Η γλώσσα τής Καινής Διαθήκης και η Νέα Ελληνική ή γιατί οι περισσότεροι καταλαβαίνουμε λίγο – πολύ τα αναγνώσματα που διαβάζονται στη Θεία Λειτουργία

Ως γνωστόν όλα τα βιβλία τής Καινής Διαθήκης γράφτηκαν στην Ελληνική γλώσσα, η οποία από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μετά, είχε διαδοθεί στον τότε γνωστό κόσμο. Επειδή αυτή τη γλώσσα την οποία μιλούσαν πλέον οι νέοι λαοί, απλοποιούνταν και εξελίσσονταν ραγδαία προς μία νέα διάλεκτο, η οποία ήταν κοινή για όλους γι’ αυτό ονομάστηκε και κοινή διάλεκτος...

Η σημερινή Νέα Ελληνική γλώσσα, αποτελεί εξέλιξη της Κοινής αυτής γλώσσας. Η εξέλιξη όμως αυτή – κάτι που δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι, και κάνουμε συχνά παρανοήσεις – είναι σχετικά μικρή, η δε σημασία της καθίσταται ακόμα μικρότερη, αν συγκριθεί με την εξέλιξη που υπέστη η Ελληνική γλώσσα από την Αττική διάλεκτο στην Κοινή. Γιατί η μετάβαση από την Αττική στην Κοινή χαρακτηρίζεται από την πρόσληψη νέων λέξεων και την μεταβολή τής σημασίας των παλιών, αλλά, κυρίως από την απώλεια της προσωδίας (= ο ρυθμός και ο τόνος της ομιλίας) και των διφθόγγων, καθώς επίσης και την απλοποίηση του τυπικού (= γραμματικής) και της σύνταξης. Η απλοποίηση αυτή, κατέστησε την Κοινή από συνθετική σε αναλυτική γλώσσα.

Από τότε παρέμεινε η γλώσσα σχεδόν αμετάβλητη ως προς τους χαρακτήρες αυτούς. Γι’ αυτό το λόγο μπορούμε να θεωρήσουμε πως η μεταβολή από την αρχαία στη νέα γλώσσα έγινε, με την μετάβαση από την Αττική στην Κοινή. Αν λοιπόν θέλουμε να χωρίσουμε την Ελληνική γλώσσα σε αρχαία και νέα, η τομή θα πρέπει να γίνει μεταξύ Αττικής και Κοινής, περιλαμβανομένης της Κοινής στη Νέα Ελληνική. Γιατί, οι μεγάλες αλλοιώσεις αυτής έγιναν διά μέσου της Κοινής και προπαντός πριν από τον 5^ο μ.Χ. αιώνα, ενώ όσες αλλοιώσεις ακολούθησαν μεταγενέστερα είναι συγκριτικά ελάχιστες.

Ειδικά για τις λέξεις που χρησιμοποιούνται στη Καινή Διαθήκη και στη μετάφραση των Εβδομήκοντα (Ο΄) της Παλαιάς Διαθήκης, ο μοναχός Παχώμιος Ρουσάνος (1508 – 1553) έλεγε: «σχεδόν ουδέν της Γραφής ρήμα, όπερ μη εν τη οικουμένη φέρεται» δηλαδή «δεν υπάρχει σχεδόν καμιά λέξη της Γραφής, η οποία να μην προφέρεται σε όλη την οικουμένη», εννοώντας βέβαια από τους Έλληνες. Και πράγματι είχε απόλυτο δίκαιο ο Παχώμιος Ρουσάνος, διότι σε στατιστική που έγινε από τον καθηγητή Γλωσσολογίας και Ινδικής Φιλολογίας Γεώργιο Ν. Χατζιδάκη (1843 – 1941) στο έργο του «Σύντομος ιστορία της Ελληνικής γλώσσης, Αθήναι, έκδ. ΣΔΩΒ, σελ. 108» και δημοσιεύτηκε στην Επετηρίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών 1908 – 16, προκύπτουν τα εξής ενδιαφέροντα.

Από τις 4900 περίπου λέξεις που χρησιμοποιεί η Καινή Διαθήκη

·        οι 2280 λέγονται σήμερα από μας κατά την διάρκεια της ομιλίας μας, δηλαδή είναι κοινής χρήσεως

·        οι 2200 κατανοούνται καλά από όλους τους Έλληνες

·        μόνο 400 παραμένουν άγνωστες

Οι άγνωστες αυτές λέξεις παραμένουν άγνωστες για τους παρακάτω λόγους

1.   Ήταν ξένες λέξεις, όπως π.χ. οι λατινικές λέντιο (LINTEUM = ΛΙΝΟ ΥΦΑΣΜΑ), σιμικίνθιο (SEMICINCTIUM = ΣΤΕΝΗ ΠΟΔΙΑ), σπεκουλάτωρ (SPECULATOR = ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ), κεντυρίων (CENTURIO = ΕΚΑΤΟΝΤΑΡΧΟΣ) ή οι σημιτικές βύσσος (= είδος λιναριού, ύφασμα) κ.λ.π.  

