Η ΠΡΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΩΝ ΣΛΑΒΩΝ

Ο Θεός Νταμπόγκ(Dabog) των Σλάβων

Οι δοξασίες και τελετουργίες των Σλαβικών λαών ήτοι των Βουλγάρων, Σέρβων, Κροατών, Τσέχων, Πολωνών και Ρώσων είναι δύσκολο να περιγραφούν, εξαιτίας του περιορισμένου αριθμού των πηγών τους. Πάντως, εκείνο που είναι κοινό σ’ αυτές, είναι η λέξη «Μπογκ» που σημαίνει τον Θεό και από γλωσσολογική άποψη συγγενεύει με την ινδική λέξη «Μπαγκαβάτα» (Κύριος), στην κυριολεξία «εξαίσιος» και αποδίδονταν στους Θεούς του Ινδουϊσμού Βισνού και Κρίσνα.

Κάποιες πληροφορίες για την θρησκεία των Σλάβων μας δίνει ο Βυζαντινός ιστορικός Προκόπιος 500 – 565 μ.Χ. Γράφει μεταξύ άλλων τα εξής: «Διότι ένα Θεό θεωρούν αυτόν της αστραπής δημιουργό και κύριο όλων και θυσιάζουν σ’ αυτόν βόδια και όλα τα ιερά … σέβονται και τους ποταμούς και τις νύμφες και άλλα τέτοια δαιμόνια, και θυσιάζουν σε όλους αυτούς, και τις θυσίες αυτές τις κάνουν στα μαντεία» (Procopii opera, εκδ. J. Haury. Bellum Gothicum, III 14, Lipsiae 1906, σελ. 357 – 358)...

Εκείνο που προκαλεί εντύπωση στη Σλαβική Θρησκεία, είναι η ιδιαίτερη σημασία που δίνεται στον κόσμο των νεκρών, από τον οποίο προέρχονταν όλα σχεδόν τα καλά και κακά πνεύματα. Τα κακά πνεύματα προέρχονταν από τους νεκρούς που είχαν υποστεί βίαιο θάνατο, όπως λόγου χάρη δολοφονήθηκαν, ενώ τα καλά πνεύματα από τους νεκρούς που είχαν γνωρίσει φυσιολογικό θάνατο. Κάποια μάλιστα από αυτά, όπως ο Βάσερμαν (υδροχόος), ο Μαρ (εφιάλτης) και ο Σρατ (φάντασμα των δασών), παραλήφθηκαν και ενσωματώθηκαν στην παγανιστική θρησκεία των Γερμανών.

Τα πνεύματα του σπιτιού (Ντομοβόι) προστάτευαν το σπίτι και την αυλή, οι νεράιδες της γέννησης (Ροζανίτσι) προέλεγαν το μέλλον του μωρού. Όμως, περίφημα είναι κυρίως τα κακά πνεύματα και ιδιαίτερα – βοήθησαν και οι ταινίες του Χόλιγουντ σ’ αυτό – το Βαμπίρ. Το δαιμονικό αυτό πλάσμα, το λεγόμενο «ζωντανό πτώμα» που είχε αρχικά μορφή πουλιού, βγαίνει τη νύχτα προς αναζήτηση θυμάτων, σκοτώνει τους ανθρώπους και τα ζώα για να πιει το αίμα τους από την αρτηρία του λαιμού. Εναντίον των Βαμπίρ, σύμφωνα με τη Σλαβική Θρησκεία, δεν υπήρχε κανένα αξιόπιστο αμυντικό μέτρο.

Οι Ρουσάλσκι (νεράιδες του νερού) σκοτώνουν το θύμα τους με το γέλιο τους και η Μίτακσφραου (γυναίκα του μεσημεριού) προκαλούσε θερμοπληξίες και έκλεβε μικρά παιδιά. Οι Νάβι εμφανίστηκαν από παιδιά που είχαν θανατωθεί βίαια και επιτίθονταν στις γυναίκες που ήταν έγκυες και ως άλλα Βαμπίρ βύζαιναν το αίμα των παιδιών.

Όσον αφορά τώρα τους Θεούς του Σλαβικού Πάνθεου, τα πράγματα είναι αρκετά ομιχλώδη. Γιατί από αυτούς λίγοι είναι γνωστοί και οι περισσότεροι μόνο κατ’ όνομα. Κάποιες όμως μαρτυρίες από την Πολωνία, κατά την διάρκεια του 16^ου και 17^ου αιώνα, έγιναν η αιτία να διευρυνθεί κάπως το Σλαβικό Πάνθεο.

Διακρίνεται ένας ανατολικός Σλαβικός (Ρωσία) και ένας δυτικός Σλαβικός μυθικός κύκλος από το Μέκλενμπουρκ – πού σήμερα βρίσκεται στην Ανατολική Γερμανία – και την Ανατολική Πομμερανία, περιοχή της Πολωνίας. Και στους δυο μυθικούς κύκλους ξεχωρίζει η ύπαρξη του Θεού Σβαρόγκ, πιθανώς η ανώτατη Σλαβική θεότητα, που εκπροσωπούσε αρχικά τον Θεό Ήλιο και αργότερα κυρίως τη φωτιά. Στη Ρωσία υπήρχε ένας Θεός της καταιγίδας ο Περούν που συγχωνεύτηκε με τον Σκανδιναβικό Θεό του κεραυνού – γνωστός και αυτός από τις τελευταίες χολιγουντιανές υπερπαραγωγές – τον Θορ.

