν αν βαπτίσθηκαν. Ο Κανόνας, προτού τα βαπτίσει, αναζητάει μάρτυρες που να μπορούν να μας βεβαιώσουν εάν βαπτίσθηκαν, σημειώνοντας ωστόσο και την περίπτωση όπου δεν μπορούν τα ίδια τα Νήπια να μας βεβαιώσουν, αν έχουν βαπτισθεί. Εκ πρώτης όψεως γεννάται το ερώτημα : τι Νήπια είναι αυτά που αναφέρει ο κανόνας ώστε να μην μπορούν να μας βεβαιώσουν τουλάχιστον οι γονείς τους ούτε τα ίδια ότι βαπτίσθηκαν ;Την απάντηση στο ερώτημα αυτό την δίνει ο ερμηνευτής των Ιερών Κανόνων ο Αγ. Νικόδημος από τον οποίο θα ξεκινήσουμε πρώτα να δούμε τα σχετικά.

4.Η ερμηνεία του Αγ.Νικοδήμου στον πδ΄ Πενθέκτης 

«Και ούτος ο Κανών, παρομοίως αυτολεξεί π . της εν Καρθαγένη εστί, διορίζων, ότι όσαις φοραίς δεν ευρίσκονται μάρτυρες βέβαιοι να μαρτυρούν , ότι είναι βαπτισμένα τα Νήπια (διατί τυχόν αιχμαλωτισθέντα ταύτα υπό βαρβάρων και απαχθέντα εις μακρινούς τόπους (1), μετά ταύτα παρά των Χριστιανών εξηγοράσθησαν), αλλ’ουδέ αυτά τα ίδια είναι ικανά να πληροφορήσουν ότι εβαπτίσθησαν , δια την κείραν, ήτοι διά την ηλικία την νηπιώδη αυτών, καθ’ην εβαπτίσθησαν, Τα τοιαύτα, λέγω, πρέπει χωρίς κανένα εμπόδιον να βαπτίζωνται. Μήπως η αμφιβολία αύτη, αν εβαπτισθήσαν,  ή όχι, αποστερήση αυτά της διά του λουτρού καθάρσεως. Και όρα την σημείωσιν του μζ΄ Αποστολικού».

Υποσημείωση: (1).Καθώς λέγουν τα πρακτικά της εν Καρθαγένη « ή και διότι ευρέθησαν ερριμμένα εις δρόμους ή εις τας θύρας των Εκκλησιών, ως τούτο συμβαίνει εις τα νόθα παιδία, και αγνοούνται αν ήναι βαπτισμένα. ΠΗΔΑΛΙΟΝ σ.241. 

Μετάφραση: «Και αυτός ο Κανόνας, παρομοίως και αυτολεξεί με τον π΄  κανόνα της εν Καρθαγένη Συνόδου, διορίζει, ότι όσες φορές δεν ευρίσκονται μάρτυρες βέβαιοι να μαρτυρούν, ότι είναι βαπτισμένα τα Νήπια (διότι έτυχε να αιχμαλωτισθούν από τους Βάρβαρους και να απαχθούν σε μακρινούς τόπους, και έπειτα εξαγοράσθηκαν από Χριστιανούς) αλλά ούτε αυτά τα ίδια είναι ικανά λόγω της ηλικίας τους να μας πληροφορήσουν εάν έχουν βαπτισθεί, αυτά λέγω πρέπει να βαπτίζονται χωρίς κανένα εμπόδιο, μήπως και η αμφιβολία εκ μέρους μας τα αποστερήσει από το βάπτισμα. 

Yποσημείωση : (1).Καθώς  αναφέρουν τα πρακτικά της Συνόδου της Καρθαγένης «ή και διότι βρέθηκαν στις θύρες των Ναών ή εγκαταλελειμμένα στους δρόμους όπως συμβαίνει με τα νόθα παιδιά , που δεν ξέρουμε αν είναι βαπτισμένα.

