Είναι όλη η Αγία Γραφή θεόπνευστη ή όχι;

Συχνά ακούμε στην Εκκλησία ή διαβάζουμε σε θρησκευτικά ή εκκλησιαστικά κείμενα πως η Αγία Γραφή είναι θεόπνευστη, αφού είναι η αποκάλυψη δηλαδή η φανέρωση του θελήματος του Θεού στους ανθρώπους. Και οι περισσότεροι πιστοί νομίζουν, πως αυτό σημαίνει ότι έρχεται το Άγιο Πνεύμα επάνω στον συγγραφέα της Αγίας Γραφής, κάθεται στους ώμους του, λέει πάρε το μολύβι – εκείνο τον καιρό βέβαια είχαν φτερό που έγραφαν αντί για μολύβι – και γράψε, «τάδε λέγει Κύριος», δηλαδή, «αυτά λέει ο Θεός», και αυτά που γράφονται είναι ακριβώς τα ίδια λόγια που είπε ο Θεός στον Προφήτη ή τον Απόστολο...

Βοηθητικό της σύγχυσης που επικρατεί πάνω στο θέμα αυτό, είναι και η απεικόνιση που συναντάμε σε κάποιες εικόνες, όπου δείχνουν τον τάδε συγγραφέα της Βίβλου, στον ώμο του οποίου βρίσκεται καθισμένο το Άγιο Πνεύμα με μορφή πτηνού, στο κεφάλι του οποίου υπάρχει και φωτοστέφανο. Μια τέτοια απεικόνιση λόγου χάρη είναι αυτή του Ευαγγελιστή Ιωάννη, όπως η παρακάτω:

Βέβαια ο περισσότερος κόσμος αγνοεί, πως το πτηνό αυτό, το οποίο είναι αϊτός, συμβολίζει το υψηλό δογματικό περιεχόμενο των στίχων του ευαγγελίου του Ιωάννη, το οποίο ως γνωστόν πετά πολύ ψηλά στον ουρανό, γι’ αυτό και ο αγιογράφος το έχει απεικονίσει στη συγκεκριμένη εικόνα.

Κατ’ αρχάς πρέπει να έχουμε κατά νου, πως μιλώντας για την Αγία Γραφή οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι η Γραφή δεν είναι η αποκάλυψη του Θεού, αλλά λόγος περί της αποκαλύψεως. Δεν υπαγορεύτηκε δηλαδή ούτε η Παλαιά ούτε η Καινή Διαθήκη από το Θεό ούτε οι συγγραφείς είναι γραμματείς του Θεού, που κάθονταν και έγραφαν ό,τι έλεγε ο Θεός.

Τι είναι θεοπνευστία τότε; Θεοπνευστία είναι μια κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος φωτίζεται και εμπνέεται από τον Θεό – χωρίς όμως να χάνει ποτέ τον προσωπικό του χαρακτήρα – να γράψει για θείες αλήθειες που θα βοηθήσουν στην σωτηρία του ανθρώπου. Με άλλα λόγια, ο Θεός φανέρωσε στους ανθρώπους αλήθειες που είναι απαραίτητο να τις γνωρίζουν αν θέλουν να σωθούν, όπως λόγου χάρη ποιος είναι ο προορισμός τους και ποια σχέση πρέπει να έχουν με το Θεό και τους συνανθρώπους τους και τον κόσμο ολόκληρο. Δεν μπορούμε να κάνουμε αυτό που κάνουν οι Προτεστάντες, να πάρουμε δηλαδή μία Αγία Γραφή και να πούμε πως αρχίζει με το Βιβλίο της Γένεσης και τελειώνει με το Βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννη και όλες αυτές οι σελίδες είναι θεόπνευστες. Γιατί πόσο θεόπνευστο μπορεί να είναι, εκεί που η Γραφή μιλάει για το πανούργο σχέδιο των μοιχών Δαβίδ και Βηρσαβεέ να εξοντώσουν τον άντρα τής Βηρσαβεέ, Ουρία (2 Βασιλειών κεφάλαιο 11), ή το βιβλίο της Γένεσης 19:30 – 38 που περιγράφει τις δύο κόρες του Λωτ να μεθάνε τον πατέρα τους για να συνευρεθούν μαζί του ή στο Δευτερονόμιο 23:13 – 14 που δίνονται από το Θεό λεπτομερείς οδηγίες πως να φτιάξουν ειδικό χώρο έξω από το στρατόπεδο για να εκτελούν τις φυσικές τους ανάγκες;

