ΔΟΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ, ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Του Γεωργίου Κυριαζόπουλου

Δόγματα είναι οι θεωρητικές αλήθειες της πίστης οι οποίες στηρίζονται στην Αγία Γραφή και στην Ιερή Παράδοση και ρυθμίζουν τον ηθικό βίο των Χριστιανών και γενικά τον τρόπο ζωής τους μέσα στην εκκλησία.

Οι θεωρητικές αυτές αλήθειες υπάρχουν συνεπτυγμένες στην Αγία Γραφή και αναπτύσσονται στο χώρο της Παράδοσης.
  

Η πίστη, κοινωνία με ένα περιεχόμενο ζωής

Για την κατάληψη – κατανόηση του περιεχομένου των δογμάτων χρειάζεται η Πίστη...

Η πίστη δεν αποτελεί καμιά ανεξέλεγκτη και αφελή παραδοχή  κάποιων απόψεων, μιας και ο νους έχει περιορισμένες δυνατότητες για την κατάληψη του περιεχομένου των δογμάτων. Κάθε επιστήμη γνωρίζει τα όρια των νοητικών ικανοτήτων του ανθρώπου αλλά ποτέ δεν υποστηρίζει την ανάγκη να αποδέχεται κανείς άκριτα και ανεξέλεγκτα κάποιες απόψεις επειδή ο ανθρώπινος νους αδυνατεί να προσπελάσει εξολοκλήρου  μια πραγματικότητα.

Η πίστη λοιπόν δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κοινωνία με ένα (οποιοδήποτε) περιεχόμενο ζωής και η σταθερή και βέβαιη εμμονή σε αυτό.

Στην κοινωνία αυτή, όπως καταλαβαίνει κανείς πολύ εύκολα, υπάρχει σε μεγάλο βαθμό έλεγχος, κρίση, δοκιμή και αξιολόγηση. Αλλιώτικα δεν μπορεί να νοηθεί ούτε θρησκευτική, ούτε επιστημονική ούτε οποιαδήποτε άλλη πίστη.

Κοινωνία και παράδοση

Ο πιστός (κατά τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό), ο φορέας της πίστης κοινωνεί με την Παράδοση, με κάτι που είναι περισσότερο πραγματικό από οποιοδήποτε φυσικό στοιχείο.

Το περιεχόμενο λοιπόν της πίστης με το οποίο ασχολείται η δογματική και η συμβολική Θεολογία ως σύνολο Δογματικών αληθειών είναι κάτι το απτό και το συγκεκριμένο. Η δογματική διδασκαλία είχε πάντοτε ως βάση το περιεχόμενο της πίστης, όπως αυτό ήταν και είναι ζωντανό, αγωνιστικό και σαρκωμένο σε όλες τις μορφές της εκκλησιαστικής ζωής, γι’ αυτό λατρεία, τέχνη, κανόνες, συνοδικές αποφάσεις και κάθε άλλη παραδοσιακή διάσταση σμίγουν αξεδιάλυτα σε αυτό που ζούσαν οι πιστοί ως περιεχόμενο της Ορθοδόξου Πίστης.

Σχέση δόγματος και λόγου

Βασικό πρόβλημα στην δογματική είναι ο καθορισμός της σχέσης μεταξύ δόγματος και Λόγου. Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα αυτό οι νεότεροι δογματολόγοι κατάφεραν να αποκρούσουν και να αποφύγουν την σχολαστική θέση ότι ο λόγος μπορεί με την σχετική έρευνα των εννοιών και των ιερών κειμένων να  εμβαθύνει στο περιεχόμενο των δογμάτων ώστε να παρουσιάσει ακόμη και κρυμμένες πτυχές της αλήθειας. Έμεινε λοιπόν μοναδικός ρόλος τού λόγου η διατύπωση και η συστηματική εκφορά του δόγματος. Ωστόσο στην αντιμετώπιση αυτού του θέματος ετέθη το εξής πρόβλημα: ναι μεν οι δογματολόγοι χρησιμοποιούν το λόγο για την διατύπωση και την συστηματική εκφορά του δόγματος, αλλά τα απλά μέλη της εκκλησίας εφόσον δεν κάνουν την δουλειά των δογματολόγων (που χρησιμοποιούν το λόγο για την διατύπωση και συστηματική εκφορά του δόγματος) με τι τρόπο έχουν την εμπειρία του περιεχομένου της Πίστης;  Έχουν άραγε την εμπειρία του περιεχομένου της Πίστης με  άλογο τρόπο; Έχουν άλογη δηλαδή εμπειρία του περιεχομένου της Πίστης; (Εδώ έχει επικρατήσει η άποψη, Δυτικής Προέλευσης, ότι ο λόγος είναι όργανο της επιστήμης, ενώ το συναίσθημα όργανο της θρησκείας, τέτοιες διακρίσεις όμως δεν υπάρχουν στα ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ). Τα πράγματα έχουν αυτήν την κατάληξη διότι εξετάζονται εξ απόψεως θεωρητικής και στα πλαίσια της ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΗΣ έρευνας των ορίων και των δυνατοτήτων του λόγου για την κατανόηση – κατάληψη του Δόγματος.

