Ποια βιβλία χρησιμοποιούσε η πρώτη Εκκλησία ως Αγία Γραφή;

 

Η ολοκλήρωση της συγκέντρωσης των 27 βιβλίων της Καινής Διαθήκης και η αναγνώριση αυτών από την Εκκλησία ως γνησίων, με άλλα λόγια του «κανόνα» (=καταλόγου) της Καινής Διαθήκης, λαμβάνει χώρα στα τέλη του 4^ου αιώνα. Εξαιτίας όμως αυτού του γεγονότος, πρέπει εμείς τώρα να απαντήσουμε στο ερώτημα, ποια ήταν η Γραφή της πρώτης Εκκλησίας που χρησιμοποιούσαν οι πρώτοι χριστιανοί, αφού όπως τονίζουμε ανωτέρω αυτή ολοκληρώνεται στα τέλη του 4^ου αιώνα;

Στο ερώτημα μας αυτό, έρχεται ως αρωγός η ίδια η Καινή Διαθήκη. Γιατί στα βιβλία της συναντάμε συχνά τις φράσεις «γέγραπται», «λέγει η γραφή», «το γεγραμμένον», «κατά τας γραφάς» κ.λ.π. Με τις φράσεις αυτές τόσο ο ίδιος ο Χριστός όσο και οι συγγραφείς της Κ.Δ. αναφέρονται στη Γραφή της πρώτης Εκκλησίας, η οποία είναι η Παλαιά Διαθήκη, που αποκαλούν επίσης «ο νόμος και οι προφήται».

Στη Π.Δ. λοιπόν είδε ο Χριστός να προεικονίζονται και να προδιαγράφονται όλη η ζωή και η δράση του, ο εξευτελιστικός θάνατος αλλά και η θριαμβευτική Ανάστασή του• συνοψίζει μάλιστα την αποστολή του σε σχέση προς την Π.Δ. με την εξής φράση στην «επί του όρους» ομιλίας του: «μη νομίσετε πως ήλθα να καταλύσω το νόμο ή τους προφήτες• δεν ήλθα να τους καταλύσω αλλά να τους συμπληρώσω» Ματθαίος 5:17. Εξαίρεση βέβαια δεν απετέλεσαν ούτε οι Απόστολοι γιατί και αυτοί στην Π.Δ. στήριξαν το κήρυγμά τους, υποστηρίζοντας προς κάθε κατεύθυνση την πίστη τους πως στο πρόσωπο του Χριστού πραγματοποιούνται και εκπληρώνονται οι προρρήσεις της.

Στο σημείο όμως αυτό, είναι αναγκαία μια απαραίτητη διευκρίνιση. Διότι λέγοντας πως η «Γραφή» των πρώτων χριστιανών ήταν η Π.Δ., δεν εννοούμε με τη μορφή που έχει σήμερα, αφού δεν είχε συγκροτηθεί ακόμα ο «κανόνας» (=κατάλογος) των βιβλίων της, κάτι που συνέβη αργότερα. Γι’ αυτό άλλωστε και κάποιες φορές οι συγγραφείς της Κ.Δ. εισάγουν κείμενα με τις φράσεις «καθώς γέγραπται» ή «η γραφή λέγει», τα οποία δεν βρίσκονται στα γνωστά βιβλία της Π.Δ. Τέτοια κείμενα, λόγου χάρη, είναι τα παρακάτω: «αλλά καθώς είναι γραμμένο, Εκείνα που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και νους ανθρώπου δεν συνέλαβε, εκείνα που ετοίμασε ο Θεός δι’ εκείνους που τον αγαπούν» 1 Κορινθίους 2:9• «ή νομίζετε χωρίς λόγο λέγει η γραφή, Το πνεύμα που έχει κατοικήσει μέσα μας επιθυμεί μέχρι φθόνου;» Ιακώβου 4:5• «ο Ενώχ, ο έβδομος απόγονος από τον Αδάμ, προφήτευσε γι’ αυτούς όταν είπε “Ιδού, ήλθε ο Κύριος με τις αγίες του μυριάδες, για να κάνει κρίση εναντίον όλων και να ελέγξει όλους τους ασεβείς για όλα τα έργα της ασέβειάς τους, τα οποία ασεβώς έκαναν και για όλα τα σκληρά λόγια τα οποία είπαν εναντίον του αμαρτωλοί ασεβείς”» Ιούδα 14 – 15.

Είναι πολύ πιθανό, όπως έδειξαν νεότερες έρευνες, ότι στη πρώτη Εκκλησία κυκλοφορούσαν, εκτός από τα βιβλία της Π.Δ., και ορισμένες συλλογές μεσσιανικών παλαιοδιαθηκικών χωρίων, που ονομάζονται σήμερα testimonia (=μαρτυρίες) ή florilegia (=ανθολόγια), για τη χρήση των χριστιανών. Τέτοιες συλλογές έχουν βρεθεί και μεταξύ των εσσαϊκών χειρογράφων του Qumran στη Νεκρά Θάλασσα. Η Εκκλησία δεν περιορίστηκε στο λεγόμενο «στενό κανόνα» των 39 βιβλίων της Π.Δ. που επικράτησε στον ιουδαϊσμό μετά τη ραβινική Σύνοδο της πόλης Ιάμνειας κατά τα τέλη του 1^ου αιώνα μ.Χ., αλλά υιοθέτησε ως Γραφή της και χρησιμοποίησε στη λειτουργική πράξη αργότερα τον «ευρύτερο κανόνα» με τα 49 βιβλία, τα περισσότερα από τα οποία παρατίθενται στην Κ.Δ. και μάλιστα κατά την ελληνική μετάφραση των Εβδομήκοντα (Ο΄). Σημειωτέον, πως ο Προτεσταντισμός και οι παραφυάδες του δέχονται το «στενό κανόνα» των 39 βιβλίων της Π.Δ.

Ας προστεθεί ακόμη πως, αν κρίνει κανείς από τους καταλόγους των  βιβλίων της Π.Δ. που παραθέτουν οι Πατέρες, και από τις παρατηρήσεις του – φιλολογικές και θεολογικές – στα πρωτότυπα κείμενα, θα διαπιστώσει ότι ουσιαστικό πρόβλημα διαχωρισμού στενού και ευρύτερου κανόνα της Π.Δ. δεν φαίνεται να υπήρξε στη πρώτη Εκκλησία. Το πρόβλημα αυτό τέθηκε με οξύτητα από τη Μεταρρύθμιση και μετέπειτα δηλαδή μετά τον 16^ο αιώνα, όταν άρχισε η αντιπαράθεση Προτεσταντών και Καθολικών.

Βιβλιογραφία

Ιωάννη Καραβιδόπουλου, «Η Καινή Διαθήκη ως βασική συλλογή της χριστιανικής Θρησκείας. Ο κανόνας της Καινής Διαθήκης και η απόκρυφη γραμματεία», συλλογικός τόμος «Ιστορία της Ορθοδοξίας», τόμος 1^ος  

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου