ΜΑΪΟΣ, Ο ΜΗΝΑΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Του Ιάκωβου Σανταμούρη

 

Η Παναγία της Λούρδης (Καθεδρικός Ναός Αθηνών)

Μέσα στην πλούσια ιερά Παράδοση της Εκκλησίας μας, μια από τις πιο όμορφες και αγαπητές παραδόσεις είναι η αφιέρωση του μήνα Μαΐου στην Παναγία μας. Ο μήνας Μάιος είναι ο μήνας της Παναγίας, όπου οι πιστοί την τιμούμε ως «Βασίλισσα των Ρόδων» και «Βασίλισσα του Ουρανού και της Γης».

Η ιδιαίτερη σημασία που έχει ο μήνας Μάιος στην πνευματική και λειτουργική ζωή των Καθολικών υπογραμμίζεται και από τις παπικές επιστολές, που όλοι οι Πάπες εκδίδουν για τους πιστούς για το μήνα της Παναγίας. Οι επιστολές αυτές, ανάλογα με τις περιστάσεις που επικρατούν κάθε χρονιά, περιλαμβάνουν προτροπές για καθημερινή προσευχή, για την προσευχή του Αγίου Ροδαρίου, κατευθύνσεις ως προς ποια θέματα που απασχολούν την ανθρωπότητα να εντάξουμε στις προσευχές μας...

Φέτος, στην επιστολή του, στις 25 Απριλίου 2020, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Μάρκου του Ευαγγελιστού, ο Πάπας Φραγκίσκος μας προσκάλεσε να στραφούμε στην Παναγία μας με ακόμη μεγαλύτερη ευλάβεια, έντονη προσευχή και αφοσίωση και να ζητήσουμε την αγία στήριξη και την μεσιτεία Της, για να ξεπεράσουμε τον Covid – 19. Η επιστολή περιλαμβάνει φέτος και 2 προσευχές για την πανδημία, που συνέθεσε ο Πάπας Φραγκίσκος και καλεί τους πιστούς Χριστιανούς να τις λένε καθημερινά, μετά το Ροδάριο, ενωμένοι έτσι πνευματικά κατά της νέας νόσου, όπως τόσες φορές στην δισχιλιετή πορεία μας έχουμε κάνει οι Χριστιανοί, όταν δοκιμαζόμαστε.

Ιδού, ω Παναγία, ο μην ο αγαπητός…

Αυτά τα όμορφα λόγια, που απηχούν τα συναισθήματα των όπου γης Καθολικών, ακούγονται την 1^η Μαΐου στις εκκλησίες μας. Ο μήνας Μάιος, ο μήνας της Παναγίας, είναι ο αγαπημένος μήνας των Καθολικών και τις τελευταίες δεκαετίες, η παράδοση αυτή γνωρίζει νέα λαμπρή και ακόμη μεγαλύτερη άνθηση. Όμως, γιατί η Εκκλησία μας έχει ξεχωρίσει τον Μάιο ως μήνα της Παναγίας;

Ο μήνας αυτός έχει μια σειρά από γιορτές που τον κατέστησαν εκ των πραγμάτων μήνα της Παναγίας, πολύ πριν αφιερωθεί επίσημα με παπικές βούλες από τους Πάπες Πίο VII το 1815 και τον Πάπα Πίο IX το 1819. Εδώ, θα ήθελα να διευκρινίσω με πολύ μεγάλη έμφαση, κυρίως για τους αγαπητούς αναγνώστες, που δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί ούτε η Καθολική Εκκλησία ούτε η Ορθόδοξη Εκκλησία, ότι οι παπικές αποφάσεις δεν επέβαλαν κάποια πρακτική ή κάποιο έθιμο. Ήρθαν να αναγνωρίσουν ως σύμφωνο με το πνεύμα της Εκκλησίας μια πρακτική που για αιώνες ακολουθούσαν ήδη οι Καθολικοί.

Ο μήνας Μάιος λοιπόν, ενδεικτικά, γιατί περιλαμβάνει περισσότερες γιορτές:

Ξεκινάει με τη γιορτή του Αγίου Ιωσήφ του Μνήστωρα, του ανθρώπου που έλαβε την ευλογία και επωμίστηκε την ευθύνη να προστατεύει την αγία Παρθένο και το Παιδί Της. Την 1^η Μαΐου, η Καθολική Εκκλησία τιμάει τον Άγιο Ιωσήφ ως Εργάτη (άνθρωπο του μόχθου, μεροκαματιάρη, θα έλεγα).

Περιλαμβάνει γιορτές σε πολύ μεγάλα Θεομητορικά προσκυνήματα των Καθολικών, όπως για παράδειγμα η Παναγία της Λουχάν στην Αργεντινή, που γιορτάζεται με λαμπρότητα στις 8 Μαΐου.

Η Παναγία της Φάτιμα (Καθεδρικός Ναός Αθηνών)

Οι Παναγιοφάνειες στη Φάτιμα της Πορτογαλίας, η επονομαζόμενη Παναγία της Φάτιμα, κορυφαίο προσκύνημα και τόπος ευλάβειας των Καθολικών όλης της Γης, ξεκίνησαν στις 13 Μαΐου 1917.

Η Παναγία ως η γυναίκα που αναφέρει η Αποκάλυψη του Ιωάννη 12:1 (Καθεδρικός Ναός Αθηνών)

Η Βασιλεία της Παναγίας εορταζόταν στις 31 Μαΐου. Τα τελευταία χρόνια η γιορτή της Βασιλείας της Παναγίας μας έχει μεταφερθεί στις 22 Αυγούστου, για να έπεται της Αγίας Της Μετάστασης. Η Καθολική Εκκλησία γιορτάζει τη Στέψη της Παναγίας μας ως Βασίλισσα του Ουρανού και της Γης. Η γιορτή έχει τη βάση της στο μεγαλειώδες όραμα του Ιωάννη, όπως το περιγράφει στην Αποκάλυψη 12,1: «Και σημείο μεγάλο φάνηκε στον ουρανό: γυναίκα ντυμένη τον ήλιο και η σελήνη κάτω από τα πόδια της και πάνω στο κεφάλι της ένας στέφανος από δώδεκα αστέρες».

Η Επίσκεψη της Παναγίας μας στην μητέρα του Ιωάννη, την Ελισάβετ, εορτάζεται στις 31 Μαΐου. Η Ελισάβετ γίνεται έτσι ο πρώτος άνθρωπος που νιώθει τη χαρά από την παρουσία της Μητέρας  του Κυρίου, ο πρώτος άνθρωπος που Την αναγνωρίζει ως Μητέρα του Θεού και ο πρώτος άνθρωπος που Την μακαρίζει. Και αυτό κάνουμε και εμείς οι πιστοί, από τότε, από την εποχή της Ελισάβετ, μέχρι σήμερα καθημερινά και πολύ πιο έντονα ολόκληρο το Μάιο.

Θα ήθελα να προσθέσω, για να κατανοήσουμε πόσο σημαντικές είναι αυτές οι 2 γιορτές, ότι η Βασιλεία της Παναγίας μας είναι το 5^ο Ένδοξο Μυστήριο και η Επίσκεψη της Παναγίας μας στην Ελισσάβετ είναι το 2^ο Χαροποιό Μυστήριο στην προσευχή του Ροδαρίου.

Τα έθιμα του Μαΐου

Πολλά όμορφα έθιμα συνδέονται με την τιμή της Παναγίας και την αφιέρωση του Μαΐου σε Εκείνην:

Στα σπίτια μας, στολίζουμε ιερές γωνίες με άγαλμα της Θεοτόκου, το οποίο στέφουμε με τριαντάφυλλα.

Η οικογένεια, όλα τα μέλη της μαζί, προσεύχεται καθημερινά μπροστά στο άγαλμα που έχουν σπίτι τους το άγιο Ροδάριο.

Στις περισσότερες ενορίες, τελείται καθημερινά για όλο το Μάιο θεία λειτουργία.

Κοπέλες των ενοριών στέφουν αγάλματα της Παναγίας με στεφάνια από ρόδα. Τα αγάλματα περιφέρονται στην πόλη ή το χωριό και σε πολλές περιπτώσεις τα αφήνουν σε κάποιο κεντρικό σημείο. Στις 31 Μαΐου, πάλι με μεγαλοπρεπή πομπή, επιστρέφουν το άγαλμα στο ναό, όπου με πανηγυρική λειτουργία κλείνει ο εορταστικός κύκλος του Μαΐου.