   Καμία απολύτως αναφορά ότι επιβλήθηκε ο Νηπιοβαπτισμός αφού ο Κανών αναφέρεται σε μια ιδιόρρυθμη υπόθεση, σε μια ορισμένη ομάδα Νηπίων.

   Βλέπουμε στην ερμηνεία του Αγ. Νικοδήμου πως τα Νήπια που αναφέρει ο πδ΄ κανών είχαν αιχμαλωτισθεί και είχαν απαχθεί σε μακρινούς τόπους από πολύ μικρά. Κατά συνέπεια είναι αμφίβολο αν έχουν βαπτισθεί, αφού ούτε τα ίδια ούτε και κανείς άλλος μπορεί να βεβαιώσει τι είχε γίνει τότε. Πως έφτασαν εκεί; Από που κατάγονται και τι δουλειά έχουν στις θύρες των Ναών; Αν έχουν βαπτισθεί,  δεν θα είναι παράτυπο να τα ξαναβαπτίσουν για δεύτερη φορά έστω κι αν κανείς δεν ξέρει;

   Για να δώσουμε ικανοποιητικές απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα πρέπει να ανατρέξουμε  στο σχετικό σχόλιο του Βαλσαμών, ενός Βυζαντινού Κανονολόγου του 12ου αιώνα, καθώς και στις ερμηνείες των άλλων Κανονολόγων, ώστε να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει με τα Νήπια αυτά και να μην αυθαιρετούμε.  

5.Νήπια προερχόμενα από Χριστιανικές χώρες που αιχμαλωτίσθηκαν από Σκύθες οι Αγαρηνούς 

   Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τα Νήπια που γεννήθηκαν από Χριστιανούς γονείς, και που κάποια στιγμή αιχμαλωτίσθηκαν από Άπιστους και τελικά πουλήθηκαν ή εξαγοράσθηκαν. Το σχόλιο του Βαλσαμώνα στον πδ΄  κανόνα της Πενθέκτης είναι άκρως διαφωτιστικό.

α) Ερμηνεία Βαλσαμών

«Οι εν Καρθαγένη συνελθόντες Πατέρες, ων ο παρών κανών μέμνηται, εν βάπτισμα ομολογούντες, κατά την του αγίου συμβόλου περίληψιν, ώρισαν εν κανόνι οβ΄  τοὺς εν νηπιότητι λεγομένους βαπτισθήναι, είτε και μη, βαπτίζεσθαι, ένα μη ώσι μάρτυρες βέβαιοι, πληροφορούντες αυτούς βαπτισθήναι. Ακολούθως ουν τούτοις εθεσμοθέτησαν οι Πατέρες εν τω παρόντι κανόνι αυτά εκείνα, όσα και οι εν Καρθαγένη συνελθόντες παρεκελεύσαντο, δηλονότι βαπτίζεσθαι τους αμφιβαλλομένους βαπτισθήναι, διά το μη ειδέναι τι γέγονεν εις τούτους εν νηπιότητι, (κείρα γαρ εστίν η ατελής ηλικία) μηδέ μάρτυρες παράγονται πληροφορούντες το βαπτισθήναι αυτούς ,δέος γαρ εστι, μή ποτε διά τον δισταγμόν αποστερηθώσι τα νήπια του θείου βαπτίσματος, και δια τούτου διδομένης βασιλείας των ουρανών, κατά την του Κυρίου φωνήν, την λέγουσαν, Ει μή τις γεννηθή δι’ύδατος και Πνεύματος, ου μή εισέλθη εις την βασιλείαν των ουρανών.Ταύτα δε νενομοθέτηνται, ότι τινές ου παρεχώρουν δια την αμφιβολίαν βαπτίσζεσθαι τους τοιούτους, ίνα μη δόξωσιν αναβαπτίζειν τους προβαπτισθέντας · περί δε τούτου πολλάκις αμφισβήτησις γέγονε συνοδικώς. Νηπίων γαρ από Χριστιανικής χώρας αιχμαλωτισθέντων παρά Σκυθών και Αγαρηνών, και διαπραθέντων προς Ρωμαίους, αμφιβολία γέγονεν, ει χρη τους πωληθέντας βαπτισθήναι · έλεγον γαρ τινές, ως, επεί από χριστιανικής χώρας ηχμαλωτίσθησαν, πρόληψίς εστι βαπτισθήναι κατά χώραν εν νηπιότητι, και ου χρη και αύθις αναβαπτισθήναι. Ήρεσε δε μάλλον, οφείλειν βαπτισθήναι, δια το μη ειδέναι τούτους, ει εν νηπιότητι εβαπτίσθησαν, μήτε τινές ευρίσκεσθαι διαβεβαιουμένους το βάπτισμα. Περί δε των από χώρας απίστων αιχμαλωτιζομένων, ωρίσθη, αδιστάκτως αυτούς βαπτίζεσθαι, ει μη μάρτυρες ομολογούσι βαπτισθηναι τούτους μετά την αιχμαλωσίαν. Ερμηνεία Βαλσαμώνα στον πδ΄ Πενθέκτης. Σύνταγμα Θείων και Ιερών Κανόνων, Γ.ΡΑΛΛΗ – Μ.ΠΟΤΛΗ,τόμος B΄,σσ.497-8.

