ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΣΗ;

 
Άγιος Νεκτάριος, μέγας υπερασπιστής της Ορθόδοξης Πίστης έναντι των πάσης φύσεως αιρετικών. Ψηφιδωτό στον Ιερό Ναό Κωνσταντίνου και Ελένης στον Άγιο Κωνσταντίνο Λοκρίδος. Έργο του Λαμιώτικου ζεύγους καλλιτεχνών, αγιογράφων, ψηφιδοτοποιών και συντηρητών Θεόδωρου και Ένζας Μώρη

Αίρεση είναι η προσπάθεια που κάνουν ορισμένοι πιστοί να διαφοροποιηθούν από τη πίστη, τη διδασκαλία και τη ζωή της Εκκλησίας και καταλήγουν στη διατύπωση μιας δικιάς τους διδασκαλίας και πίστης. Οι αιρέσεις και οι παλιές και οι σημερινές χτυπούν την Εκκλησία σε δύο σημεία :

1. Είτε αρνούνται την Αγία Τριάδα υποστηρίζοντας ότι Θεός είναι μόνο ο Πατέρας ενώ ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα είναι κατώτεροι Θεοί ή απρόσωπες δυνάμεις,

2. είτε αρνούνται την Θεανθρωπινότητα του Χριστού υποστηρίζοντας άλλοτε ότι ο Χριστός δεν υπήρξε πραγματικός Θεός και άλλοτε ότι δεν υπήρξε πραγματικός άνθρωπος.

Ο ΘΕΟΣ ΩΣ ΜΟΝΑΔΑ

Αν ο Θεός είναι μονάδα, όπως ισχυρίζονται οι αιρετικοί, τότε και άνθρωπος που είναι - σύμφωνα με τη Γραφή - εικόνα και φανέρωση του Θεού είναι κάτι ανάλογο, μονάδα δηλ. μοναχική ύπαρξη, δηλ. άτομο. Οπότε είναι δύσκολο να δει με αγάπη τον συνάνθρωπό του, γιατί όλα τα αναφέρει στο άτομό του και τα κρίνει ανάλογα με την ικανοποίηση της ατομικότητάς του. Έτσι οι εκκλησίες των αιρετικών από σώμα Χριστού καταντούν σωματείο αυτονομημένων και εγωιστικών υπάρξεων που το μόνο τους μέλημα είναι, πώς κάθε μέλος χωριστά θα παραμείνει καθαρό από την αμαρτία – με τη βοήθεια του Θεού βέβαια –, πώς θα βελτιώσει την ατομική του συμπεριφορά και θα ισχυροποιήσει την ατομική του θέληση. Όλα τα παραπάνω γίνονται αμέσως αντιληπτά αν θελήσει κάποιος να συνομιλήσει ή να διαβάσει έντυπα αιρετικών, όπως Μαρτύρων του Ιεχωβά, Πεντηκοστιανών, Ευαγγελικών και πολλών άλλων. Από τα πρώτα τους λόγια διακρίνεται η υπερηφάνειά τους για το ότι η δική τους Εκκλησία αποτελείται από άτομα καθαρά και ότι έξω από τη δική τους οργάνωση επικρατεί η βρωμιά και η αμαρτία. Ακόμα και τα καλά έργα και οι φιλανθρωπίες, σκοπό έχουν την εξασφάλιση της μετά θάνατον ευτυχίας ως ανταμοιβή από το Θεό.

Ο ΘΕΟΣ ΩΣ ΤΡΙΑΔΑ

Αν όμως δεχτούμε ότι ο Θεός είναι Τριάδα, κοινωνία δηλ. αγαπωμένων προσώπων, τότε και η ανθρωπολογία διαφοροποιείται από εκείνη των αιρέσεων. Γιατί ο άνθρωπος που όμως είπαμε είναι εικόνα και φανέρωση του Θεού, δεν υφίσταται πλέον ως άτομο, ύπαρξη δηλ. που δεν επικοινωνεί, αλλά ως ύπαρξη που στρέφεται προς τον άλλον αγαπώντας τον και αγαπώμενος απ’ αυτόν, και η ύπαρξη του ολοκληρώνεται μόνο μέσω του άλλου, γιατί τον άλλο δεν τον βλέπει σαν κάτι έξω από τον εαυτό του, αλλά σαν κομμάτι του ίδιου του, του εαυτού. Έτσι μπορούμε πλέον να καταλάβουμε και τα λόγια του Αδάμ που όταν είδε την Εύα είπε, ότι «είσαι κόκαλο από τα κόκαλά μου και σάρκα από τη σάρκα μου». Αν όμως δεχτούμε αυτά θα μπορούσε να πει κάποιος, τότε γιατί να υπάρχει το μίσος, οι πόλεμοι, οι φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις, η καταστροφή του περιβάλλοντος κ.τ.λ. Αυτό οφείλεται στην αμαρτία, και στην είσοδό της στις σχέσεις των ανθρώπων, μετά το παράπτωμα του Αδάμ και της Εύας.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΜΑΡΤΙΑ;

Αλλά τι είναι αμαρτία; Αμαρτία[1] λοιπόν σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, είναι η ατομική παράβαση ενός δεδομένου απρόσωπου κώδικα συμπεριφοράς, που σχεδόν πάντα γεννάει στον παραβάτη αισθήματα ψυχολογικής ενοχής. Αν έχουν όμως έτσι τα πράγματα πως εξηγείται τότε το γεγονός, το ότι ο Χριστός δεν κατακρίνει τη γυναίκα που του είχαν φέρει οι Φαρισαίοι για μοιχεία; (Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 8, στίχοι 3 – 11). Γιατί δεν της απαγγέλλει κατηγορητήριο μιας και βρίσκεται μπροστά σ’ ένα αυτόφωρο αμάρτημα, από τα βαρύτερα της θρησκευτικής και κοινωνικής Ηθικής, αμάρτημα που ο μωσαϊκός νόμος τιμωρούσε με θάνατο δια λιθοβολισμού; Και είναι άξιο προσοχής, ότι ο Χριστός βεβαιώνει αυτή την γυναίκα, πως δεν την κατακρίνει, παρόλο που δεν βλέπει καμία εξωτερική εκδήλωση μετάνοιας εκ μέρους της. Στο αδιέξοδο που διαγράφεται, απάντηση δίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας. Κατ’ αυτούς η αμαρτία δεν είναι νομικό αλλά υπαρκτικό γεγονός. Δεν είναι απλή παράβαση αλλά ελεύθερη και έμπρακτη άρνηση του ανθρώπου να είναι αυτό που στ’ αλήθεια είναι : εικόνα και φανέρωση του Τριαδικού θεού. Έτσι ο άνθρωπος αποτυγχάνει και αστοχεί (αμαρτάνει δηλ.), να ζήσει την πραγματική του φύση αγαπώντας και αγαπώμενος. Γι’ αυτό και ο Χριστός στο παραπάνω επεισόδιο αφοπλίζει και ντροπιάζει τους κατηγόρους της αμαρτωλής γυναίκας, θυμίζοντας την καθολικότητα της ανθρώπινης αποτυχίας και αμαρτίας, υποδηλώνοντας την ανάγκη που έχουν όλοι οι άνθρωποι να καταφύγουν στη Χάρη του Θεού, αντί να μετράνε με συμβατικά μέτρα την ατομική αποτυχία και πτώση, λέγοντάς τους: «όποιος είναι αναμάρτητος να ρίξει πρώτος τη πέτρα».

Σε αντίθεση με τους αιρετικούς, για μας, η εκκλησία δεν είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα συλλογικής τελειότητας, γιατί τότε οι αμαρτωλοί θα μένανε έξω απ’ αυτή, δίχως ελπίδα πρόσληψης και σωτηρίας, αλλά χώρος που δια των μυστηρίων και της αγάπης μεταμορφώνει την αμαρτία μας σε μετάνοια.