Υπάρχουν περιπτώσεις που συνδέονται με μεγάλα ιστορικά γεγονότα, π.χ. νίκες κατά των εχθρών, παύση λοιμωδών ασθενειών κ.λ.π., όπου η Στέψη της Παναγίας μας γίνεται με κορώνες από πολύτιμο μέταλλο και λίθους σε λαμπρές τελετές, παρουσίας παπικών αντιπροσώπων ή και του ίδιου του Πάπα. Παράδειγμα τέτοιας στέψης, αποτελεί η Παναγία Salus Populi Romani, που την έστεψε ο Πάπας Πίος XII το 1954 (τότε, ολόκληρο το έτος είχε αφιερωθεί στην Παναγία).

Όπως ανάφερα στην αρχή του άρθρου, η Παναγία κατά το Μάιο τιμάται και ως Βασίλισσα των Ρόδων. Αυτή η σύνδεση της Θεοτόκου με το Ρόδο, γνωστή και στην Ορθόδοξη Εκκλησία που Την τιμάει ως Ρόδο Αμάραντο, ξεκινάει από τον 13^ο αιώνα, όπου βρίσκουμε και τις ρίζες της παράδοσης για την αφιέρωση του Μαΐου στο Πρόσωπο Της. Στις «Ωδές προς την Παναγία Μαρία» (Cantigas de Santa Maria), πολύ σημαντικοί ύμνοι που εξυμνούν θαύματα της Παναγίας μας και πολλά από αυτά έχει γράψει ο λόγιος βασιλιάς της Καστίλης, Αλφόνσος ο 10^ος ο Σοφός, αποκαλείται η Θεοτόκος «ρόδο». Γενικότερα, την αποκαλούμε Ρόδο Μυστικό, το ομορφότερο στον κήπο του Χριστού,  επειδή περικλείει μέσα Της το Μυστήριο της Αγάπης, της Ζωής, της Σοφίας και της Δύναμης, αφού από αυτήν σαρκώθηκε ο Υιός του Θεού.

Επίσης, οι Στέψεις του Μαΐου, όπως αποκαλούνται οι στέψεις αγαλμάτων και εικόνων της Παναγίας μας κατά τον Μάιο, αποτελούν ένα πολύ σημαντικό έθιμο της Καθολικής Εκκλησίας. Με αυτόν τον τρόπο, θέλει να τονίσει το ρόλο της Παναγίας στη σωτηρία του ανθρώπου, στο έργο του Θεού και να Την τιμήσει ως κορωνίδα της δημιουργίας: το πιο χαριτωμένο (“χαίρε κεχαριτωμένη…»), αγνό και αμόλυντο πλάσμα που έβγαλε η ανθρωπότητα και δώρισε στο Θεό.

Κλείνοντας αυτό το σημείωμα, θα παραθέσω την προσευχή του 3^ου αιώνα, που καθημερινά λέμε οι Καθολικοί τον Μάιο και που επίσης ψάλλεται από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς:

«Υπό την σην ευσπλαχνίαν καταφεύγομεν Θεοτόκε. Τας ημών ικεσίας μη παρίδης εν περιστάσει, αλλ’ εκ κινδύνων λύτρωσε ημάς, μόνη αγνή, μόνη ευλογημένη»

Εύχομαι η Παναγία μας να μεσιτεύει για όλη την  ανθρωπότητα και για τον καθένα από μας ξεχωριστά.

Σημειώσεις:

1.   Ολόκληρη η επιστολή του Πάπα Φραγκίσκου για το Μάιο 2020, βρίσκεται εδώ: http://www.vatican.va/content/francesco/en/letters/2020/documents/papa-francesco_20200425_lettera-mesedimaggio.html

2.   Περισσότερες πληροφορίες για την Παναγία της Λουχάν εδώ: https://en.wikipedia.org/wiki/Our_Lady_of_Luj%C3%A1n

3.   Περισσότερες πληροφορίες για την παναγία της Φάτιμα εδώ: https://en.wikipedia.org/wiki/Our_Lady_of_F%C3%A1tima

4.   Επίσης, η γιορτή στηρίζεται και στις αποφάσεις της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου της Εφέσου, όπου η Παναγία μας ανακηρύχθηκε «Θεοτόκος».

5.   Περισσότερες πληροφορίες για την θαυματουργή εικόνα που θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και την σπουδαία ιστορία της με τις 3 στέψεις εδώ: https://en.wikipedia.org/wiki/Salus_Populi_Romani 

Περισσότερες πληροφορίες για τους σπουδαίους αυτούς ύμνους, Cantigas de Santa Maria, εδώ: https://en.wikipedia.org/wiki/Cantigas_de_Santa_Maria

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.