  Στην ερμηνεία του ο Βαλσαμών, μας λέγει πως οι πατέρες της Πενθέκτης Συνόδου ακολούθως προς τις αποφάσεις της εν Καρθαγένη Συνόδου, όρισαν να βαπτίζονται όσοι δεν γνωρίζουν αν όντως βαπτίσθηκαν και δεν υπάρχουν μάρτυρες να το βεβαιώσουν ή  όταν δεν μπορούν ούτε οι ίδιοι να μας το πουν λόγω της Νηπιακής τους ηλικίας. Τα νήπια αυτά που γεννήθηκαν σε Χριστιανική χώρα τα είχαν αιχμαλωτίσει οι Σκύθοι και οι Αγαρηνοί και αφού κατέληξαν στη Ρώμη, εξαγοράσθηκαν τελικά από Χριστιανούς.

Μια μερίδα ιερέων έφερε αντίρρηση κατά της πρακτικής αυτής από φόβο μήπως και η πράξη τους αυτή είναι μη Κανονική, επειδή υπάρχει περίπτωση να αναβαπτίσουν τα Νήπια αυτά σε περίπτωση που έχουν βαπτισθεί ήδη μια φορά, παρ’ ότι κανένας δεν μπορεί να το βεβαιώσει αυτό εκείνη τη στιγμή.

Άλλοι είπαν πως επειδή αυτά τα Νήπια προέρχονται από Χριστιανικές χώρες και οι Χριστιανοί γονείς βαπτίζουν τα Νήπια τους , δεν χρειάζεται να αναβαπτισθούν ακόμη κι αν τα ίδια δεν το γνωρίζουν ή δεν υπάρχει κάποιος μάρτυρας να  διαβεβαιώσει ότι έχουν βαπτισθεί. Αυτή η θέση είναι εν μέρει σωστή αλλά κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν πρόλαβαν και βαπτίσθηκαν όλα τα Νήπια προτού Αιχμαλωτιστούν.

Λογική φαίνεται η θέση αυτή αλλά ενέχει πολύ σοβαρό  κίνδυνο : Ορισμένα Νήπια Χριστιανών δεν πρόλαβαν να βαπτισθούν από τους γονείς του πριν τα απαγάγουν οι Εισβολείς. Τελικά ελευθερώθηκαν ή εξαγοράσθηκαν και κατέληξαν σε Χριστιανική χώρα χωρίς να υπάρχει κάποιος μάρτυρας ή δικός τους άνθρωπος να βεβαιώσει ότι βαπτίσθηκαν από τους γονείς τους πριν απαχθούν. Κανένας δεν μπορούσε να βεβαιώσει ότι βαπτίσθηκαν όλα πριν απαχθούν.