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΘΕΟΣ

Όσον αφορά τώρα τις αιρέσεις που αρνούνται ότι ο Χριστός είναι Θεός, οι Πατέρες τονίζουν ότι αν ισχύει αυτό τότε ο άνθρωπος δεν σώζεται. Γιατί όπως γνωρίζουμε τα ανόμοια δεν ενώνονται ποτέ. Άρα ένας μη Θεός πως θα μας ενώσει με το Θεό; Το ίδιο ισχύει βέβαια αν δεχτούμε ότι ο Χριστός δεν υπήρξε αληθινός άνθρωπος. Ένας μη άνθρωπος δηλαδή πως θα ενώσει τους ανθρώπους με το Θεό; Ο μεγαλύτερος όμως κίνδυνος αυτής της αίρεσης που αρνείται την ανθρωπινότητα του Χριστού, είναι να πέσουμε άθελα στην παγίδα της, και να υποτιμήσουμε την ύλη και το ανθρώπινο σώμα, πράγμα που δυστυχώς παρατηρείται και σε αρκετά πιστά μέλη του εκκλησιαστικού μας σώματος. Όμως οι Πατέρες μας θυμίζουν, ότι η ύλη είναι καλή λίαν, δηλ. πολύ καλή, ως δημιούργημα του Θεού, και το ανθρώπινο σώμα αγιάστηκε από τη στιγμή που το προσέλαβε ο Χριστός. Έχουμε και τη συγκλονιστική μαρτυρία του Αγίου Συμεών του Νέου του Θεολόγου, ότι ο δάσκαλός του Άγιος Συμεών ο Πρεσβύτερος, δεν ντρεπόταν να κυκλοφορεί γυμνός, γιατί κάθε μέλος του σώματος το έβλεπε σαν μέλος του Χριστού.

Ο άνθρωπος που έχει ανακαινιστεί – με τη χάρη του Θεού – δεν παριστάνει τον ηθικό, ασχολούμενος με το αν οι γύρω του εκτρέπονται σε ακαθαρσίες, πορνείες, μίση, διαφθορές και ακολασίες. Αλλά ακόμα κι αν τα βλέπει αυτά έχει τη δυνατότητα να τα προσλαμβάνει και να τα μεταμορφώνει δια της αγάπης που δεν «ζητάει τα εαυτής». Γιατί δεν ξεχνάει πως ο Χριστός ήρθε να θεραπεύσει τους ασθενείς και όχι τους υγιείς.

Διηγούνται, πως όταν κάποτε ταξίδευε με πλοιάριο ο γέροντας Παΐσιος και στο κατάστρωμα λόγω θέρους συνωστίζονταν αλλοδαπές γυναίκες με το μεγαλύτερο μέρος του κορμιού τους ακάλυπτο, παρευρισκόμενοι «ευσεβείς» που τον συνόδευαν έσπευσαν να καταγγείλουν την «γύμνια» τους, την οποία άφηναν σε κοινή θέα. Ο γέροντας, αντί άλλου σχολίου, απάντησε : «Όμως, έχουν το σχήμα της Παναγίας».

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ

Υπάρχει ο κίνδυνος οι αιρέσεις να υποσκάψουν από μέσα την Εκκλησία – και δυστυχώς εν μέρει το έχουν πετύχει –, και να καταντήσει ένα ίδρυμα που ο λόγος ύπαρξής της θα είναι, να εξυπηρετεί τις θρησκευτικές ανάγκες του λαού (π.χ. γάμους, βαπτίσεις, κηδείες κ.λ.π.). Άλλωστε δεν είναι λίγες οι φορές που στις διάφορες εκπομπές των μέσων μαζικής ενημέρωσης, το έργο της συγκρίνεται και αξιολογείται με εκείνο άλλων ευαγών ιδρυμάτων και οργανώσεων του κράτους (π.χ. νοσοκομείων, σχολείων, αστυνομίας κ.λ.π.).

Ένας εξίσου μεγάλος κίνδυνος είναι, το άγχος που έχει πιάσει τα τελευταία χρόνια πολλά μέλη της, και ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται σε υψηλά ιεραρχικά κλιμάκια, μήπως φανεί καθυστερημένη και ξεπερασμένη στη σύγχρονη τεχνοκρατούμενη κοινωνία.

Αντί της «καραμέλας» του εκσυγχρονισμού που προβάλλουν τα στελέχη αυτά, καλό είναι να θυμηθούν πως η φύση και η αποστολή της εκκλησίας είναι, η μετατροπή της εγωιστικής επιβίωσης του ατόμου σε γεγονός αγαπητικής σχέσης με τον Χριστό και τον άλλο. Αυτό που στην γλώσσα της εκκλησίας ονομάζεται «εκκλησιοποίηση».

[1] Κάποια από τα σημεία του κομματιού για την αμαρτία, τα έχουμε δανειστεί από το υπέροχο βιβλίο του Χρήστου Γιανναρά, «Η Ελευθερία του Ήθους».



ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.