Η ΚΟΛΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Του Παναγιώτη Μακρή

Παράδεισος και κόλαση, είναι δύο έννοιες που στην δική μας εποχή έχουν δυστυχώς παρεξηγηθεί λόγω της αυξημένης δυτικής χριστιανικής επιρροής. Δεν λείπουν οι φορές που Ορθόδοξοι πιστοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν καθαρώς αυτές τις έννοιες, ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες χρησιμοποιούνται από άθεους και άλλους πολέμιους της Ορθοδοξίας, με σκοπό την μάταιη προσπάθεια αμαύρωσης της εικόνας της Εκκλησίας.

Το παρακάτω άρθρο σκοπό έχει, να προσπαθήσει να βοηθήσει τους αναγνώστες να καταλάβουν πως έχει ο παράδεισος και η κόλαση από Ορθόδοξη χριστιανική πλευρά, απαντώντας σε τυχόν παρεξηγήσεις σχετικά με τις έννοιες αυτές...

Ο παράδεισος και η κόλαση σαν έννοιες

Τι εννοούμε όταν λέμε τις λέξεις παράδεισος και κόλαση;

Στην σημερινή εποχή αν ρωτήσεις κάποιον σχετικά με τις παρακάτω έννοιες θα πάρεις κατά πάσα πιθανότητα την εξής απάντηση: «Παράδεισος είναι ένας όμορφος ευχάριστος τόπος όπου οι πάντες είναι χαρούμενοι, ενώ κόλαση ένας απαίσιος τόπος βασάνων όπου οι κάτοικοί του βασανίζονται νυχθημερόν».

Μία τέτοια απόκριση, απαντάει μεν γενικά στο ερώτημα σχετικά με το παράδεισο και την κόλαση, ωστόσο δεν ανταποκρίνεται στις ακριβείς έννοιες που του προσδίδει η Ορθόδοξη Θεολογία. Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχουν ισχυρές επιδράσεις από τις διάφορες προτεσταντικές παραφυάδες και την παπική εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα και η αποξένωση μας από την γνήσια Ορθόδοξη Θεολογία, έχει αφήσει τους περισσότερους από εμάς να έχουμε μαύρα μεσάνυκτα σχετικά με διάφορα Θεολογικά ζητήματα. Κάτι το οποίο έχει ισχυρό αντίκτυπο στην εικόνα της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, καθότι επιτρέπει σε διάφορους συκοφάντες να την λοιδορούν για διάφορα ζητήματα τα οποία στην ουσία δεν υφίστανται. Όπως καλή ώρα στο ζήτημα σχετικά με τις έννοιες του παραδείσου και της κολάσεως.

Οι μη υφιστάμενες συκοφαντίες κατά της Ορθοδόξου Θεολογίας

Αθεϊστικοί αλλά και άλλοι κύκλοι, κατηγορούν  την Εκκλησία, ότι χρησιμοποιεί τις έννοιες της κολάσεως και του παραδείσου, για να χειραγωγήσει τους πιστούς, προβάλλοντας την κόλαση σαν τόπο αιώνιας τιμωρίας για όσους δεν ακολουθήσουν πιστά τις επιταγές της, ενώ τον παράδεισο σαν τόπο καλοπέρασης για όσους ακολουθήσουν τυφλά την Εκκλησία.

Μια τέτοια κατηγορία όμως, αν κατέχαμε την Ορθόδοξη Θεολογία σχετικά με τις έννοιες αυτές, θα μας φαινόταν σαν κούφια λόγια.

Στην πραγματικότητα αυτές οι κατηγορίες κατά της Εκκλησίας είναι ανυπόστατες, καθότι ουδέποτε η Ορθόδοξη Θεολογία έθεσε ένα τέτοιο ζήτημα σχετικά με τον παράδεισο και την κόλαση. Όμως, οι κατηγορίες αυτές, εκτοξεύονται κατά της ημετέρας Ορθοδόξου Εκκλησίας, λόγω της συγχύσεως που υπάρχει στην εποχή μας, μεταξύ Ορθοδόξου Θεολογίας και παπικής Αυγουστίνειας παραδόσεως, όπου πολλά παπικά στοιχεία έχουν επηρεάσει πολλούς από εμάς.

