Η ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΓΥΡΤΕΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

        Είναι πια αναμφισβήτητο γεγονός πως η αρχαιοελληνική παγανιστική θρησκεία, με τις άπειρες εκδοχές και μορφές της, υπήρξε ένα συνονθύλευμα πρωτόγονων θρησκευτικών πίστεων και πρακτικών, τα οποία συνέθεταν ένα απίστευτο σύνολο δεισιδαιμονίας και σκοταδισμού. Βεβαίως η επιστημονική ανάλυση και η εκπεφρασμένη αλήθεια προσκρούει στην ντόπια και ξένη αρχαιολαγνεία, η οποία στο όνομα μιας παράξενης και ανεξήγητης «λατρείας» της αρχαιότητας χαρακτηρίζει την αρχαιοελληνική θρησκεία ως δήθεν «λαμπρή» θρησκεία, «παράγων πολιτισμού», «απαύγασμα υψηλής πνευματικής συλλήψεως» και άλλα παρόμοια βαρύγδουπα λόγια, στερημένα νοήματος και ξεκομμένα από την επιστημονική αλήθεια.

     Με τη σύντομη αυτή εργασία μας θέλουμε να δώσουμε μια ηχηρή απάντηση σε όλους τους παραχαράκτες της ιστορίας, παραθέτοντας λίγα στοιχεία για την άσκηση της μαγείας και της αγυρτείας από τους παράγοντες της αρχαίας θρησκείας, αρκετά όμως να δώσουν μια σαφή εικόνα του απίστευτου πρωτογονισμού της, του σκοταδιστικού ερέβους και της δεισιδαιμονίας, τα οποία την συνέθεταν.  

       Μελετώντας κανείς την φύση και τις πρακτικές της αρχαιοελληνικής θρησκείας είναι εύκολο να διαπιστώσει τα άπειρα μαγικά και παράλογα στοιχεία της. Η τέχνη της μαγείας και το απίστευτο εύρος των μαγικών τελετουργιών της ήταν λίαν αγαπητή ενασχόληση των ιερέων και άλλων παραγόντων της αρχαιοελληνικής θρησκείας. Η μαγεία, η μαντική, η αγυρτεία, η ψευτοθεραπείες κλπ ήταν μέρος των «καθηκόντων» των ιερέων. Άλλωστε αυτοί θεωρούνταν πρόσωπα «ιερά», διότι ήταν, σύμφωνα με τη δική τους απόφαση, τα «ορατά σημάδια» των «θεών» που αντιπροσώπευαν και «υπηρετούσαν». Η μαγεία είχε τέτοια έκταση στους κόλπους της αρχαιοελληνικής θρησκείας, ώστε είχε οριστεί ως προστάτιδά της η φοβερή τρίμορφη θεά της νύχτας, του σκότους και των φαντασμάτων Εκάτη - Άρτεμις, (Κορνούτος, Περί της θεών φύσεως,34,1). Η απαίσια σκοτεινή ψευτοθεά ταυτιζόταν με τον δίσκο της Σελήνης, γι’ αυτό οι απόκρυφες μαγικές τελετουργίες γινόταν, και γίνονται ακόμα μέχρι σήμερα, τη νύχτα και μάλιστα όταν είναι πανσέληνος! Δεν είναι τυχαία η επιδίωξη των συγχρόνων μας «αρχαιολατρών» να «εορτάζουν» την πανσέληνο και μάλιστα σε ορισμένες ημέρες του χρόνου, συμπαρασύροντας και πολλούς άλλους μη παγανιστές! Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι στους ύστερους χρόνους, όταν είχαν εισβάλλει στον ελληνικό χώρο οι ανατολικές θρησκείες, έγινε ενθουσιωδώς δεκτή η λατρεία της αιγυπτιακής Ίσιδος, προστάτιδας της μαγείας! Δεν είναι τυχαίο πως, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Πλουτάρχου, η λατρεία της αιγυπτιακής μάγισσας «θεάς» εισήλθε και σ’ αυτό το δελφικό «ιερό» (Πλουτ. Περί Ίσιδος και Οσίριδος)! Στην Τιθωρέα μάλιστα πήρε τη θέση της Αρτέμιδος, αφού και οι δύο «θεές» προστάτευαν τη μαγεία!     

      Η ελληνική μυθολογία είναι γεμάτη από μάγους, μάγισσες και μαγικές τελετουργίες (Κίρκη, Μήδεια, Αριάδνη, Πασιφάη, Κάλχας, Τειρεσίας,  Διοτίμα, Οινόη, Ελένη κλπ). Διαβόητη μάγισσα υπήρξε η Αγαμήδη, θυγατέρα του Αυγείου (Ομ.Ιλ.Λ΄739-741). Η κλεψίγαμη κόρη του Δία και της Λήδας (η οποία ήταν σπέρμα κτηνοβασίας), η περιβόητη μοιχαλίδα ωραία Ελένη, γνώριζε την τέχνη της μαγείας και έριχνε τα μαγικά της φάρμακα στους κρατήρες των καλεσμένων της (Θ.Η.Ε.,τομ.8,στ.445).

     Κοιτίδα της μαγείας ήταν η Θεσσαλία, οι γυναίκες της Θεσσαλίας ήταν οι πιο ονομαστές μάγισσες της αρχαιότητας. Ιερείς και άλλοι παράγοντες της θρησκείας συνέρρεαν στις διαβόητες αυτές μάγισσες της Θεσσαλίας για την εκμάθηση της απόκρυφης τέχνης της μαγείας. Άλλωστε δεν ήταν νοητό ιερέας της αρχαίας θρησκείας να μην κατέχει τις μαγικές τελετουργίες, διότι μέσω των μαγικών «θαυμάτων» μπορούσε να επιβάλλεται στους άτυχους λατρευτές του «θεού» που αντιπροσώπευε! 

     Μελετώντας, όπως αναφέραμε, σε βάθος την αρχαιοελληνική θρησκεία συναντάμε ένα απίστευτο εύρος δεισιδαιμονίας και παραλόγου. Όλες τις θρησκευτικές εκφάνσεις σκέπαζε ένα βαρύ πέπλο μαγικών πρακτικών, η οποίες μας αφήνουν άφωνους για τον πρωτογονισμό τους. Η παράλογη πίστη στην «ένθεη» φύση και στις απόκρυφες δυνάμεις της δημιούργησε αυτές τις πρακτικές, οι οποίες συν τω χρόνω έπαιρναν ανεξέλεγκτες διαστάσεις.  Ο Σουηδός καθηγητής Μ. Νilsson, ο μεγαλύτερος μελετητής της αρχαιοελληνικής θρησκείας, τονίζει εμφαντικά πως «οι μαγικές τελετουργίες (του παρελθόντος) πέρασαν στη λατρεία των θεών και έγιναν ιερές τελετές» (M. Nilsson, Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, Αθήνα 1977,σελ.109). Ακριβώς, έγιναν ιερές τελετές. Ολόκληρο το πολυποίκιλο τελετουργικό της αρχαίας θρησκείας ήταν μαγικό!