Εάν η Εκκλησία δεν βάπτιζε τα Νήπια αυτά αποδεχόμενη την αιτιολογία : Επειδή αυτά τα Νήπια προέρχονται από Χριστιανικές χώρες και οι Χριστιανοί γονείς βαπτίζουν τα Νήπιά τους, οπότε είναι όλα βαπτισμένα και δεν χρειάζεται να βαπτισθούν, τότε, τα Νήπια αυτά θα έμεναν αβάπτιστα για όλη τους τη ζωή επειδή ορισμένα μπορεί να μην  είχαν βαπτιστεί προτού τα απαγάγουν.

Για να άρει η Εκκλησία τον κίνδυνο να μείνει έστω και ένα Νήπιο αβάπτιστο για όλη του τη ζωή και να κοινωνεί των αχράντων Μυστηρίων νομίζοντας το ίδιο αλλά και η Εκκλησία πως είναι βαπτισμένο, νομοθέτησε πως είναι προτιμότερο λόγω αμφιβολίας να ξαναβαπτιστούν για δεύτερη φορά όλα τα Νήπια που ανήκουν σ’ αυτές τις περιπτώσεις : «Ήρεσε δε μάλλον, οφείλειν βαπτισθήναι, δια το μη ειδέναι τούτους, ει εν νηπιότητι εβαπτίσθησαν, μήτε τινές ευρίσκεσθαι διαβεβαιουμένους το βάπτισμα».

Kαι σε άλλες περιπτώσεις για παρόμοια ζητήματα έχουμε και εκεί την ίδια απόφαση : «… και της εν Καρθαγένη, τους αμφιβόλως  έχοντας ει εβαπτίσαντο ου μην ην όσιον ουδέ ασφαλές, τον βαπτισθέντα παρά του μη λαβόντος εξουσίαν βαπτίζειν, και διά του βαπτίσματος άφεσιν διδόναι αμαρτημάτων (ρυπτικόν γαρ τούτων το βάπτισμα), τω θείω των πιστών καταλέγει χορώ · ου μικρός γαρ ο κίνδυνος, μήποτε παρά τον τοιούτον δισταγμόν, αυτός μεν της εκ του αγίου βαπτίσματος καθάρσεως στερηθή, ημείς δε αβαπτίστω λάθωμεν κοινωνούντες…».Ματθ. Βλάσταρης, Σύνταγμα, Στ.Β΄.κεφ. γ΄,Έτι των βαπτιζομένων παρ’ανιέρων,σ.121.   

Αυτό είναι το Νομοθετικό έργο του πδ΄ Κανόνα της Πενθέκτης  που εκφράζει την ευαισθησία της Εκκλησίας απέναντι στον άνθρωπο, αλλά δυστυχώς κακοποιείται βάναυσα το Νόημά του από την Προτεσταντική – Πεντηκοστιανή προχειρότητα.

6. Όσοι προέρχονται από τους απίστους Αγαρηνούς και βαπτίσθηκαν από αυτούς όταν ήταν Νήπια.

  Η περίπτωση αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πλοκή επειδή αναφέρεται σε παιδιά που ναι μεν οι γονείς τους είναι αλλόθρησκοι, αλλά τα προσέφεραν με τη συγκατάθεσή τους να βαπτισθούν από Ορθόδοξο Ιερέα. Πως είναι δυνατόν να έχουν βαπτισθεί τα Νήπια των Αγαρηνών στην χώρα τους με τη συγκατάθεση των γονέων τους, ενώ οι γονείς τους είναι αλλόθρησκοι;  

Και εδώ είναι διαφωτιστικά τα σχόλια των Ματθαίου Βλάσταρη και του Βαλσαμών από τα οποία θα αντλήσουμε τις σχετικές πληροφορίες για να δούμε, τι συνέβαινε τότε.