Ας ξεκαθαρίσουμε όμως τα πράγματα.

Η κόλαση και ο παράδεισος στη δυτική σχολαστική θεολογία

Την σημερινή εποχή οι έννοιες της κολάσεως και του παραδείσου δυστυχώς,  εμφανίζονται με τον τρόπο που τις παρουσιάζει ο λατινοπαπικός σχολαστικισμός. Δηλαδή, ο παράδεισος παρουσιάζεται ως ένας τόπος ευτυχίας και αγαλλίασης, όπου ο Θεός θα βάλει τους δίκαιους που τήρησαν τις εντολές του, ενώ η  κόλαση ο τόπος όπου θα βρεθούν οι ασεβείς και άδικοι που εναντιώθηκαν στο θέλημα του Θεού. Δηλαδή, με άλλα λόγια, ο Θεός παρουσιάζεται ως νομοθέτης, ο Οποίος νομοθετεί και εκδίδει νόμους και εντολές για τους ανθρώπους[1]. Όσοι ακολουθούν αυτές τις εντολές δέχονται τις ευλογίες του και σε αυτήν την ζωή και στην μέλλουσα. Αντιθέτως, όσοι δεν τις ακολουθούν θα τιμωρηθούν στο μελλοντικό Δικαστήριο και θα καταδικαστούν στην αιώνια φυλακή που ονομάζεται Κόλαση. Η Δύση προβάλλει δηλαδή, ένα ορθολογιστικό νομικίστικο σύστημα παρόμοιο με αυτό που εφαρμόζεται στα διάφορα κράτη. Ένας τέτοιος Θεός τιμωρός, είναι ο Θεός στην Δύση και η Κόλαση το αιώνιο μπουντρούμι-βασανιστήριο, στο οποίο θα κλειστούν οι ασεβείς και θα βασανίζονται αιώνια, επειδή δεν ακολούθησαν τις προσταγές του Θεού. Δικαίως λοιπόν, οι άνθρωποι έχουν απορρίψει την ύπαρξη ενός τέτοιου Θεού τιμωρού που προβάλλει ο παπικός σχολαστικισμός, και ταυτοχρόνως την ύπαρξη της ζωής μετά θάνατον μαζί με τις έννοιες της κολάσεως και του παραδείσου.

Η κόλαση και ο παράδεισος στον Ντοστογιέφσκι

Άλλη μια παρεξήγηση που συμβαίνει, είναι ότι πολλοί (ακόμα και πρόσωπα με πολλές Θεολογικές γνώσεις), λόγω δυσκολίας στην κατανόηση της Ορθοδόξου Θεολογίας περί κολάσεως και παραδείσου, ασπάζονται τις απόψεις του Ντοστογιέφσκι σχετικά με το ζήτημα αυτό.

Ο Ντοστογιέφσκι θεωρούσε ότι κόλαση, είναι οι τύψεις των ανθρώπων που θα τους ακολουθούν αιώνια, επειδή δεν έζησαν σύμφωνα με το θέλημα Του Θεού πάνω στη γη και έτσι έχασαν τις αιώνιες ευλογίες Του.

Ούτε όμως αυτή η θεωρία, ανταποκρίνεται στο τι είναι η κόλαση και ο παράδεισος.
Ενώ, ο τρόπος σκέψης παρουσιάζεται όμοιος με τον προηγούμενο όπου οι καλοί ανταμείβονται και οι κακοί τιμωρούνται, υπάρχει όμως ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης.