       Έλεγαν πως ο Πυθαγόρας μπορούσε να κάνει θαύματα. Μάλιστα αναφέρεται ότι τον είχε μυήσει στην μαγεία ο ορφικός ιερέας και περιβόητος μάγος Αγλαόφαμος (Ιάμβλ. Περί Πυθαγορείου Βίου 146). Οι γόητες και οι φαρμακοί με τις απόκρυφες μαγικές τέχνες τους έβλαπταν τους ανθρώπους (Θ.Η.Ε.,τομ.8,στ.445). Οι ορφικοί προέβαιναν σε καθαρμούς και ασκούσαν τη μαγεία κατά κόρον. Οι Πυθαγόρειοι είχαν κατηγορηθεί επίσης ότι ασκούσαν τη μαγεία υπερβαλλόντως! Διαβόητος μάγος της πολιάς αρχαιότητας αναφέρεται ο Ερμότιμος ο Κλαζομένιος. Είχε, λέγανε, τη δυνατότητα να κάνει την ψυχή να εγκαταλείπει το σώμα του! Ο Ηρόδοτος αναφέρει για κάποιον Αριστέα Προκόννησο, ονομαστό μάγο, ο οποίος μπορούσε με τα μαγικά του να εξαφανίσει το σώμα του. Σύμφωνα με φήμες όταν πέθανε εξαφάνισε το σώμα του και πολλοί τον είδαν ζωντανό σε άλλους τόπους. Στο Μεταπόντιο φανερώθηκε ως … κόρακας, στην ακολουθία του Απόλλωνα (Ιστορ. Ελλην. Έθνους, Εκδοτικής, τομ.ΣΤ΄,σελ.181)!

      Ο «αιρετικός» ορφισμός καλλιέργησε ιδιαζόντως την μαγεία, διότι η ίδια η υφή του ενείχε πληθώρα μυστικιστικών και αποκρυφιστικών στοιχείων. Αυτό βεβαιώνει και ο αείμνηστος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ν. Λούβαρις: «Η άσκησις της μαγείας δεν ήτο ξένη και εις τους ορφικούς, οίτινες εγίνωσκον καθαρμούς και τελετάς και λύσεις και αποτροπιασμούς» (ΜΕΕ,τομ.ΙΣΤ΄,σελ.413).  Οι πλανόδιοι ιερείς του ορφισμού, οι διαβόητοι ορφεοτελεστές, περιφέρονταν από τόπο σε τόπο και τελούσαν μαγικές τελετουργίες με αδρή αμοιβή.  

      Ο Πίνδαρος αναφέρεται σε κάποιον μάγο Άβαρη, οποίος περιέφερε το τόξο του Απόλλωνα, χωρίς να παίρνει τροφή. Είναι αυτός που έπλασε τον παράδοξο μύθο του Υπερβορείου Απόλλωνα. Ο Αριστοτέλης επίσης και ο Πλάτων αναφέρουν κάποιο μάγο Επιμενίδη, τον οποίο είχαν καλέσει οι Αθηναίοι να τους «εξαγνίσει» από το φοβερό «κυλώνειο άγος», δηλαδή να «εξορκίσει» το κακό, το οποίο για το σκοταδιστικό αθηναϊκό ιερατείο «ευθύνονταν» για την πανώλη, που αποδεκάτιζε τους πολιορκημένους Αθηναίους. Μάταια προσπαθούσε ο ιατρός Ιπποκράτης να πείσει τους δεισιδαίμονες όχλους ότι η αρρώστια είχε φυσικά αίτια! Ειπώθηκε γι’ αυτόν πως κοιμήθηκε σε μια σπηλιά και ξύπνησε ύστερα από πενήντα χρόνια, (M.Nilsson,όπου ανωτ.σελ.213-215).

        Ο Δημοσθένης αναφέρει στον «Περί Αριστογείτονος» λόγο του κάποια διαβόητη μάγισσα, τη Λημνία φαρμακίδα Θεωρίδα, η οποία καταδικάστηκε σε θάνατο εξαιτίας των πάμπολλων εγκλημάτων της (Θ.Η.Ε.,τομ.8,στ.449). Διαβόητες και εγκληματικές μάγισσες περιγράφονται και στο έργο «Φαρμακεύτριαι» του Θεοκρίτου. Επίσης ο Οράτιος αναφέρεται σε δυο στυγνές μάγισσες την Κανίδα και τη Σαγάνη (Θ.Η.Ε.τομ.8,στ.449). Οι μάγισσες θεωρούνταν από την αρχαία θρησκεία πρόσωπα ιερά και σεβαστά!

        Διαβόητος μάγος και θαυματοποιός υπήρξε ο Απολλώνιος Τυανεύς (1^ος μ.Χ. αιώνας). Σύμφωνα με το βιογράφο του Φιλόστρατο, περιόδευε σε διάφορα μέρη παριστάνοντας το θεό και κάνοντας μαγικές πράξεις για να ενθουσιάζει τους αφελείς (ΘΗΕ,τομ.5,στ.615). Κάποιοι σύγχρονοι ανιστόρητοι θέλουν να τον ταυτίσουν με το …Χριστό, και κάποιοι άλλοι επιχειρούν να πείσουν πως οι χριστιανοί «έπλασαν» το «μύθο» του Χριστού με βάση το πρόσωπο και το έργο του Απολλώνιου Τυανέα! 

         Ο Πλούταρχος (Περί των Εκλελ.Μυστηρ.13), αναφέρεται σε κάποια περιβόητη μάγισσα την Αγλαονίκη, η οποία είχε καταπληκτικές μαγικές και αστρολογικές ικανότητες, είχε τη φήμη πως μπορούσε ακόμα και τη σελήνη να την κατεβάσει από τον ουρανό στη γη!

          Διαβόητη μάγισσα αναφέρεται και η Ολυμπιάς, η μητέρα του Μ. Αλεξάνδρου, η οποία στις θρησκευτικές τελετές μάγευε φίδια (H.G. Wells,όπου ανωτ.σελ.266). Επίσης η εν λόγω θρησκόληπτη λάτρισσα των Καβειρίων μυστηρίων της Σαμοθράκης και φανατική μαινάδα του Διονύσου, κατά την απουσία του Αλεξάνδρου, «εφόνευσε το βρέφος της αντιζήλου της εις τας αγκάλας της μητρός του, αυτήν δε αφού εξευτέλισεν, ύστερα την στραγγάλισεν» (H.G.Wells,όπου ανωτ.σελ.268) προφανώς σε θρησκευτική τελετή!

