Η ΘΕΙΑ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Επιμέλεια: "ΑΝΤΙΧΙΛΙΑΣΤΙΚΟΣ "

Ερευνώντας τη Θεία Λατρεία τής Εκκλησίας μας, κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, στην ουσία ερευνούμε τις δροσερές και ζωογόνες πηγές τής λατρείας μας.

Αφήνουμε τους νεότερους χρόνους, προσπερνάμε τη βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και φτάνουμε στη φωτεινή ατμόσφαιρα τής απλότητας και αγνότητας τής πρώτης Εκκλησίας...

Εκεί μένουμε, με οδηγό τα πρώτα γραπτά χριστιανικά μνημεία, για να ζήσουμε με τους πρώτους πιστούς την αληθινή «εν πνεύματι» λατρεία Ηγαπημένου (δηλ. του Κυρίου μας), τη γνήσια, από καρδιάς, προσφορά και ολόψυχη αφοσίωση των «αληθινών προσκυνητών».

ΧΡΟΝΟΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ

Όπως φαίνεται στις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου, οι πρώτοι χριστιανοί απομακρύνονταν σταδιακά από τους χρονικούς περιορισμούς τής παλιάς λατρείας.

Η νέα ημέρα τής εβδομάδας, που ορίζεται ως η κατ’ εξοχήν ημέρα τής Θ. Λατρείας των χριστιανών, η οποία αντικαθιστά το Σάββατο των Εβραίων, είναι η «μία των Σαββάτων», που αργότερα θα μετονομαστεί Κυριακή.

Την πρώτη μαρτυρία για την Κυριακή μας την δίνει το βιβλίο τής Αποκαλύψεως του Ιωάννου, όπου διαβάζουμε στο Α΄ Κεφάλαιο:

 «εγενόμην έν πνεύματι έν τη Κυριακή ημέρα και ήκουσα φωνήν οπίσω μου μεγάλην ώς σάλπιγγος».

Αξιοπρόσεκτη είναι η συμβουλή του Αποστόλου Παύλου να αποταμιεύουν χρήματα την Κυριακή για ελεημοσύνη.

Α΄ Κορινθίους επιστολή: Κεφάλαιο 16, Στίχος 2..

«Κατά την πρώτην της εβδομάδος έκαστος υμών ας εναποθέτη παρ' εαυτώ θησαυρίζων ό,τι αν ευπορή, ώστε όταν έλθω να μη συνάγωνται τότε συνεισφοραί».

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ

Όπως σε κάθε λατρευτική σύναξη υπάρχουν οι προεστώτες τής σύναξης, οι κυρίως λειτουργοί, έτσι και στην αρχέγονη εκκλησιαστική κοινότητα υπήρχαν εκείνοι που προΐσταντο στη Θ. λατρεία.

Ο Απόστολος Παύλος στην Α΄ Προς Κορινθίους επιστολή του τονίζει ότι οι Απόστολοι, οι διδάσκαλοι του Ευαγγελίου, οι λοιποί κάτοχοι θείων χαρισμάτων, που δρούσαν μέσα στην Εκκλησία, ορίσθηκαν, τοποθετήθηκαν στα ιερά και υψηλά τους καθήκοντα από τον Θεό.

Α΄ Κορινθίους Κεφάλαιο 12, Στίχοι 28 – 30..

«Και άλλους μεν έβαλε ο Θεός μέσα στην εκκλησία, πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτες, τρίτον δασκάλους, έπειτα θαύματα, έπειτα χαρίσματα θεραπείας, βοήθειας, διακυβερνήσεις, γένη γλωσσών.

-Μήπως όλοι είναι απόστολοι;

-Μήπως όλοι είναι προφήτες;

-Μήπως όλοι είναι δάσκαλοι;

-Μήπως όλοι κάνουν θαύματα;

-Μήπως όλοι έχουν χαρίσματα θεραπειών;

-Μήπως όλοι μιλούν γλώσσες;

-Μήπως όλοι διερμηνεύουν;»

Στην προς Εφεσίους Επιστολή του, προσθέτει ότι ορίσθηκαν από το Θεό οι απόστολοι, οι προφήτες, οι ευαγγελιστές, οι ποιμένες και διδάσκαλοι, «εις οικοδομήν του σώματος του Χριστού», δηλαδή για την ηθική τελείωση του χριστιανικού πληρώματος, για την κατά Θεόν προκοπή του.

Στις Ποιμαντικές του Επιστολές σκιαγραφεί αδρά ο Απόστολος του Θεού τα καθήκοντα των εκκλησιαστικών λειτουργών και ποιμένων.

Προς Εφεσίους Επιστολή, Κεφάλαιο 4, Στίχοι 11 –12..