2.   Δηλώνουν έννοιες, οι οποίες ανάγονται σε άλλες συνθήκες ζωής από τις τωρινές και συνεπώς δεν υφίστανται πλέον

3.   Ήταν και τότε εκτός της κοινής χρήσεως και γνωστές μόνο στους μορφωμένους (λόγιους), γι’ αυτό και τις συναντάμε μόνο στα έργα των λόγιων συγγραφέων της Καινής Διαθήκης, τον Λουκά και τον Παύλο

Το συμπέρασμα από την ενδιαφέρουσα αυτή στατιστική του Γεώργιου Ν. Χατζιδάκη είναι, πως λίγες λέξεις έχουν εκλείψει από το λεξιλόγιο της καθημερινής μας χρήσης, και μάλιστα σε ένα τόσο μακρύ χρονικό διάστημα, αφού έχουν περάσει σχεδόν πάνω από είκοσι αιώνες. Γι’ αυτό γράφει και ο καθηγητής: «τέτοιο φαινόμενο πουθενά αλλού δεν έχει παρατηρηθεί». Με βάση όλα τα παραπάνω, είναι εύκολο πλέον να ερμηνευθεί, το φαινόμενο που παρατηρείται κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ή των άλλων ιερών ακολουθιών, όταν διαβάζεται το Αποστολικό ανάγνωσμα από τον ψάλτη και το ανάγνωσμα του Ευαγγελίου από τον ιερέα ή ακούγονται διάφορα τροπάρια και ευχές, λίγο – πολύ οι παραβρισκόμενοι πιστοί να συμμετέχουν και να καταλαβαίνουν όσα διαδραματίζονται εντός του Ιερού Ναού.

Τον 2^ο μ.Χ. αιώνα ο αττικιστής Φρύνιχος ο Αράβιος στο έργο του «Εκλογή ρημάτων και ονομάτων αττικών» αποπειράται να «καθαρίσει» την Ελληνική γλώσσα από τις λέξεις και τους τύπους εκείνους, οι οποίοι ακριβώς αποτελούν την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της Αττικής διαλέκτου και της Κοινής. Το έργο του έχει τεράστια σημασία γιατί αποτελεί πολύτιμο βοήθημα στη μελέτη της Κοινής γλώσσας της εποχής του, επειδή μπορούμε πλέον μετά βεβαιότητας να γνωρίζουμε ποια στοιχεία της Κοινής είχαν επικρατήσει τότε. Πολλά από τα στοιχεία αυτά, για τα οποία ο Φρύνιχος συνιστά να τα αποφεύγουν οι συντοπίτες του ως λανθασμένα, τα συναντάμε και στην Καινή Διαθήκη, αλλά και στην μεταγενέστερη νεοελληνική γλώσσα.

Κατωτέρω, για ενημέρωση του αναγνώστη, παραθέτουμε ένα μικρό απάνθισμα από τις γνώμες του Φρύνιχου, αντιπαραθέτοντας και τα αντίστοιχα χωρία της Καινής Διαθήκης, στα οποία υπάρχουν οι κατά τον Φρύνιχο ανάρμοστες εκφράσεις ως μη αττικές

ΦΡ: Εμπτύει μου ποτέ να μην λες, αλλά καταπτύει μου, και κατέπτυσα αυτού.

Κ. Δ.: Ήρξαντο τινές εμπτύειν αυτώ (Μάρκος 14:65). Ενέπτυον αυτώ (Μάρκος 15:19).

ΦΡ: Ευχαριστείν κανείς από τους δόκιμους ρήτορες είπε, αλλά χάριν ειδέναι.

Κ. Δ.: Ευχαριστήσας έδωκεν αυτοίς λέγων˙ πίετε εξ αυτού πάντες (Ματθαίος 26:27). Πάτερ ευχαριστώ σοι (Ιωάννης 11:41).

ΦΡ: Από το απελεύσομαι πάντοτε να φυλάγεσαι. Διότι ούτε οι δόκιμοι ρήτορες, ούτε η αρχαία κωμωδία, ούτε ο Πλάτωνας χρησιμοποιούσε αυτή τη φωνή. Αντί γι’ αυτό το άπειμι να χρησιμοποιείς.

Κ. Δ.: Απελεύσονται ούτοι εις κόλασιν αιώνιον (Ματθαίος 25:46). Κύριε προς τίνα απελευσόμεθα; (Ιωάννης 6:68).

ΦΡ: Σκίμπους λέγε, αλλά όχι κράββατος.

Κ. Δ.: Και εξορύξαντες χαλώσι τον κράββατον (Μάρκος 2:4). Έγειρε και άρον τον κράββατον σου και περιπάτει (Μάρκος 2:9).

ΦΡ: Κόριον ή κορίδιον ή κορίσκη πες, κοράσιον όμως όχι.

Κ. Δ.: Εκράτησε της χειρός αυτής και ηγέρθη το κοράσιον (Ματθαίος 9:25).

ΦΡ: Πάντοτε να μην λες, αλλά εκάστοτε και διά παντός.

Κ. Δ.: Τέκνον, συ πάντοτε μετ’ εμού ει (Λουκάς 15:31). Προσευχόμεθα πάντοτε περί ημών (2 Θεσσαλονικείς 1:3).

ΦΡ: Όταν ακούσεις κάποιον να λέει σάρωσον, διέταξέ τον να πει παρακόρησον.

Κ. Δ.: Και ελθών ευρίσκει σεσαρωμένον και κεκοσμημένον (Λουκάς 11:25). Άπτει λύχνον και σαροί την οικίαν (Λουκάς 15:8).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γεώργιος Γαλίτης: «Ερμηνευτική της Καινής Διαθήκης», Θεσσαλονίκη 1974

2. Διάφορα Λεξικά

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.