Η κόλαση και ο παράδεισος στην Ορθόδοξη Θεολογία

«Όσοι διαπράττουν την ανομία, ο Θεός μεταβάλλεται σε “πυρ καταναλίσκον”» έλεγε ο μακαριστός πατήρ Δανιήλ Γούβαλης, μια τέτοια έκφραση όμως, είναι μεταφορική.

Ο Θεός πράγματι είναι “πυρ καταναλίσκον” για τους ασεβείς, αλλά δεν μεταβάλλεται σε κάτι τέτοιο, οι ασεβείς τον «μετατρέπουν» – για  ακρίβεια τον αισθάνονται – σε  “πυρ καταναλίσκον”.

Ας προσέξουμε το εξής. O Θεός στην Ορθοδοξία είναι τρία σε ένα και ένα σε τρία. Ο Θεός δηλαδή δεν είναι μονοπρόσωπος, αλλά αποτελείται από τρία πρόσωπα είναι Τριαδικός.

Αυτά τα πρόσωπα ζούνε σε κοινωνία αγάπης και είναι τόσο μεγάλη η αγάπη τους, που στην ουσία λειτουργούν σαν ένα πρόσωπο με ένα θέλημα παρ’ όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει το κάθε ένα από αυτά. Έτσι, ενώ υπάρχουν τρία πρόσωπα υπάρχει όμως ένα θέλημα.

Παρόμοια λοιπόν ο Θεός, δείχνει αγάπη σε όλα τα πλάσματα του, ακριβώς όπως δείχνει το ένα πρόσωπο Του Θεού αγάπη στο Άλλο.  Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε έστω και λίγο να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο Θεός. Πως ακριβώς; Απλώς παραδειγματιζόμενοι από τον ίδιο μας τον εαυτό. Όπως εμείς δηλαδή, στα πρόσωπα που αγαπάμε επιλέγουμε να κάνουμε μόνο το καλό για να είναι ευτυχισμένα, έτσι και ο Θεός επιλέγει για εμάς που μας αγαπάει μόνο το καλό. Όπως, στο Θεό τα Πρόσωπα μοιράζονται αγάπη μεταξύ τους έτσι μοιράζονται μόνο αγάπη και με τα δημιουργήματά τους.

Άρα ο Θεός είναι μόνο αγαθός, το πως τον αισθάνεται όμως ο καθένας είναι δικό του θέμα.

Ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τι εννοούμε.

Η πτώση του Εωσφόρου

Ως γνωστόν ο Θεός δημιούργησε τους αγγέλους. Κάποιος από όλους αυτούς τους αγγέλους ο λεγόμενος Εωσφόρος, που το όνομά του σημαίνει αυτός που φέρνει το Φως (συγκεκριμένα το Φως του Θεού), ήταν ο πιο φωτεινός Άγγελος. Έφεγγε όμως με το Φως του Θεού (με τον όρο Φως εννοούμε την άκτιστη δόξα του Θεού), δηλαδή αντανακλούσε πάνω του η Δόξα Του Θεού. Με την πάροδο του χρόνου όμως ο Εωσφόρος, αποφάσισε ότι ήταν τόσο σπουδαίος που δεν χρειαζόταν το Φως του Θεού για να λάμπει, αλλά ότι του άξιζε ένα δικό του φως ισότιμο ή ακόμα και ανώτερο από αυτό του Θεού.

Επειδή όμως Φως δικό του έχει μόνο ο Θεός, καθότι μόνο ο Θεός είναι Θεός από την φύση Του, δεν μπορούσε ο φθονερός Εωσφόρος να έχει δικό του φως (σαν κτίσμα που ήταν) και για αυτό μίσησε τον Θεό επειδή δεν ήταν ο ίδιος Θεός. Έτσι ο ζηλόφθονος αυτός αρχέκακος όφις έχει ένα άσβεστο μίσος για τον Θεό και αυτό το δικό του μίσος προσπαθεί να το περάσει και στους ανθρώπους.