«Κι αυτός έδωσε άλλους μεν αποστόλους, άλλους δε προφήτες, άλλους δε ευαγγελιστές, άλλους δε ποιμένες και δασκάλους, για την τελειοποίηση των αγίων, για το έργο τής διακονίας, για την οικοδομή τού σώματος του Χριστού·»

ΟΙ ΧΑΡΙΣΜΑΤΟΥΧΟΙ

Το ιδιαίτερο στοιχείο στη Λατρεία τής πρώτης Εκκλησίας ήταν ασφαλώς η συμμετοχή των χαρισματούχων, χριστιανών δηλαδή με έκτακτα και εντυπωσιακά χαρίσματα από το Άγιο Πνεύμα, όπως να κηρύττουν σε ξένες γλώσσες, τελείως άγνωστες γι’ αυτούς.

Οι χαρισματούχοι αυτοί χριστιανοί, μετά το Βάπτισμα και κυρίως μετά της επίθεση των χεριών των Αγίων Αποστόλων επάνω στο κεφάλι τους, μετά δηλαδή το Χρίσμα, αποκτούσαν τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος.

Α΄ Κορινθίους Κεφάλαιο 12, Στίχοι 8 – 10..

«Επειδή, σε άλλον μεν δίνεται διαμέσου τού Πνεύματος λόγος σοφίας, σε άλλον δε λόγος γνώσης, σύμφωνα με το ίδιο Πνεύμα· σε άλλον δε πίστη, διαμέσου τού ίδιου Πνεύματος· σε άλλον δε χαρίσματα θεραπειών, διαμέσου τού ίδιου Πνεύματος·

σε άλλον δε ενέργειες θαυμάτων, σε άλλον δε προφητεία, σε άλλον δε διακρίσεις πνευμάτων, σε άλλον δε γένη γλωσσών, σε άλλον δε ερμηνεία γλωσσών·»

Όπως ήταν επόμενο, οι πιστοί αυτοί, οι κάτοχοι χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, είχαν την αρμόζουσα θέση στις λατρευτικές συνάξεις.

Κατά την ώρα της Θ. Λατρείας ενεργοποιούνταν τα θεϊκά και υπερφυσικά τους χαρίσματα, με αποτέλεσμα άλλος να διδάσκει, άλλος να προφητεύει, άλλος να ερμηνεύει, κ.ο.κ.

Αλλά και εδώ όμως, στην υπέροχη και θαυμαστή συμφωνία του Αγίου Πνεύματος, που αντηχούσε στην πρωτοχριστιανική Θ. Λατρεία, η σύμφυτη ανθρώπινη αδυναμία πρόσθεσε την παραφωνία της.

Όπως φαίνεται στην:

Α΄ προς Κορινθίους επιστολή, στο 14^ο Κεφάλαιο, η άσκηση των θείων χαρισμάτων γινόταν από τους χαρισματούχους κατά τέτοιον τρόπο, που να μη προέρχεται αξιόλογη πνευματική ωφέλεια.

Έτσι αναγκάστηκε ο Απόστολος Παύλος να επέμβει, ως όργανο του Θεού, και να ορίσει πρακτικούς κανόνες, ώστε οι χαρισματούχοι να ωφελούν πράγματι τους υπόλοιπους αδελφούς.

Όπως παρατηρούμε βασικός και αμετακίνητος στόχος του Αποστόλου Παύλου είναι, όλα μέσα στη Θ. λατρεία να γίνονται: «προς οικοδομήν ίνα η εκκλησία οκοδομήν λάβη».

Α΄ Κορινθίους Κεφάλαιο 14, Στίχος 26..

«Τι πρέπει, λοιπόν, αδελφοί;

Όταν συνέρχεστε, κάθε ένας από σας έχει ψαλμό, έχει διδασκαλία, έχει γλώσσα, έχει αποκάλυψη, έχει ερμηνεία· όλα ας γίνονται για οικοδομή.»

Με την πάροδο όμως του χρόνου, οι χαρισματούχοι της πρώτης Εκκλησίας των Αποστόλων και των Μαρτύρων εξαφανίσθηκαν.

Η ιστορική τους αποστολή είχε τελειώσει.

Αντικαθίσταντο από τους μόνιμους ποιμένες της τοπικής Εκκλησίας.

Το γενικό συμπέρασμά μας, από αυτή την μικρή αναδρομή στους χαρισματούχους της πρώτης Εκκλησίας, στα προβλήματα που δημιουργούσαν την ώρα της Θ. Λατρείας και στη διευθέτησή τους από τον Απόστολο Παύλο είναι το εξής, όπως το εκφράζει νεότερος, επιφανής διδάσκαλος του Ευαγγελίου.

«..Η εν τη εκκλησία διακονία και αι συνάξεις των πιστών συνεστήθησαν και ωρίσθησαν υπό του Κυρίου και των αποστόλων ουχί προς επίδειξιν χαρισμάτων ευγλωττίας ή μουσικής ευφωνίας, αλλά προς οικοδομήν και σωτηρίαν ψυχών».