Συνεπώς θεοπνευστία έχουμε όταν οι συγγραφείς της Αγίας Γραφής μιλούν για την σωτηρία του ανθρώπου, γι’ αυτό και τις αλήθειες αυτές τις ονομάζουμε σωτηριολογικές. Πολλές φορές οι αλήθειες αυτές για να τις κατανοήσουν οι άνθρωποι δίνονται με εικονικό – συμβολικό τρόπο. Έτσι για παράδειγμα, στην Παλαιά Διαθήκη δεν έχουμε διδασκαλίες με αφηρημένες λέξεις ή ορισμούς για το τι είναι καλό, κακό, αμαρτία, αλλά έχουμε τη γνωστή συμβολική εικόνα για το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, του οποίου τους καρπούς δεν έπρεπε να γευτούν οι πρωτόπλαστοι, ο Αδάμ και η Εύα.

Παράλληλα με τις αλήθειες αυτές οι συγγραφείς της Αγίας Γραφής μας δίνουν πληροφορίες που αναφέρονται στις κοινωνικές, πολιτιστικές και άλλες συνθήκες του ισραηλιτικού λαού και των γειτονικών λαών αυτού. Έτσι λόγου χάρη μας μιλούν για τα μουσικά όργανα, την ενδυμασία, τον τρόπο κατασκευής των οικοδομών ή για αντιλήψεις όπως ότι το σύμπαν αποτελείται από τρία επίπεδα, η γη είναι το κέντρο του κόσμου, η ζωή έχει την έδρα της στο αίμα κ.λ.π. Η θεοπνευστία δεν αναφέρεται στις παραπάνω περιπτώσεις. Πρόκειται για αντιλήψεις και γνώσεις ανθρώπινες που επικρατούσαν την εποχή που έζησε ο κάθε συγγραφέας.

Συναφές ζήτημα με την θεοπνευστία ή όχι της Αγίας Γραφής είναι και αυτό που αφορά το αλάθητο και την θεοπνευστία των Οικουμενικών Συνόδων. Δυστυχώς ακούγεται και διδάσκεται ωσάν να υπάρχει ένας θεσμός Οικουμενικής Συνόδου, που έχει το αλάθητο της Εκκλησίας επειδή είναι θεόπνευστος. Με άλλα λόγια δηλαδή, υπάρχει η εντύπωση πως οι Πατέρες που συμμετείχαν σε μία Οικουμενική Σύνοδο, ξαφνικά φωτίστηκαν από το Άγιο Πνεύμα, έγιναν θεόπνευστοι και έτσι μπόρεσαν να βγάλουν τις ορθές αποφάσεις για την ορθή πίστη και την Εκκλησία. Μετά δε το πέρας της Οικουμενικής Συνόδου, οι συμμετέχοντες Πατέρες έπαψαν να είναι θεόπνευστοι!

Δεν υπάρχει πιο εσφαλμένο από αυτό. Γιατί η θεοπνευστία των Οικουμενικών Συνόδων συνδέεται με την παρουσία σε αυτές Πατέρων που ήταν θεόπνευστοι. Δεν είναι θεόπνευστη η Σύνοδος ως ένας θεσμός, αλλά λόγω της συμμετοχής σε αυτήν θεουμένων.