Εν αντιθέσει, η Εκκλησία προσπαθεί να μάθει τον άνθρωπο να αγαπά τον Θεό. Ο πνευματικός αγώνας του Χριστιανού είναι ένας αγώνας όπου ο Χριστιανός προσπαθεί να μάθει πως να αγαπάει τον Θεό, ενώ ο διάβολος προσπαθεί με διάφορες μεθόδους να πείσει τον άνθρωπο να μισήσει τον Θεό, υποστηρίζοντας ότι είναι ένας Θεός δυνάστης που θέλει απλά τα πλάσματα του υποταγμένα.

Τέτοιες βλασφημίες σπέρνει στο νου των ανθρώπων ο δράκων αυτός, και επειδή ο κόσμος δεν έχει πνευματικά αντισώματα (όπως έλεγε ο μακαριστός Γέρων Παΐσιος), για αυτό δέχεται αυτές τις απόψεις και πολλοί πέφτουν στην αθεΐα και γίνονται ασεβείς βλασφημώντας τον Θεό και την Αγία αυτού Εκκλησία, ισχυριζόμενοι ότι μόνο νόμους και κανόνες θέλει να ακολουθούμε ο Θεός και δεν μας δίνει καθόλου ελευθερία. Κρίμα στους ανθρώπους που πιστεύουν στις υποδείξεις αυτές του διαβόλου!

Κάτι τέτοιο συνέβη με του πρωτόπλαστους, όπου ο πονηρός αυτός όφις τους έπεισε, ότι ο Θεός απλά τους μισεί, ότι είναι ένας κακός και πονηρός Θεός, φευ της πλάνης και της κακοδαιμονίας! Οι πρωτόπλαστοι ασπάσθηκαν τις απόψεις του, αφού τους είπε ότι ο Θεός, απλά προσπαθεί να τους εμποδίσει να γίνουν οι ίδιοι θεοί (να δημιουργήσουν δηλαδή δική τους δόξα, όπως προσπάθησε και ο ίδιος). Αποπειράθηκε δηλαδή, να τους κρατήσει υπόδουλους, και έτσι αυτοί αφελείς καθώς ήταν, ακολούθησαν την σατανική συμβουλή του και έφαγαν από τον απαγορευμένο καρπό, θέλοντας να πάνε κόντρα στο Θεό που τάχα τους θέλει υπόδουλους.

Συμπέρασμα

Με βάση τα παραπάνω δεν είναι πλέον δύσκολο να κατανοηθεί η ιδέα της κολάσεως και του παραδείσου.

Παράδεισος είναι η κατάσταση, στην οποία οι άνθρωποι έχοντας αγαπήσει Τον Θεό, συμφωνούνε απόλυτα μαζί Του σε οποιαδήποτε υπόδειξη Του γνωρίζοντας ότι Αυτός επιθυμεί μόνο το καλό τους. Είναι δηλαδή, μια κατάσταση αμοιβαίας αγάπης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, όπου το θέλημα των ανθρώπων, έχει ταυτιστεί πλήρως με το θέλημα του Θεού.

Κόλαση είναι η κατάσταση, στην οποία οι άνθρωποι, έχοντας απορρίψει την αγάπη Του Θεού, διαφωνούν μαζί Του σε θέματα που τους απασχολούν. Καταλήγουν να θεωρούν το Θεό δυνάστη και τύραννο, επειδή δεν ικανοποιεί τις προσωπικές τους επιθυμίες. Είναι μια καθαρά εγωιστική κατάσταση, όπου οι άνθρωποι νομίζοντας ότι ξέρουν καλύτερα από το Θεό ποιο είναι το καλό τους, ζούνε μονίμως σε μια κατάσταση ανυπακοής και διαφωνίας μαζί του.

---

[1] Ιησούς ο Έρωτας της ΚΑΡΔΙΑΣ μου Αρχιμανδρίτου Νεκτάριου Μουλατσιώτη

 

 

 

 

 ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.