      Στα Μέθανα αναφέρει ο καθηγητής Μ. Nilsson, διαδραματίζονταν απίστευτες μαγικές τελετουργίες, «έκοβαν ένα κόκορα στη μέση και δύο άντρες περιέφεραν   τα δύο κομμάτια από διαφορετική κατεύθυνση γύρω από τα αμπέλια. Εκεί όπου συναντιόταν ο ένας με τον άλλο έθαβαν τα κομμάτια» Αλλού, «μια κοπέλα πρέπει να περπατήσει γύρω από το κτήμα με έναν κόκορα στα χέρια της για να διώξει τα αγριόχορτα και τα βλαβερά έντομα» ή «μια γυναίκα στην περίοδό της όπου περπατούσε μέσα στον κήπο»! Οι σκοταδιστές ιερείς, αντί να εναντιωθούν γι’ αυτές τις μαγικού χαρακτήρα τελετουργίες, τις ενθάρρυναν και τις υποστήριζαν!  

       Κατά την Αθηναϊκή εορτή Βουφόνια (που σημαίνει φόνος βοδιών), προς τιμήν του Πολιέως Διός, γινόταν μια παράλογη, βάρβαρη και σαφώς μαγική τελετουργία για την αύξηση της καρποφορίας της γης. Κύριο τελετουργικό ήταν η θυσία, στην κυριολεξία κατακρεούργηση βοδιού που μπορούσε να ζευτεί. Γινόταν με τον εξής παράλογο και φρικιαστικό τρόπο: Άφηναν στο βωμό του Πολιέως Διός κριθάρι ανακατεμένο με σιτάρι, χωρίς να το επιβλέπουν. Άφηναν κάποιο αριθμό βοδιών ελεύθερα κοντά στο βωμό. Όποιο βόδι πήγαινε να φάει από τους καρπούς του βωμού, το συλλαμβάνανε με την κατηγορία της ασέβειας, επειδή τόλμησε να φάει από τους καρπούς του «θεού»! Ορμούσαν οι ιερείς και το κατακρεουργούσαν με τσεκούρι! Ο ιερέας που κατάφερνε το φονικό κτύπημα, ο βουφόνος, ή βουτύπος, πετούσε κάτω το τσεκούρι και έφευγε. Μετά πήγαιναν στο Πρυτανείο και έκαναν δικαστήριο στο τσεκούρι με την κατηγορία του φόνου του βοδιού! Η απόφαση ήταν καταδικαστική, το τσεκούρι πεταγόταν στη θάλασσα! (Εγκυκλ. Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τομ.15,σελ.246)! «Εδώ πρόκειται φανερά για καταστροφή με μαγικά μέσα», και καταλήγει ο διακεκριμένος μελετητής της αρχαίας Ελλάδος: «Δε βλέπω διαφορά ανάμεσα στη μαγεία και την (αρχαιοελληνική) θρησκεία» (μηνμ.έργο,σελ.99).

      Αναφέρεται πως το ιερατικό «γένος των Βουζυγών τελούσε το ιερό όργωμα στους πρόποδες της Ακροπόλεως» (M.Nilsson,μν.έργο,σελ.133). Οι άθλιοι εκείνοι επαγγελματίες μάγοι ιερείς εκμεταλλεύονταν κατά τον πιο άτιμο τρόπο τη λαχτάρα των άτυχων λατρευτών της αρχαίας Αθήνας για πλούσια σοδιά και «πωλούσαν» παράλογη μαγεία στους αφελείς, ποιος ξέρει με ποιο χρηματικό τίμημα!   

      Όποιοι ανέβαιναν στο ιερό του Δία Ακραίου στο Πήλιο, ντύνονταν με φρεσκογδαρμένες προβιές… συνήθεια σχετική με τη «μαγεία του καιρού» (M.Nilsson όπου ανωτ.σελ.101). Επίσης κατά την ενιαύσια φωτιά «έκαιγαν ανδρικά και γυναικεία ομοιώματα, ζωντανά ζώα και αναθήματα. Αυτό γινόταν στα Ελαφηβόλια στην Υάμπολη της Φωκίδος και στη Λάφρια στην Πάτρα, που μεταφέρθηκε από την Καλυδώνα» (M.Nilsson, όπου ανωτ.σελ.101). Ειδικά στην αιτωλική πόλη Καλυδώνα στην κατ’ έτος εορτή της Λαφρίας Αρτέμιδος, γινόταν βάρβαρη και ανατριχιαστική τελετουργία στη «θεά»: οι αδίστακτοι ιερείς της θυσίαζαν πλήθος ζώων, ρίχνοντάς τα ζωντανά στη φωτιά! Φρίκη καταλάμβανε τους πάντες, εκτός από τους ιερείς της «θεάς», για το αποτρόπαιο θέαμα!     

      Ο καθηγητής M. Nilsson αναφέρει πως σε πολλά μέρη της Ελλάδος γινόταν σε μυστηριώδη νυκτερινή μαγική τελετουργία διακόρευση παρθένου κοπέλας, «ως στερεότυπο μοτίβο» (M.Nilsson μνημ.έργο,σελ.273). Είναι γνωστό επίσης η σημασία των μαγικών αντικειμένων των δρόμων, όπου «το ξόανο της τρίμορφης Εκάτης στους δρόμους φύλαγε από τα μάγια» (M.Nilsson,μν.έργο,σελ.136). Είναι επίσης γνωστές οι μαγικές «Ερμές Κεφαλές» στην αρχαία Αθήνα. Πρόκειται για λίθινες στήλες, που κατέληγαν σε ομοίωμα φαλλού (ανδρικού γεννητικού οργάνου), που παρίσταναν το «θεό» Ερμή (!!!) και όπου διαδραματίζονταν καθημερινά απίστευτες μαγικές πράξεις και δεισιδαιμονίες. Όταν κάποιοι μεθυσμένοι νεαροί, στα χρόνια του πελοποννησιακού πολέμου, τις αποκεφάλισαν, διαδραματίστηκαν σκηνές αλλοφροσύνης από το πολυπληθές αθηναϊκό ιερατείο και τις δεισιδαίμονες μάζες!  