Όμως, ας αφήσουμε τον μακαριστό πατέρα Ιωάννη Ρωμανίδη να μας τα πει καλύτερα, όσον αφορά ζήτημα με το αλάθητο και την θεοπνευστία των Οικουμενικών Συνόδων, της Αγίας Γραφής, αλλά και την εν γένει θεοπνευστία. Στο βιβλίο «Εμπειρική Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας» και στις σελίδες 251 – 252 γράφει σχετικά:

«Έχουμε σήμερα την διδασκαλία περί του αλαθήτου των Οικουμενικών Συνόδων. Αυτή η διδασκαλία του αλαθήτου των Οικουμενικών Συνόδων, όπως περιγράφεται σήμερα, είναι ωσάν να υπάρχη ένας θεσμός Οικουμενικής Συνόδου, που έχει το αλάθητο της Εκκλησίας. Αυτό, τόσα χρόνια που διαβάζω τους Πατέρες της Εκκλησίας, δεν το ευρίσκω πουθενά. Δεν υπάρχει στους Πατέρες μια τέτοια αντίληψη περί Οικουμενικής Συνόδου.

Βέβαια, η Οικουμενική Σύνοδος είναι αλάθητη, αλλά δεν είναι ένας αλάθητος θεσμός, δεν είναι μόνιμος θεσμός. Υπήρχε Εκκλησία επί τριακόσια είκοσι πέντε χρόνια, πριν από την Α΄Οικουμενική Σύνοδο, και ζούσε χωρίς Οικουμενική Σύνοδο και από την Θ΄ Οικουμενική Σύνοδο του 1341 μέχρι σήμερα δεν έχει Οικουμενική Σύνοδο.

Σε τι συνίσταται η θεοπνευστία μιας Οικουμενικής Συνόδου, ή σε τι συνίσταται η θεοπνευστία μιας Τοπικής Συνόδου και τι είναι η θεοπνευστία; Οι Πατέρες μιας Συνόδου είτε Τοπικής είτε Οικουμενικής, όταν συνέρχωνται για να καταδικάσουν μια αίρεση, σε τι συνίσταται η αυθεντία αυτής της Συνόδου και η θεοπνευστία; Ο Επίσκοπος, ο οποίος λαμβάνει μέρος σε μια Σύνοδο μαζί με τους άλλους Επισκόπους, είτε τους πάρουμε μεμονωμένα τους Επισκόπους ή ως ομάδα, πότε σε αυτόν αρχίζει και πότε τελειώνει η θεοπνευστία;

Την άποψη ότι οι Πατέρες μιας Συνόδου είναι θεόπνευστοι, επειδή συνήλθαν σε μια Οικουμενική Σύνοδο, και τότε είναι θεόπνευστοι δηλαδή, δεν την έχω βρει πουθενά. Είτε υπάρχει Τοπική Σύνοδος είτε Οικουμενική Σύνοδος οι απόψεις είναι ίδιες για τους Πατέρες της Εκκλησίας. Η διαφορά είναι το οικουμενικό της μιας και το τοπικό της άλλης, που είναι θέμα αυτό της συγκροτήσεως και όχι των Εκκλησιών.

Εάν είχαμε εκατόν πενήντα Επισκόπους που πριν πάνε στην Σύνοδο δεν ήσαν θεόπνευστοι, αυτοί που δεν ήσαν θεόπνευστοι προ της Συνόδου, θα γίνουν θεόπνευστοι μετά την εναρκτήριο προσευχή της Συνόδου; Και θα παύσουν να είναι θεόπνευστοι μετά την λήξη της Συνόδου; Τι γίνεται εδώ; Ο Απόστολος Παύλος ήταν θεόπνευστος πριν σηκώση την πένα του να γράψη την προς Ρωμαίους Επιστολή και έπαυσε να είναι θεόπνευστος, όταν στο τέλος έγραψε το Αμήν; Πότε άρχισε η θεοπνευστία του και πότε τελείωσε; Και το ίδιο με όλα τα βιβλία της Αγίας Γραφής.»

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, Ιερόθεος Βλάχος: «Εμπειρική Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας», Εκδόσεις «Ιερά μονή του γενέθλιου της Θεοτόκου», 2010

2. Εγχειρίδιο Θρησκευτικών Α΄ Γυμνασίου, 1997

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.