Ο ΛΑΟΣ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΛΑΤΡΕΙΑ

Ανέκαθεν η χριστιανική λατρεία υπήρξε συλλογική, ομαδική.

Ο λειτουργός, ο επικεφαλής της λατρευτικής σύναξης, προσέφερε την «θυσία αινέσεως», ή την αναίμακτη θυσία της Θ. Ευχαριστίας

 «υπέρ των ιδίων αμαρτημάτων και των του λαού αγνοημάτων».

Ο πιστός λαός του Κυρίου συμμετείχε με τους λειτουργούς του στην προσφορά της λατρείας. 

ΨΑΛΜΟΙ ΚΑΙ ΥΜΝΟΙ

Οι ψαλμοί και οι ύμνοι είχαν τη θέση τους μέσα στη λατρεία του αρχέγονου Χριστιανισμού.

Από τις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου έχουμε ιστορικές μαρτυρίες, ότι οι ωδές, οι ψαλμοί και οι άλλοι ύμνοι της Παλαιάς Διαθήκης, μπήκαν από νωρίς στη χριστιανική λατρεία.

Γράφει ο Απόστολος Παύλος:

«Τι πρέπει, λοιπόν;

Θα προσευχηθώ με το πνεύμα, θα προσευχηθώ όμως και με τον νου·

θα ψάλλω με το πνεύμα, θα ψάλλω όμως και με τον νου.»

Α΄ Κορινθίους Κεφάλαιο 14, Στίχος 15..

«Τι πρέπει, λοιπόν, αδελφοί;

Όταν συνέρχεστε, κάθε ένας από σας έχει ψαλμό, έχει διδασκαλία, έχει γλώσσα, έχει αποκάλυψη, έχει ερμηνεία· όλα ας γίνονται για οικοδομή·»

Α΄ Κορινθίους Κεφάλαιο 14, Στίχος 26..

«Και μη μεθάτε με κρασί, στο οποίο υπάρχει ασωτία·

αλλά, γίνεστε πλήρεις με το Πνεύμα, μιλώντας μεταξύ σας με ψαλμούς και ύμνους και πνευματικές ωδές, τραγουδώντας και ψάλλοντας με την καρδιά σας στον Κύριο·»

Προς Εφεσίους Επιστολή, Κεφάλαιο 5, Στίχοι 18 – 19..

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

Από τις πηγές μας αντλούμε βέβαιη και ασφαλή την πληροφορία, ότι κατά την ώρα της Θ. Λατρείας όχι μόνο διαβαζόταν η Αγία Γραφή, αλλά ότι επακολουθούσε και διδασκαλία των αληθειών, που περιλάμβανε η σχετική περικοπή.

Έτσι, από τις αρχές ακόμη της χριστιανικής λατρείας το κήρυγμα αποτέλεσε αναπόσπαστο στοιχείο της.

Στις Επιστολές του, ο Απόστολος Παύλος προτρέπει τους μαθητές του Τίτο και Τιμόθεο να κηρύττουν πάντοτε το θείο λόγο.

Τίτος Κεφάλαιο 2, Στίχος 1..

«ΕΣΥ, όμως, να λες όσα αρμόζουν στην υγιαίνουσα διδασκαλία·»

Α΄ Τιμόθεον Κεφάλαιο 4, Στίχος 13..

«Μέχρις ότου έρθω, να καταγίνεσαι στην ανάγνωση, στην προτροπή, στη διδασκαλία».

Β΄ Τιμόθεον Κεφάλαιο 4, Στίχος 2..

«κήρυξε τον λόγο· επίμενε έγκαιρα, άκαιρα· έλεγξε, επίπληξε, πρότρεψε με κάθε μακροθυμία και διδασκαλία.»

Στις λειτουργικές συνάξεις των αποστολικών χρόνων, δικαίωμα να κηρύξουν είχαν μόνο οι άνδρες.

Α΄ Κορινθίους Κεφάλαιο 14, Στίχοι 33 - 35..

«επειδή, ο Θεός δεν είναι Θεός ακαταστασίας, αλλά ειρήνης, όπως σε όλες τις εκκλησίες των αγίων.

Οι γυναίκες σας ας σιωπούν μέσα στις εκκλησίες· επειδή, δεν είναι επιτρεπτό σ' αυτές να μιλάνε, αλλά να υποτάσσονται, όπως λέει και ο νόμος.

Αλλά, αν θέλουν να μάθουν κάτι, ας ρωτούν τούς άνδρες τους στο σπίτι· επειδή, είναι αισχρό σε γυναίκες να μιλάνε μέσα σε εκκλησία.»

Η χάρις του Κυρίου Ιησού Χριστού είη μεθ' υμών.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.