        Υπήρχε μια ιερατική τάξη (από τις απειράριθμες στην αρχαία Ελλάδα), οι αποτελούντες ιερατικό γένος των διαβόητων μάγων ιερέων  Ευδάνεμων, οι οποίοι ιερουργούσαν στο βωμό του θεοποιηθέντος ήρωα Ευδάνεμου. Αυτοί μαζί με τους άλλους διαβόητους ιερείς Ανεμοκοιτώνες της Κορίνθου διέδιδαν ότι είχαν τη δύναμη δια μαγικών τελετουργιών να αποκοιμίζουν τους ανέμους (ΜΕΕ,τομ.ΙΑ΄,σελ.711).  Οι δε μαγικές τους τελετουργίες ήταν παράλογες και πολλές φορές γελοίες πρακτικές, οι οποίες προκαλούσαν τα ειρωνικά σχόλια των μορφωμένων. 

      Ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης στο έργο του «Περί της ιεράς νόσου» αναφέρεται εκτενώς στο πλήθος των μάγων και αγυρτών, οι οποίοι με σύμμαχο τη θρησκεία, εκμεταλλεύονταν τους αφελείς. Ισχυρίζονταν αυτοί ότι μπορούσαν να κατεβάσουν τη σελήνη και να αφανίσουν τον ήλιο, να προκαλέσουν κακοκαιρία και να φέρουν βροχές ή ξηρασία. Όλους αυτούς ο μεγάλος ιατρός τους στηλιτεύει ως ασεβείς και ανόσιους (ΜΕΕ,τομ.Ι΄,σελ.148). Η ιατρική βρισκόταν ολοσχερώς στα χέρια των μάγων της αρχαίας θρησκείας, οι οποίοι δίδασκαν ανατριχιαστικές μαγικές πρακτικές και απίθανες δεισιδαιμονίες. Ο μεγάλος ιατρός δεινοπάθησε να αποσπάσει τους ασθενείς από τα αρπακτικά χέρια των ιερέων και των μάγων. Δεινοπάθησε να αποδείξει πως η επιληψία, την οποία αποκαλούσαν «ιερά νόσο», δεν ήταν «κατάληψη» του παθόντος από κάποιο «θεό», όπως διέδιδαν οι ιερείς, αλλά φυσική νόσος, όπως οι άλλες νόσοι.  Ο καθηγητής Μ. Nilsson σημειώνει: «υπήρχε στην αρχαία Ελλάδα μια τάξη μάντεων και εξαγνιστών ιερέων που για όλα τα βασικά θέματα συμπλήρωνα αυτή τη λειτουργία. Η τέχνη του θεραπευτού ήταν μαγικές τελετές, εξαγνισμοί και μαγικά τραγούδια» και συνεχίζει ο μεγάλος καθηγητής, «η λαϊκή δεισιδαιμονία πίστευε ότι η ανάρρωση ενός αρρώστου θα εμποδιζόταν, αν κάποιος σταύρωνε τα χέρια ή τα πόδια. Γιατί και όλοι οι κόμποι έπρεπε να λυθούν κατά τη γέννηση. Κατά τα μυστήρια της Λυκόσουρας απαγορευόταν να φορούν δαχτυλίδια ή να έχουν πλεγμένα τα μαλλιά» (M.Nilsson, μνημ. Έργο, σελ.100).

       Είναι γνωστές οι μαγικές τελετουργίες, οι μαγγανείες και απάτες που έκαναν οι ιερείς του Ασκληπιού, στα λεγόμενα ασκληπιεία. Αφού υπέβαλλαν τους ασθενείς σε ισχυρές πνευματιστικές δηλαδή μαγικές πράξεις, τους κοίμιζαν στους χώρους αυτών των «ιερών» και εκείνοι νόμιζαν πως τους επισκέπτονταν ο «θεός» τη νύχτα και τους θεράπευε! Σε κάποιες περιπτώσεις έβαζαν τα «ιερά» φίδια τα οποία έτρεφαν να γλύφουν τα σώματα των ασθενών για να θεραπευτούν! Στο λεγόμενο Αμφιαράειο «ιερό» στο Ωροπό της Αττικής, έντυναν οι ιερείς τους ασθενείς με τα φρεσκογδαρμένα δέρματα των θυσιών και τους κοίμιζαν με αυτά, βεβαιώνοντάς τους ότι θα θεραπευτούν!      

       Ο Παυσανίας (Αρκαδικά 38,3) αναφέρει πως οι ιερείς του Λυκαίου Διός στην Αρκαδία τελούσαν καθαρή μαγική τελετή για πρόκληση βροχής στην πηγή της νύμφης Αγνούς. Έκαναν ακριβώς ό, τι κάνουν μέχρι σήμερα οι απολίτιστοι ανιμιστές της Αφρικής και οι  άγριοι ανθρωποφάγοι πολυθεϊστές της Πολυνησίας, χόρευαν το χορό της βροχής!

        Γνωστά είναι επίσης τα λεγόμενα «εφέσια γράμματα», τα οποία ήταν μαγικές επωδοί χαραγμένες στο βάθρο του πελώριου αγάλματος της Εφεσίας Αρτέμιδος. Αυτά αντιγράφονταν και χαράσσονταν σε ξύλινες πινακίδες ή από δέρμα και τις κρεμούσαν στο στήθος και τις χρησιμοποιούσαν για εξορκισμούς και άλλες μαγικές πράξεις, τις πωλούσαν κατά χιλιάδες οι εκεί ιερείς της Αρτέμιδος, η οποία όπως είναι γνωστό, ήταν η προστάτης της μαγείας. Ο Πλούταρχος αναφέρει πως οι ιερείς και οι μάγοι συνιστούσαν στους δαιμονισμένους να απαγγέλλουν τα «εφέσια γράμματα» με χαμηλή φωνή. Τα χρησιμοποιούσαν επίσης οι ιερείς για τον εξορκισμό της πανώλης. Ιδού ένα μικρό δείγμα από αυτές τις μαγικές λέξεις: Ασκι, Κατασκι, Λιξ, Τετράξ, Δαμναμεύς, Βέδυ, Ζαμψ, Χθών, Πλήκτρον, Σφιγξ, Κνάξβι, Χθύπτις, Φλέγμων, Δρώψ, κλπ (ΜΕΕ,τομ.ΙΑ΄σελ.839).