Ο «Θεός των κτηνών», Βολός, ταυτίζονταν μάλλον με τον Βελές, ένα θεό της κτηνοτροφίας και των νεκρών. Θεός του πολέμου και ταυτόχρονα κύριος των αγρών ήταν ο Σβαντεβίτ, το ιερό του οποίου με μαντείο αλόγων στην Αρκόνα στο Ρίγκεν καταστράφηκε το 1168 μ.Χ. Στη Πολωνική πόλη Στσέτσιν – σημερινό Στετίν – υπήρχαν  παρόμοια μαντεία του θεού Τριγκλάβ (Τρικέφαλος), που όπως εξηγούσαν οι ιερείς του, οι τρεις κεφαλές του συμβόλιζαν την τριπλή κυριαρχία του, στον ουρανό, στη γη και στον Κάτω κόσμο των νεκρών.

Ο Πομμερανικός θεός Γιαροβίτ, που το όνομά του ερμηνεύεται ως αυστηρός κύριος, ήταν θεός του πολέμου και εγγυητής της νίκης. Από τις γυναίκες θεές, αυτή που ξεχώριζε και την τιμούσαν ιδιαίτερα – όπως και τις νεράιδες της γέννησης – ήταν  η θεά της γονιμότητας Μοκός, που ήταν προστάτιδα της γυναικείας εργασίας και κυρίως της υφαντικής.

Στους Σέρβους, επικεφαλής του ειδωλολατρικού πανθέου ήταν ο Dajbog ή Dabog στη πιο λαϊκή του ονομασία, που σύμφωνα με μια άποψη, αποτελούσε τη λατρεία του ήλιου. Ήταν δηλαδή κάτι ανάλογο με το θεό της αστραπής των Σλάβων που μνημονεύει ο Προκόπιος και που στους Ρώσους ήταν γνωστός ως Περούν.

Η κατοικία του Dabog (Νταμπόγκ) βρισκόταν μακριά από τους ανθρώπους, σε κάποια απρόσιτη βουνοκορφή ή ερημιά. Από εκεί εμφανίζονταν στους ανθρώπους μέσα από τα σύννεφα με τη μορφή της αστραπής. Ιδιαίτερη όμως δύναμη και μυστήριο προσέδιδε στον Dabog η ιδιότητά του σαν θεού των νεκρών. Μάλιστα, μ’ αυτή την ιδιότητα εμφανίζεται στη παλιά σέρβικη παράδοση με τη μορφή λύκου. Επίσης είναι γνωστός σαν θεός των κοπαδιών, του πλούτου, των μεταλλείων, της τύχης. Η ανθρωπομορφική του εμφάνιση, σαν νυχτερινού καβαλάρη, είναι κατοπινή και πιθανόν ασιατικής επίδρασης.

Η σημαντικότερη όμως ιδιότητα του Dabog, η οποία επέδρασε μακροπρόθεσμα στην γενικότερη περί θεού αντίληψη του λαού αυτού και επηρέασε αποφασιστικά την θρησκευτική ψυχολογία του, ήταν εκείνη του γενάρχη. Σαν εθνικός θεός ο Dabog θεωρούνταν φυσικός πατέρας όλου του σέρβικου γένους. Έτσι μ’ αυτή του την ιδιότητα παίρνει κάποια μεσσιανική μορφή και φροντίζει για το λαό του. Σε περίοδο πολέμου βρίσκεται πάντα μπροστά από τους πολεμιστές του και αυτός είναι που νικά τους εχθρούς ή ελευθερώνει το λαό του από αυτούς. Σε περίοδο ειρήνης φροντίζει για την ομόνοια, τους γάμους, τις γεννήσεις και εμφανίζεται σαν μεγάλος εραστής.   

Ένα ακόμα ιδιαίτερο στοιχείο στην Σλαβική Θρησκεία είναι, πως οι γυναικείες θεότητες ήταν περιορισμένες. Το Ιερατείο σε αρκετές περιπτώσεις παρουσιάζονταν ισχυρότερο και από τον βασιλιά. Οι ιερείς ασκούσαν την μαντική τέχνη και έκαναν προσφορές στους θεούς, καρπούς, ποτά και ζώα. Γίνονταν και ανθρωποθυσίες αλλά σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Πάντως όπως και να έχει το πράγμα, αν και οι αρχαίοι Σλάβοι ήταν πανθεϊστές και ανιμιστές και λάτρευαν πολλές θεότητες, προσωποποιώντας έτσι τα στοιχεία και τις δυνάμεις της φύσης, φαίνεται ωστόσο, πως είχαν συλλάβει την έννοια ενός ανώτερου θεού, που ήταν πάνω από όλα και από όλους, κυριάρχου της Γης, θεού τρομερού, που όμως αποτελούσε ταμπού (απαγορευμένο) να προφέρουν το όνομά του.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Εγκυκλοπαίδεια των Θρησκειών

Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια: Θρησκείες 

Πάπυρος – Λαρούς, λήμμα Σλάβοι

Ταρνανίδης Ιωάννης: Ιστορία της Σέρβικης Εκκλησίας

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.