α) Ερμηνεία Ματθ.Βλάσταρη

 «Περί των βαπτιζομένων νηπίων των Αγαρηνών. Ιδείν εστι καν τω βάθει σκότω της των Αγαρηνών δυσσεβείας, το φως ενδυναστεύον της χάριτος, και υπό ταύτης μη καταλαμβανόμενον ή σβεννύμενον · επεί των σημείων · ουδέ τοις απίστοις εφθόνησεν, ενάγουσα τούτους προς την θείαν επίγνωσιν · έθος γουν εστί των Αγαρηνών τοις πλείστοις, μη πρότερον τα σφέτερα περιτέμνειν βρέφη, πριν αν οι υποτελείς όντες αυτοίς Χριστιανών ιερείς, και άκοντες αναγκασθώσι ταύτα βαπτίσαι · εζητήθην τοίνυν τα περί τούτου εν τη κατά την βασιλεύουσαν Συνόδω, Λουκά του ιερού τον πατριαρχικόν ιθύνοντος θρόνον, ει δη τους τοιούτους, τη αληθινή των Χριστιανών πίστει προσερχομένους αναβαπτίζειν, ή μόνον χρίειν τω μύρω, και εψηφίσθη, τούτους αναντιρρήτως αύθις βαπτιζειν · όπερ γαρ ελούσαντο βάπτισμα, ου κατά σκοπόν ευσεβή, αλλ’ως φαρμακεία η επαοιδία τινί τούτω εχρήσαντο · εφ’ώ μη νοσώδης ή δυσώδης η κράσις των σωμάτων τοις περιτμηθησομένοις γενήσεται». Ματθαίου Βλάσταρη ,Σύνταγμα κατά Στοιχείον, Στ.Β΄, κεφ.γ΄, Γ.ΡΑΛΛΗ – Μ.ΠΟΤΛΗ ,σ.120.

β)Ερμηνεία Βαλσαμών

«Επί δε των ημερών του αγιωτάτου πατριάρχου κυρού Λουκά, παρέστησαν Αγαρηνοί συνοδικώς, και, απαιτούμενοι βαπτισθήναι, είπον, ως έφθασαν εις τας χώρας αυτών βαπτισθήναι · και ερωτώμενοι όπως, απολογήσαντο, ότι συνήθεια εστί πάντα τα νήπια των Αγαρηνών βαπτίζεσθαι παρά των ορθοδόξων ιερέων · αλλ’ου παρεδέχθησαν · ήκουσαν γαρ, ως παρά των απίστων ζητούμενον από των Χριστιανών βάπτισμα, ου κατά διάθεσιν αγαθήν και πρόθεσιν ορθόδοξον ζητείται, αλλά δια θεραπείαν σωματικήν. Δέδοκται γαρ παρά τοις Αγαρηνοίς τα τέκνα τούτων δαιμονάν, και κατά κύνας όζειν, ει μη του βαπτίσματος τύχωσι χριστιανικού · καντεύθεν, ουχ ως καθαρτήριον παντός ρύπου ψυχικού, και φωτός θείου και αγιασμού πάροχον ανακαλούνται το βάπτισμα, αλλ’ως φαρμακείαν, ή επωδήν. Τινές δε εξ’αυτών είπον, μητέρας έχειν ορθοδόξους, και από σπουδής τούτων βαπτισθήναι αυτούς παρά ορθοδόξων · αλλ’ουδέ ούτοι εισηκούσθησαν, ότι ου παρέστησαν μάρτυρας τουτ’αυτό μαρτυρούντας · μάλλον μεν ουν και κατεγνώσθησαν, ως μη αγαθήν πρόληψιν διδόντες καθ’εαυτών, εις το μη προσέρχεσθαι τη πίστει ορθώς · διο και εξεχωρήθη πάντας τούτους βαπτισθήναι». Ερμηνεία Βαλσαμώνα στον πδ΄ Πενθέκτης. Σύνταγμα Θείων και Ιερών Κανόνων, Γ.ΡΑΛΛΗ – Μ.ΠΟΤΛΗ,τόμος B΄,σσ.498.