        Φοβερή και τρομερή δεισιδαιμονία και μαγεία περιλάμβανε το τελετουργικό του όρκου. Όταν έπρεπε να γίνει ορκωμοσία, έπρεπε να προηγηθεί αιματηρή θυσία στα «θείο» πρόσωπο που θα επικαλούνταν ο ορκισθείς. «Αυτός που έπαιρνε τον όρκο έπρεπε να αγγίξει το σφάγιο και να καλέσει την κατάρα να πέσει επάνω του, στην περίπτωση που θα παραβίαζε τον όρκο του. Ένα χωρίο της Ιλιάδος (Γ΄,299), το δείχνει ακόμα καθαρότερα. Θυσίαζαν ένα ζώο και κάνουν σπονδές με κρασί προσφέροντας αυτά τα λόγια: Όποιο έθνος πρώτο παραβεί ποτέ αυτή την συνθήκη, να τιναχτούν τα μυαλά στη γη, όπως αυτό το κρασί σήμερα. Τα λόγια αυτά θα ήταν περισσότερο κατάλληλα, αν τα προσφέρουν την ώρα που σκότωναν το σφάγιο. Αυτό είναι μαγεία υπό όρους» (Μ. Nilsson, μνημ.έργο,σελ.100)!  

       Η απόκρυφη τέχνη της μαγείας πείρε πελώριες διαστάσεις στα ελληνιστικά χρόνια, μετά την εισβολή των ανατολικών μυστηριακών θρησκειών στον ελλαδικό χώρο. Οι μυήσεις στα μυστήρια ήταν καθαρά μαγικές τελετουργίες. Ας διαβάσει κάποιος τις «Μεταμορφώσεις του Απουλήιου», καθώς και τα έργα του Λουκιανού και θα διαπιστώσει του λόγου το αληθές.  Διαβόητος μάγος της εποχής υπήρξε ο απατεώνας ιερέας Αλέξανδρος ο Αβονοτειχίτης, τον οποίο αναφέρει ο Λουκιανός στα συγγράμματά του.  Αυτός ο αποδεδειγμένος απατεώνας είχε ιδρύσει και μυστήρια, όπου έκανε «εξαγνισμούς» με αδρή αμοιβή.  

      Κάποιος Αρτεμίδωρος έγραψε βιβλίο – πρακτικό οδηγό ονειροκριτικής, οιωνοσκοπίας και χειρομαντείας (ΜΕΕ,τομ.Ε΄,σελ.168)! Ο Συριανός υπήρξε νεοπλατωνικός φιλόσοφος (5^ος μ. Χ. αιών), διδάσκαλος του Πρόκλου και διευθυντής της σχολής των Αθηνών, παράλληλα υπήρξε διαβόητος μυστικιστής και μάγος (ΜΕΕ,τομ.ΚΒ΄,σελ.620).

        Ο Νεοπλατωνισμός και κυρίως οι Νεοπυθαγόριοι, καλλιέργησαν ιδιαζόντως την μαγεία και τον αποκρυφισμό, σοβαρό δείγμα, κατά το καθηγητή Σ. Αγουρίδη, της τρομερής κρίσης, που μάστιζε τον καταρρέοντα αρχαίο κόσμο, (όπου ανωτ.σελ.166). «Η μαγεία αναμειχθείσα με την αστρολογίαν ανεπτύχθη εις απόκρυφον επιστήμην, την θεουργίαν και εύρε θεωρητικόν στήριγμα εις τας φιλοσοφικάς θεωρίας των Νεοπλατωνικών και Νεοπυθαγορίων» (Θ.Η.Ε.τομ.8,στ.449).  Οι θεουργίες ήταν η αγαπημένη ενασχόληση των νεοπλατωνικών φιλοσόφων, οι οποίες ήταν καθαρές μαγικές πράξεις.

        Ο Μάξιμος ο Εφέσιος, (4^ος αιών μ. Χ.) ο οποίος είχε μυήσει τον Ιουλιανό (361-363) στη θεουργία, δηλαδή στη μαγεία, καλούσε πνεύματα, εξαφάνιζε αντικείμενα και γενικά εντυπωσίαζε με τις μαγικές του τελετουργίες. O παρανοϊκός αυτοκράτορας έδωσε μεγάλη δύναμη και αξιώματα στον διαβόητο μάγο. Επί αυτοκράτορος  Ουάλεντος (364-378) συνελήφθη για μαγγανείες και εξαπάτηση πολιτών (Θ.Η.Ε.τομ.8,στ.612). Ο διαβόητος μαθητής του Ευνάπιος συνέχισε τη μαγεία και θεουργία του Μαξίμου, ως μαύρος ιερέας της φοβερής θεάς της μαγείας, Εκάτης!

        Τη μαγεία ασκούσαν με πάθος ο Αμμώνιος Σακκάς, ο μαθητής του Πλωτίνος, ο Πρόκλος και ιδίως ο Ιάμβλιχος, του οποίου έχουν διασωθεί μαγικά έργα του (Αιγυπτιακά Μυστήρια). Ο τελευταίος πίστευε πως η ένωση με το υπέρτατο ον επιτυγχάνεται δια της μαγικών μέσων «προερχομένων κυρίως εκ της θυσίας και της μαντείας είτε θείας, δια ιερού ύπνου, είτε δαιμονικής, επιτυγχανομένης δι’ ειδώλων και φυλακτηρίων» (Θ.Η.Ε.,τομ.6,στ.358)! Ο νεοπλατωνικός μάγος Ιάμβλιχος ερμηνεύοντας τους μύθους, τους νεοπλατωνικούς όρους και τις διάφορες τελετουργικές πράξεις αναζητούσε μυστικά νοήματα. Θεωρούσε τα χειροποίητα είδωλα «θείας μετουσίας ανάπλεα». Κατάφευγε σε κάθε επινόηση που θα μπορούσε να ενισχύσει την πίστη σε «θαύματα» και προσπαθούσε να εναρμονίσει τις μαντικές προγνώσεις με την ελεύθερη βούληση (Ιστ. Ελλην. Έθνους, Εκδοτικής Αθηνών,τομ.ΣΤ΄,σελ.457).

        Πλούσια πηγή πληροφοριών για την αφάνταστη δεισιδαιμονία και τις ανείπωτες μαγικές τεχνικές των ύστερων χρόνων της αρχαιότητας αποτελούν οι λεγόμενοι «μαγικοί πάπυροι», οι οποίοι βρέθηκαν κατά καιρούς στην Αίγυπτο και τους οποίους δημοσίευσε σε δύο τόμους ο K. Preisendanz (Papyri Graecae Magicae, Leiprig, Teuhner 1928 –1931).               

       Διαβόητος μάγος θεουργός υπήρξε ο νεοπλατωνικός Πλούταρχος (350-432 μ.Χ.). Δίδασκε πως η ένωση με το θεό γίνεται αποκλειστικά δια της θεουργίας, η οποία ήταν καθαρή μαγεία, (ΜΕΕ,τομ.Κ΄365)!        

