του
Αρχιμ. Γρηγορίου
Κωνσταντίνου
Διδάκτορος Θεολογίας
Η
πρώτη Κυριακή των νηστειών ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας. Ή αγία μας
ορθόδοξη Εκκλησία την ήμερα αυτή πέτυχε έναν από τούς μεγαλύτερους θριάμβους της: Εκμηδένισε τούς
φοβερούς εικονομάχους.
Οι πατέρες τής εβδόμης οικουμενικής συνόδου
αποφάσισαν την αναστήλωση των εικόνων στις εκκλησίες μας. Τα εγκαίνια τής
αναστήλωσης έγιναν στις 19 Μαρτίου τού 867. Πραγματοποιήθηκαν από τον Πατριάρχη
Φώτιο, εντός του ναού της άγιας Σοφίας, όπου παρευρέθηκαν όλες οι αρχές και
αυτοκράτορες.
Έτσι λοιπόν δικαίως, η ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει
με λαμπρότητα και κάθε επισημότητα το
γεγονός τής αναστήλωσης των εικόνων. Δεν πρόκειται για ένα απλό συμβάν, αλλά
για γεγονός, πού καθόρισε και καθορίζει την πνευματική στάση και πορεία της
Εκκλησίας. Οι εικόνες δεν είναι μόνο, όπως φαίνονται, χρωματισμένα ξύλα και
ψηφίδες, αλλά η έκφραση τής πνευματικής
και τής Θεολογικής συνείδησης τής Εκκλησίας και του κάθε ορθόδοξου χριστιανού.
Είναι η Ιερή παράδοση χιλιάδων ετών. Είναι το συνεχές ανοικτό Ευαγγέλιο, πού
μπορούν να διαβάζουν οι εγγράμματοι και αγράμματοι όπως μας τονίζουν οι άγιοι
Πατέρες. Είναι η πύλη του ουρανού. Τα αγάλματα των ψεύτικων θεών, που κοσμούν
τους ευκτήριους οίκους άλλων ομολογιών, επειδή είναι ψεύτικα, χωρίς πρόσωπο και αντίκρισμα δικαίως
χαρακτηρίζονται και είναι είδωλα. Ενώ οι άγιες εικόνες έχουν τα πρωτότυπά τους
στον ουρανό. Έχουν αντίκρισμα αιώνιο και η κάθε άγια εικόνα είναι ο αισθητός
χώρος πού επενεργεί το άγιο Πνεύμα. Αυτό το πράγμα μας λέγει ένας σύγχρονος
γέροντας, είναι σχέσεις Θεού, ανθρώπων και κτίσης.
Με
το αυτό πνεύμα και την αυτή συνείδηση θα πρέπει οι σύγχρονοι Βυζαντινοί αγιογράφοι να
αγιογραφούν. Η εργασία – τέχνη τους είναι ιερή και χρειάζεται ανάλογη
ατμόσφαιρα και προετοιμασία μακριά από κάθε τι το κοσμικό. Ο αγιογράφος δεν
επιτρέπεται να αγιογραφεί καπνίζοντας και ακούοντας κοσμικά άσματα. Η βυζαντινή
αγιογραφία δεν είναι μια κοινή ζωγραφική. Οι παλαιοί αγιογράφοι πριν από κάθε
αγιογράφηση νηστεύαν και προσεύχονταν, ώστε το Πνεύμα το Άγιον να τους βοηθήσει
να αποδώσουν σωστά αυτό το πρόσωπο ή το γεγονός που θα ιστορούσαν στο ξύλο.
Σκοπός τής ζωγραφικής είναι η έκφραση τού «φυσικού». Ενώ ο σκοπός τής
αγιογραφίας είναι η έκφραση τού «υπερφυσικού», τού τέλειου, του
άγιου, της Θέωσης, πού είναι πέρα από κάθε τι το φθαρτό και κοσμικό.
Η
βυζαντινή εικόνα μας οδηγεί πέρα από την πτώση στη ζωή τής χάριτος και
μεταμόρφωσης.
Όσοι
από τους πιστούς δεν διακατέχονται από γνήσιες πνευματικές προϋποθέσεις δεν
είναι σε θέση να κατανοήσουν τον ιερό
μυστικό κόσμο των εικόνων, με αποτέλεσμα να τις παρερμηνεύουν ως άτεχνες και «αφύσικες».
Για
την κατανόηση των ιερών εικόνων χρειάζεται να κάνουμε ό,τι και οι παλαιοί
αγιογράφοι, όπως προαναφέραμε, δηλ. άσκηση, προσευχή και κάθαρση εσωτερική. Και
με μια τέτοια προετοιμασία θα μας αποκαλυφθεί ο υπερκόσμιος κόσμος τής
βυζαντινής τέχνης, για να μάς οδηγήσει κοντά στον Θεό.
Επί
πλέον θα πρέπει να αναφερθούμε σε κάτι ακόμη πιο πολύ σπουδαίο που απασχολεί τη
σκέψη μας. Οι εικόνες των εκκλησιών
αναστηλώθηκαν. Υπάρχει, όμως και μια άλλη εικόνα, πού είναι η βάση και η αρχή
όλων των εικόνων. Η εικόνα αυτή, δυστυχώς, είναι πεταμένη στα σκουπίδια. Είναι
η δική μας εικόνα. Είμαστε εμείς, πού έπλασε ο Θεός «κατ’ εικόνα» δική του,
για να γίνουμε και «καθ’ όμοίωσιν» δική του. Εμείς, όμως, δε ζούμε σωστά και
εξαχρειώνουμε την εικόνα μας. «Παρασυνεβλήθημεν
τοις κτήνεσιν».
Το ερώτημα ωστόσο που προκύπτει είναι, την εικόνα αυτή πότε θα την
αναστηλώσουμε; Για να την τοποθετήσουμε στη θέση πού της αξίζει; Και η θέση της
δεν είναι άλλη παρά η άπειρη αιωνιότητα του απείρου Θεού. Εκεί πού την
τοποθέτησε, το Δεύτερο Πρόσωπο τής Αγίας Τριάδος ο Χριστός, ο όποιος την
προσέλαβε και την ένωσε με τη δική του Θεία φύση στοχεύοντας στη θεοποίηση του
καθενός μας. Υπάρχει μεγαλύτερη τιμή
από αυτή που μάς έκανε ο Θεός; Ασφαλώς όχι.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο
δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο
με το θέμα του άρθρου.