  To πρώτο που παρατηρούμε από τον τίτλο του σχολίου του Βλάσταρη, είναι ότι στα Νήπια αυτά έχει τελεστεί το Χριστιανικό βάπτισμα με τη συγκατάθεση των γονέων τους : «Περί των βαπτιζομένων νηπίων των Αγαρηνών».Πιο κάτω μας αναφέρει πως ήταν έθος, ήταν συνήθεια των Αγαρηνών να βαπτίζουν τα παιδιά τους, όχι για να γίνουν μέλη της Εκκλησίας όπως κάνουμε εμείς αλλά για κάποιους δικούς τους λόγους.  

  Η περίπτωση αυτή υφίσταται στους Αγαρηνούς κατά τη Σύνοδο, όχι επειδή ο αλλόθρησκος πατέρας ζήτησε να τελεσθεί το Χριστιανικό βάπτισμα στο παιδί του λόγω της  Πίστεως του στο Μυστήριο, αλλά το ζήτησε για άλλους σκοπούς σύμφωνους προς τις αντιλήψεις των Αγαρηνών κι όχι για να γίνει μέλος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Οι Αγαρηνοί βάπτιζαν τα παιδιά τους πριν να τελέσουν σ’ αυτά την περιτομή. Επίσης, η προσέλευση στο Μυστήριο δεν γινόταν λόγω Πίστεως των γονέων τους. Δεν προσέρχονταν με σκοπό ευσεβή, επειδή γι’ αυτούς το βάπτισμα δεν είχε τη σημασία που έχει για μας ως λουτρό παλιγγενεσίας και ως εισιτήριο για τη Θεία ευχαριστία. Αντιλαμβάνονταν το βάπτισμα εντελώς διαφορετικά από την Ορθόδοξη αντίληψη και φυσικά δεν προσέφεραν τα παιδιά τους να βαπτισθούν για τον ίδιο σκοπό όπως τα προσέφεραν οι Ορθόδοξοι. Για τους Αγαρηνούς το βάπτισμα ήταν θεραπευτική διαδικασία, ήταν κάτι σαν  φαρμακεία σαν γιατρειά που προσέφεραν στα παιδιά τους. Η ανάγκη που τους ωθούσε να προσφέρουν τα παιδιά τους να βαπτισθούν παρ’ ότι αυτοί ήταν αλλόθρησκοι περιγράφεται με σαφήνεια από τον Μ. Βλάσταρη : «όπερ γαρ ελούσαντο βάπτισμα, ου κατά σκοπόν ευσεβή, αλλ’ως φαρμακεία ή επαοιδία τινι τούτω εχρήσαντο · εφ’ώ μη νοσώδης ή δυσώδης η κράσις των σωμάτων τοις περιτμηθησομένοις γενήσεται». Πίστευαν πως αν δεν βαπτισθούν τα παιδιά τους, το σώμα τους μετά την περιτομή θα γίνει νοσώδες και θα μυρίζει άσχημα από τις αρρώστιες που θα ακολουθήσουν.   

  Και ο Βαλσαμών στο σχόλιο του στον ίδιο κανόνα αναφέρει πως οι Αγαρηνοί πίστευαν ότι τα τέκνα τους θα είχαν δαιμόνια, αν δεν τα βάπτιζαν, και θα μύριζαν σαν τα σκυλιά : "Δέδοκται γαρ παρά τοις Αγαρηνοίς τα τέκνα τούτων δαιμονάν, και κατά κύνας όζειν, ει μη του βαπτίσματος τύχωσι χριστιανικού" Οι δε ιερείς που βάπτιζαν τα παιδιά των Αγαρηνών, έστω κι αν δεν προσέρχονταν οι γονείς τους με Πίστη, ήταν υποχρεωμένοι από τους Αγαρηνούς να το κάνουν δια της βίας, αφού όπως γράφει ο Μ.Βλάσταρης τα βάπτιζαν «άκοντες» δηλ. χωρίς  τη θέλησή τους.  