          Ο βάρβαρος Γαλάτης Σαλλούστιος (4^ος μ.Χ.αιών), φίλος και σύμβουλος του Ιουλιανού, θεωρούσε την θεουργία (μαγεία) ως την πιο ενδεδειγμένη οδό προσέγγισης του θείου. Θεουργία σημαίνει θεία ενέργεια καθαρά μαγικού χαρακτήρα. Την θέσπισε κάποιος μάγος ιερέας με το όνομα Ιουλιανός, γιος Χαλδαίου Ιουλίνου, ο οποίος θεωρείται και ο συγγραφέας των λεγομένων «Χαλδαϊκών Χρησμών» που ήταν μυστικοαστρικές βαβυλωνιακές διδασκαλίες, αναμειγμένες με ελληνικές θρησκευτικές πρακτικές (Θ.Η.Ε.,τομ.6,στ.358).  Φυσικά οι ιερείς της αρχαίας θρησκείας φρόντιζαν να μαθαίνουν την απόκρυφη τέχνη της μαγικής θεουργίας, διότι ήταν μέρος των ιερατικών καθηκόντων τους.

        Οι φιλοσοφικές σχολές των νεοπλατωνικών στους πρώτους βυζαντινούς χρόνους είχαν μεταβληθεί σε εστίες μαγικών τελετών. «οι τελευταίοι νεοπλατωνικοί Ιάμβλιχος και Πρόκλος δεν ήσαν τόσον φιλόσοφοι όσον ιερείς μιας φανταστικής και ανυπάρκτου θρησκείας» (Άρνολντ Τόυμπη Σπουδή της Ιστορίας, μετ. Ν. Παπαρρόδου, Αθήναι 1962,σελ.457). Ακόμα και οι σχολές των Αθηνών είχαν μεταβληθεί σε κέντρα άσκησης της μαγείας, γεγονός που οδήγησε τελικά στο κλείσιμό της το 529 από τον Ιουστινιανό!

       Χαρακτηριστικό παράδειγμα της απίστευτης κατάπτωσης των νεοπλατωνικών είναι η περίπτωση του Δαμάσκιου (Βίος Ισιδ.94 και 213), ο οποίος υποστήριζε πως οι «Βετύλοι Λίθοι», οι «ιεροί» μετεωρόλιθοι, προερχόταν από το Δία και είχαν θεραπευτικές ιδιότητες. Επίσης ο νεοπλατωνικός Ισίδωρος δίδασκε πως οι «Βετύλοι Λίθοι» προερχόταν από κάποιο αγαθό δαίμονα (ΘΗΕ,τομ.5,στ.604)! Τέτοιες ηλιθιότητες δίδασκαν οι «φωτεινοί δάσκαλοι» του εθνισμού στα έσχατα της ύπαρξής του.  Αναφέρεται πως επικρατούσε υστερία στους όχλους οι οποίοι αναζητούσαν απεγνωσμένα να προμηθευτούν τεμάχια μετεωρόλιθων!  

          Αξίζει να αναφέρουμε ότι ενθουσιώδης οπαδός της μαγείας και της θεουργίας υπήρξε και ο ίδιος ο θρησκομανής αυτοκράτορας Ιουλιανός (361-363), ο οποίος είχε μυηθεί στη μαγεία από τον διαβόητο μάγο Μάξιμο τον Εφέσιο, καθημερινά έσφαζε, έγδερνε και θυσίαζε πληθώρα ζώων με πάθος στους ψευτοθεούς, τελούσε θεουργίες, δηλαδή ασκούσε τη μαγεία και προσπαθούσε να κάνει μαντική από τα σπλάχνα των ιερείων, διότι έτσι πίστευε ο άθλιος ότι μπορούσε να έχει την εύνοια των ανύπαρκτων «θεών» του. Προφανώς ο διαβόητος Γαλατικής καταγωγής μάγος Σαλλούστιος, ο θεωρητικός του καταρρέοντος εθνισμού, εξωθούσε τον ηλίθιο αυτοκράτορα στις εξωφρενικές πράξεις θρησκομανίας, στις οποίες επιδιδόταν με πάθος. Τέτοιος σκοταδιστής υπήρξε ο «εστεμμένος φιλόσοφος» και θαυμαστής των συγχρόνων μας «αρχαιολατρών»!

     Καθοριστική υπήρξε η εγκατάσταση στην Ελλάδα δύο διαβόητων μάγων και αστρολόγων. Στα χρόνια του Μ. Αλεξάνδρου (τέλη 4ου π. Χ. αιώνος) ήρθε στην Ελλάδα από την Αίγυπτο κάποιος ονομαστός μάγος, ο Μανέθων ο Σεβεννύτιος, ο οποίος δίδαξε την αστρολογική τέχνη. Γύρω στα 180 π. Χ. εγκαταστάθηκε στην Κω ένας άλλος διαβόητος Χαλδαίος ιερέας, μάγος και αστρολόγος, ο Βησωρός, ο οποίος ίδρυσε σχολή απόκρυφων τεχνών. Απόκτησε μεγάλη φήμη και θεωρήθηκε αυθεντία στις αστρολογικές προγνώσεις, συγκεντρώνοντας χιλιάδες οπαδούς. Με το σύγγραμμά του «Ιστορία της Βαβυλωνίας» έκανε γνωστή τη χαλδαϊκή τέχνη της μαγείας και της αστρολογίας στους μάγους και τους ιερείς της αρχαιοελληνικής θρησκείας. Οι Σελευκίδες βασιλείς με το πολυπληθές ιερατείο τους υποστήριξαν τη σχολή του Βησωρού και καλλιέργησαν με πάθος την αστρολογία και τον αποκρυφισμό του. Ο Χαλδαίος αυτός αγύρτης υπήρξε ο εμπνευστής και ο δάσκαλος των κατοπινών Ελλήνων μάγων και αστρολόγων, κυρίως των νεοπλατωνικών, οι οποίοι με τη σειρά τους υπήρξαν οι δάσκαλοι της μαγείας και της αστρολογίας των μάγων και αστρολόγων του μεσαίωνα και των νεωτέρων χρόνων. Επίσης στα ελληνιστικά χρόνια αναπτύχθηκε το λεγόμενο «Κυμβάλειον», ένα αποκρυφιστικό σύστημα εσωτερισμού, αυτογνωσίας και αυτοεξέλιξης, το οποίο ήταν κράμα χαλδαϊκών, εβραϊκών (καμπαλιστικών) και ελληνικών μυθολογικών δοξασιών σε επτά τόμους. Οι άγνωστοι συγγραφείς του, για να του δώσουν κύρος, διέδωσαν ότι ήταν έργο του Ερμή Τρισμέγιστου!  Ήταν από τα λίγα βιβλία που σώθηκαν από τη μεγάλη πυρκαγιά της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Χάθηκε όμως στα χρόνια του Διοκλητιανού (4ος μ. Χ. αιώνας) και παραδόθηκε στους μεταγενέστερους από τους νεοπλατωνικούς μάγους της Περγάμου και της Αλεξάνδρειας, ως προφορική παράδοση και  αποτέλεσε το κύριο καταγραμμένο κείμενο θεωρητικής και πρακτικής μαγείας και μαντικής της εποχή του.