Το θέμα αυτό συζητήθηκε σε Σύνοδο επί των χρόνων του Πατριάρχη Λουκά και εκλήθηκαν εκεί οι Αγαρηνοί. Τέθηκε το θέμα, εάν αυτοί που προέρχονται από τους Αγαρηνούς και βαπτίσθηκαν Νήπια από τους γονείς τους λόγω γιατρειάς και όχι λόγω ευλάβειας προς την Ορθόδοξο Πίστη, πρέπει να αναβαπτίζονται ή μόνον να χρίονται με μύρο; : «ει δη τους τοιούτους, τη αληθινή των Χριστιανών πίστει προσερχομένους αναβαπτίζειν, ή μόνον χρίειν τω μύρω, και εψηφίσθη, τούτους αναντιρρήτως αύθις βαπτίζειν».

  Ορισμένοι από αυτούς είπαν ότι έχουν μητέρες Ορθόδοξες και έχει ληφθεί ήδη μέριμνα από αυτές για το βάπτισμά τους και πως δεν χρειάζεται να βαπτισθούν ξανά, αλλά η Σύνοδος δεν έκανε δεκτή την ένστασή τους. 

   Ο Βαλσαμών μας εξιστορεί το γεγονός ότι η Σύνοδος ψήφισε πως, επειδή δεν προσήλθαν από τους γονείς τους με αγαθή προαίρεση στο Μυστήριο τότε εξαιτίας των  εσφαλμένων αντιλήψεων των γονέων τους προς το βάπτισμα, πρέπει να ξαναβαπτισθούν  εφόσον θέλουν να είναι μέλη της Εκκλησίας : «ως μη αγαθήν πρόληψιν διδόντες καθ’εαυτών, εις το μη προσέρχεσθαι τη πίστει ορθώς · διο και εξεχωρήθη πάντας τούτους βαπτισθήναι».

   Η Εκκλησία για ποιμαντικούς λόγους σε περίπτωση αμφιβολίας δεχόταν ακόμα και επανάληψη του βαπτίσματος. Επανάληψη του βαπτίσματος γίνεται και όταν δεν υπάρχει αγαθή και ειλικρινής προσέλευση του προσώπου. Αυτό απασχόλησε την Εκκλησία επανειλημμένα, κυρίως εξ αφορμής της αντιλήψεως που διαμορφώθηκε στους Αγαρηνούς να προσφέρουν τα παιδιά τους στην Εκκλησία και να βαπτίζονται, όχι για να γίνουν Χριστιανοί, αλλά για θεραπεία σωματική ή για να ζήσουν πολλά χρόνια και να αποφύγουν ασθένειες. Αυτούς η Εκκλησία ουδέποτε τους θεώρησε βαπτισμένους και όσους Ιερείς τέλεσαν τέτοιο βάπτισμα τους καταδίκασε όπως σημειώνει ο Ματθ. Βλάσταρης : «… και ώσπερ οι των Αγαρηνών βαπτιζόμενοι παίδες τω μη δυσωδίας απόζειν, Χριστιανοί ου λογίζονται…». ΣΥΝΤΑΓΜΑ κατά Στοιχείον,σ.121.

Αυτό είναι το ορθό νομοθετικό έργο του πδ΄ κανόνα  της Πενθέκτης και όχι ότι  δήθεν επιβλήθηκε ο Νηπιοβαπτισμός. 

Στο ΜΕΡΟΣ ΣΤ΄ της σειράς μας, θα δείξουμε πως ένα μεγάλο μέρος Νηπίων προερχόμενα από Χριστιανούς γονείς, δεν επιτρέπονταν από την Εκκλησία να βαπτισθούν εφόσον δεν πληρούσαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις οι γονείς τους.

Αυτό και μόνο ως δεύτερη απόδειξη που θα παρουσιασθεί καταρρίπτει εντελώς τον ισχυρισμό του «Πλανών Ελέγχος» ότι ο Νηπιοβαπτισμός επιβλήθηκε.  

Είναι δυνατόν να ισχυρισθούμε ότι επιβλήθηκε ο Νηπιοβαπτισμός από την Εκκλησία με τον πδ΄ κανόνα της Πενθέκτης , ενώ έναν αιώνα αργότερα η Εκκλησία στερούσε μια μεγάλη ομάδα Νηπίων από το δικαίωμα να βαπτισθούν, αγνοώντας παντελώς τη συγκατάθεση  των Χριστιανών γονέων τους ; 

_____________________________________________________________

1. Παρουσιάζουν πηγή που δεν γνωρίζουν ούτε το όνομά της με αποτέλεσμα να ονομάζουν την "Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια" (ΘΗΕ) με τον λάθος τίτλο "Χριστιανική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια". Επίσης, η ΘΗΕ έχει 12 τόμους και χωρίζεται σε στήλες και όχι σε σελίδες, και στήλη 588 έχουν και οι 12 τόμοι! Είναι λοιπόν δυνατόν, να μην αναφέρουν σε ποιον τόμο είναι το παράθεμα;! Τελικά, για να εξηγήσουμε την παραπομπή στους αναγνώστες λέμε ότι είναι από το: λήμμα "Βάπτισμα", ΘΗΕ, τόμ. 3 (1963), στ. 588. 

Επίσης, παραποιούν το απόσπαμα της ΘΗΕ, κόβοντάς το επίτηδες σε σημείο τέτοιο, ώστε η έκφραση "τυπικάς...πράξεις" να εντυπωθεί στον αναγνώστη, με την ελπίδα ότι θα την ερμηνεύσει όχι όπως θέλει ο συγγραφέας, αλλά με την ενδεχόμενη αρνητική φόρτιση που έχει στη δημοτική η έννοια "τυπικές" που σημαίνει κάποιες φορές "χωρίς ουσία".

Φυσικά, αυτά είναι απατηλές μεθοδεύσεις. Δέκα μόλις σειρές πιο πάνω, ο ίδιος συγγραφέας, στο ίδιο λήμμα, στην ίδια εγκυκλοπαίδεια γράφει:

"Η σημερινή τελετουργία του βαπτίσματος εχει την αρχήν εις την παλαιοτάτην τυπικήν ακολουθίαν, την οποίαν δι' ολίγων περιεγράψαμεν εν τοις ανωτέρω" (λήμμα "Βάπτισμα", ΘΗΕ, τόμ. 3 (1963), στ. 587.).

Άρα λοιπόν, το "τυπικάς", δεν σημαίνει "χωρίς ουσία" ή δεν εννοεί εκφυλισμένες τελετουργικές πράξεις όπως θα ήθελαν οι αιρετικοί! Το "Τυπικάς" σημαίνει "ορισμένης μορφής" και το "Τυπικάς... πράξεις" αναφέρεται σε ορισμένης/συγκεκριμένης μορφής εκκλησιαστικές πράξεις και αναγνώσματα. 

Γιατί το λέει αυτό; Διότι, στον νηπιοβαπτισμό δεν προηγείται η κατήχηση αλλά έπεται, ώστε πρώτα να σφραγιστεί το νήπιο ως μέλος της Εκκλησίας του Χριστού, και μετά να κατηχηθεί, διότι όπως λέει ο Γρηγόριος ο Θεολόγος για τα νήπια, "κρείσσον γαρ αναισθήτως αγιασθήναι, ή απελθείν ασφράγιστα και ατέλεστα" (PG 36,400).To θέμα αυτό θα αναπτυχθεί σε μελλοντικό άρθρο. 

Έτσι λοιπόν, η προπαρασκευή των κατηχουμένων δεν περιέχει πλέον ποικίλες διδασκαλίες από τον κατηχητή, αλλά "ορισμένης μορφής" πράξεις, όπως ευχές, αλλά και τις δεσμεύσεις  του Αναδόχου ως πνευματικού πατέρα του νηπίου. Αυτό σημαίνει λοιπόν η έκφραση "Τυπικάς...πράξεις" και όχι αυτό που υπονοούν οι αιρετικοί, κόβοντας σε βολικά σημεία το απόσπασμα.

[Διαβάστε εδώ  την Εισαγωγή]

[Διαβάστε εδώ το Α΄ Μέρος της απάντησης]

[Διαβάστε εδώ το τρίτο μέρος της απάντησης]

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.