         Στα ρωμαϊκά χρόνια εισέβαλε στην αυτοκρατορία, όπως είναι γνωστό, απίστευτη δεισιδαιμονία από την Ανατολή και μαζί της η αστρολογία, η οποία υιοθετήθηκε από την ρωμαϊκή κοινωνία.  Αυτό δεν είναι άσχετο με την λατρεία των άστρων των Ρωμαίων. Αναφέρεται ότι στη Ρώμη και σε άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και βωμοί των πλανητών, οι γνωστοί «Επταζώδιοι». Ονομαστός αστρολόγος αναφέρεται ο ρωμαίος μάγος Ιούλιος Φιρμίκος Ματέρνος, ο οποίος συνέγραψε οκτώ βιβλία αστρολογίας, όπου επιχειρούσε να «διαβάσει» το πεπρωμένο των ανθρώπων, βάσει των θέσεων της σελήνης και των πλανητών, κατά την ώρα της γεννήσεώς των. Στη Ρώμη οι αστρολόγοι ονομάζονταν «μαθηματικοί» και γι’ αυτό θα δούμε αργότερα στα εκκλησιαστικά κείμενα να καταδικάζονται οι αγύρτες (ονομαζόμενοι κακώς) «μαθηματικοί», και όχι οι πραγματικοί επιστήμονες, όπως ψευδώς διαδίδουν οι διάφοροι ημιμαθείς  χριστιανομάχοι.  

     Μας έχουν διασωθεί πολυάριθμα μολύβδινα πινακίδια, τα οποία έχουν χαραγμένες μαγικές λέξεις και κατάρες κατά ορισμένων προσώπων, τα οποία έγραφαν και πωλούσαν οι ιερείς κατά παραγγελία. Διαβάζοντάς τα αυτά διαπιστώνουμε την ασύλληπτη δεισιδαιμονία που τυραννούσε τις μάζες. Σε μια τέτοια πινακίδα – κατάδεσμο διαβάζουμε την εξής κατάρα για ήττα αθλητών στον ιππόδρομο:  «Όπως αυτός ο πετεινός καταδένεται στα πόδια, στα χέρια και στο κεφάλι, έτσι να καταδέσουν οι δαίμονες τα σκέλη, τα χέρια και το κεφάλι και την καρδιά των ηνιόχων». Χαρακτηριστική είναι και μια πλάκα του 4^ου π. Χ. αιώνα, που βρέθηκε στο «ιερό» της Δήμητρος στην Ελευσίνα, όπου παρουσιάζει ένα νέο να δέχεται δύο «φάσκελα», από αντίζηλούς του! Όπως έγραψε η εφημερίδα «Τα Νέα» (Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2009, με τίτλο: «Ταξίδι στην αρχαία μαγεία»), σε σχετικό αφιέρωμά της για τη μαγεία στην αρχαία Ελλάδα: «Μάγια, κατάρες και ξόρκια αποκαλύπτουν την ιστορία και τα μυστικά τους σε 49 αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία σε ολόκληρη την Ελλάδα. Δεν χρειαζόταν ντιμπέιτ για να νικήσεις τον πολιτικό σου αντίπαλο στην αρχαιότητα. Αρκούσε ένα μολύβδινο πλακίδιο με μια κατάρα χαραγμένη! Η μαγεία είχε «λύσεις» όχι μόνο για την πολιτική, αλλά και για τη νίκη σε αθλητικούς αγώνες, την καταστροφή του ανταγωνιστή στον επαγγελματικό στίβο και οπωσδήποτε για ερωτικά μπερδέματα. Και για όσους δεν είχαν χρόνο για να φτιάξουν καταδέσμους (όπως ονομάζονται τα μολύβδινα πλακίδια), ένα φάσκελο ήταν αρκετό»! Σε άλλα τέτοια μολύβδινα πινακίδια – καταδέσμους, διαβάζουμε απίθανες μαγικές επωδές, όπως «οι θεοί του κάτω κόσμου να αφαιρέσουν τη ζωή (του τάδε) με επώδυνο τρόπο», «να πέσει αγιάτρευτη αρρώστια στο σπιτικό (του τάδε)», «να καεί το σπίτι του μαζί με τα παιδιά του», κλπ!

      Στους χρόνους που κατέρρεε η ειδωλολατρία, η μαγεία και η δεισιδαιμονία είχαν λάβει αφάνταστες διαστάσεις. Όπως μας πληροφορούν συγγραφείς της εποχής, όπως ο Λουκιανός, η μαγεία είχε καταλάβει πρωτεύουσα θέση στις λαϊκές μάζες. «Μάγοι υπό ποικίλα ονόματα, ως φαρμακομάντεις, ιατρομάντεις, βωμολόχοι, αγύρται κλπ, έχοντας ως βοηθούς γραίας βωμολόχους, περιμακτρίας, τελεστρατίας, τυμπανιστρίας κ.α. περιήρχοντο τας πόλεις, υποσχόμενοι ζωήν, υγείαν, πλούτον, ευτεκνίαν, κάλλος και παν αγαθόν» (Θ.Η.Ε.,τομ.8,449)!  Ο καθηγητής Ν. Λούβαρις τόνισε πως στους ύστερους χρόνους της αρχαιότητος «μάγοι πολυάριθμοι και ποικιλώνυμοι, αγύρται, απολακταί, βωμολόχοι, ιατρομάντεις, καθαρτές, φαρμακομάντεις, κλπ, συνοδευόμενοι υπό γυναικών μαγισσών ή βοηθών και αφορμώμενοι εκ Θεσσαλίας κυρίως, ήτις εθεωρείτο η κατ’ εξοχήν κοιτίς των, περιέτρεχον τας πόλεις και εξητάτουν τους απλοϊκούς. Συν τω χρόνω η μαγεία ήρχισε να λαμβάνει επιστημονικοφανή χαρακτήρα και να εξελίσσεται εις απόκρυφον επιστήμην» (ΜΕΕ,τομ.ΙΣΤ,σελ.413). 

        Πρωτοπόροι βεβαίως στην αγυρτεία οι ιερείς της αρχαίας θρησκείας, οι οποίοι για να εντυπωσιάζουν και να εκμεταλλεύονται τις αφελείς δεισιδαίμονες μάζες επιδίδονταν στη μαγεία. Οι ναοί των «θεών» που υπηρετούσαν είχαν μεταβληθεί σε εργαστήρια μαγείας. Τα σφάγια για τις θυσίες ήταν τα μέσα με τα οποία οι ιερείς μάντευαν και έκαναν τις μαγικές τους τελετουργίες. Ο κάθε ιερέας ήταν ταυτόχρονα απαραίτητα και μάγος! Αυτό φαίνεται καθαρά πως ουδεμία αντίσταση δεν εγέρθηκε από μέρους της θρησκείας κατά της μαγείας και γενικά κατά της πνευματικής και θρησκευτικής καταπτώσεως την εποχή εκείνη, διότι απλούστατα η παράγοντες της θρησκείας πρωτοπορούσαν σε αυτή την κατάπτωση!

       Οι μορφωμένοι δυσανασχετούσαν από αυτή την κατάσταση. Ο καθηγητής του Παν. Αθηνών Σ. Αγουρίδης έγραψε πως: «Οι Σοφιστές, οι Κυνικοί, οι Επικούρειοι και οι Σκεπτικοί κατακρίνουν και γελοιοποιούν τους μάντεις και την μαντική» (Σ. Αγουρίδη, Ιστορία των χρόνων της Κ.Δ. Αθήνα 1982,σελ.169).  Ο Αναξαγόρας εξευτέλισε δημόσια στην Αθήνα τον μάγο και ιερέα απατεώνα Λάμπωνα, «εξέχοντα» μέλος της θρησκευτικής ζωής των Αθηνών, αποδεικνύοντας πως οι υποτιθέμενοι οιωνοί οφειλόταν σε φυσικά αίτια (N.Nilsson,όπου ανωτ.σελ.288)! Ο Ποσειδώνιος (135-51π.Χ) προσπάθησε να απαγκιστρώσει τη μαντική από τις λαϊκές προλήψεις και να την αναγάγει ανεπιτυχώς σε επιστήμη (ΘΗΕ,τομ.10,561-562). Ο συγγραφέας Λουκιανός (2^ος μ.Χ. αιών) στο έργο του «Περί Περεγρίνου Τελευτής» διακωμωδεί με στόμφο τον μάγο και ψευτομάντη Αλέξανδρο του Αβονότειχου. Καυτηριάζει το βίο και τη δράση του θρησκομανή απατεώνα, ο οποίος είχε εξαπατήσει πλήθος θρησκόληπτων αφελών. «Αυτή η καριέρα του Αλεξάνδρου είναι, πραγματικά ενδεικτική της θρησκομανίας και ευπιστίας του λαού κατά το 2^ο  αι. μ.Χ». (Σ. Αγουρίδη, όπου ανωτ. σελ.162).            

         Ο αείμνηστος καθηγητής της φιλοσοφίας και της ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Σ. Κυριακίδης έγραψε τα εξής χαρακτηριστικά: «Είναι άξιον παρατηρήσεως ότι, καθ’ όν χρόνον ακριβώς η δεισιδαιμονία και η συνακόλουθος αυτή μαγεία καταλάμβανον ολόκληρον τον κόσμον κατά τους εσχάτους (της αρχαιότητος) χρόνους, ο Χριστιανισμός, τον οποίον κατηγόρουν ως ανατολικήν δεισιδαιμονίαν, εδείχθη λογικότερος απέναντι των πρωτογονικών τούτων εκδηλώσεων. Πατέρες της Εκκλησίας του Β΄ και Γ΄ αιώνος και ιδία του Δ΄, λ.χ. ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και ο Ιππόλυτος και ιδία ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ελέγχουσι δριμύτατα ταύτας και αποκρούουσι μετά πλήρους ορθολογισμού, καθ’ όν χρόνον ο Πορφύριος και ο Ιάμβλιχος και οι άλλοι νεοπλατωνικοί και νεοπυθαγόρειοι όχι μόνον προσπαθούσι να αιτιολογήσουσι θεωρητικώς, αλλά και καλλιεργούσιν εμπράκτως ταύτας. Ούτω κατά περίεργον αντίφασιν, καθ’ ον χρόνον ο εισηγητής του ορθού λόγου και της διαυγούς σκέψεως εν τω ανθρωπίνω κόσμω Ελληνισμός περιέπιπτεν εκ νέου εις χονδροειδή πρωτογονικόν  μυστικισμόν, κληρονόμος του αρχαίου πνεύματος εν τε τη διατυπώσει των δογμάτων αυτού και τη άλλη συμπεριφορά καθίσταται η ακριβώς εκ του μυστικού πνεύματος των εσχάτων χρόνων προελθούσα κατ’ εξοχήν μυστηριακή θρησκεία, ο διάδοχος αυτού Χριστιανισμός» (ΜΕΕ,τομ.Ι΄,σελ.148).  Και  «Ενώ θ’ ανέμενε τις η ανάπτυξις της ιατρικής επιστήμης και της φιλοσοφίας να συντελέση εις την ελάττωσιν των πρωτογονικών αυτών εκδηλώσεων, παν τουναντίον συνέβη. Από του Γ΄ αιώνος και εφ’ εξής, η δεισιδαιμονία και αι συναφείς προς αυτήν μαγικαί τέχναι ηυξήθηκαν και ενισχύθηκαν επί τοσούτον, ώστε κατά τας φιλοσκώμμωνας, αλλ’ όχι και αναληθείς περιγραφάς του Λουκιανού εν τω Φιλοψευδεί διηγήσεις δεισιδαίμονος περί φαντασμάτων και νεκυοδαιμόνων και μαγικών δυνάμεων περιάπτων και επωδών και γοήτρων απετέλουν προσφιλή θέματα συζητήσεων φιλοσόφων φημιζομένων επί παιδεία» (ΜΕΕ,τομ.Ι΄σελ.148)!

    Δε χρειάζεται να επιμείνουμε περισσότερο να αποδείξουμε πως η αρχαιοελληνική παγανιστική θρησκεία ήταν συνώνυμη με τη μαγεία, τη μαντική και κάθε είδους δεισιδαιμονίας. Προσπαθούμε να βρούμε θετικές υπηρεσίες της προς τους αρχαίους προγόνους μας και δε βρίσκουμε! Δε μπορούμε να καταλάβουμε που «βρίσκουν» οι όψιμοι λάτρεις της στις μέρες μας θετικά στοιχεία σε αυτή και πως φτάνουν να τη συγκρίνουν με τον Χριστιανισμό, για να «αποδείξουν» δήθεν την «ανωτερότητά της»! Αποσιωπούν σκόπιμα τον απίστευτο πρωτογονισμό της και της σκαρώνουν ψεύτικο προσωπείο!

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.