Έτσι έχουμε το δίλημμα – ερώτημα παραστατικά:

Καθότι η επιστημονική  επεξεργασία ιστορικών και φιλολογικών δεδομένων γίνεται με το λόγο και προφανώς και η διατύπωση και συστηματική εκφορά του δόγματος από δογματολόγους.

Αλλά

Αν δεν ίσχυαν αυτά τότε, στα πλαίσια της σχολαστικής  μεθοδολογίας, θα μπορούσε ο λόγος με την έρευνα να εμβαθύνει στην αλήθεια του δόγματος «και να ανακαλύψει καινούριες απόψεις» ( Δυτ. Θεολογία).

Η θεωρία και πράξη όμως της ορθόδοξης είναι ξεκάθαρες: Το περιεχόμενο του δόγματος προσεγγίζεται με όλη την ύπαρξη (νου λόγου, καρδιάς, βούλησης κ.λ.π.), των λογικών και συνάμα φωτισμένων στο νου όντων που μπορούν να μετέχουν σε αυτό το περιεχόμενο.

Δηλαδή η επιστημονική θεολογία, ήτοι η θεωρία και πράξη, συμβιβάζεται και συνυπάρχει στο περιεχόμενο, με τη γνώση του δόγματος, ως εμπειρία ή πείρα της χαρισματικής ζωής. Τελικά το περιεχόμενο του δόγματος αφού προσεγγίζεται με όλη την ύπαρξη του ανθρώπου, συνυπάρχει και συμβιβάζεται με την εμπειρία και την πείρα της χαρισματικής ζωής. 

Ο λόγος εμβαθύνει στο δόγμα και το δόγμα φωτίζει το λόγο να κατανοήσει το περιεχόμενο της θείας ζωής. Επομένως η δουλειά των θεολόγων και συγκεκριμένα των δογματολόγων οι οποίοι χρησιμοποιούν την  επιστημονική και φιλοσοφική γλώσσα για την διατύπωση των δογματικών αληθειών είναι μια άλλη λειτουργία που ωστόσο κι αυτή γίνεται στα ίδια πλαίσια της εμπειρίας. Οι λειτουργίες της ψυχής ως λόγος, ως νους, ως βούληση και ως γενική σχέση προς την «πείρα» του Θεού και της συγκεκριμένης ζωής του σώματος τής Εκκλησίας διατηρούν πάντοτε την ισορροπία και την σχέση τους. Έτσι διατηρείται η λειτουργικότητα επιστήμης, φιλοσοφίας και θεολογίας. Αυτή η λειτουργικότητα είναι αποτέλεσμα της ΛΟΓΩΣΗΣ, της σάρκας, κατά την πατερική έκφραση του Ιωάννη του Δαμασκηνού. Η Λόγωση αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ίδια η θέωση και η υπερύψωση της σάρκας που προσέλαβε ο Λόγος, και τα αποτελέσματά της μεταδίδονται τώρα στα μέλη του κοινού και χαρισματικού σώματος της εκκλησίας. Με άλλα λόγια η πνευματική ζωή των μελών, η πίστη ως κοινωνία με τη θεία ζωή τα μνημεία της Παράδοσης δεν είναι καταστάσεις «άλογες» και «συναισθηματικές» αλλά λογικές, νοερές και βουλητικές: δηλαδή με την «λόγωση» της ανθρώπινης υπόστασης θα έλεγε κανείς συντελείται η διάσωση και ανάδειξη της υπαρξιακής ενότητας του ανθρώπου.

Με τον τρόπο αυτό αίρεται η διάσπαση της κτιστής φύσης σε αναρίθμητα θραύσματα και σε επιμέρους γνώσεις και όλα αποκτούν από τις αισθήσεις του σώματος ως τις πιο λεπτές λειτουργίες του νου την αρραγή άδολη θεία απλότητα. Με το δόγμα συντελείται η αποκατάσταση του λόγου στα κατά φύση λειτουργικά πλαίσια και δεν κατανοείται το δόγμα με την έρευνα του απομονωμένου λόγου. Στην δυτική θεολογία υπάρχουν εσφαλμένες απόψεις για την πίστη ως μοναδικό καταφύγιο του ανθρώπου μιας και οι λογικές του δυνάμεις είναι περιορισμένες  για να κατανοήσουν τη θεία ζωή. Αυτό σημαίνει ότι η λογική προχωρεί ως ένα σημείο και έπειτα έρχεται η «ΑΛΟΓΗ» πίστη και συμπληρώνει την ατέλεια. Τούτο οδηγεί στον Αγνωστικισμό ή σε μια «διανοητική» απιστία. Αλλά όπως λέει και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός «Απιστία» είναι η έλλειψη Κοινωνίας με την Παράδοση  της Καθολικής Εκκλησίας και φυσικά η «διανοητική» αδυναμία να συντελεστεί η γνώση της θείας ζωής, όπως με αντιφατικό τρόπο δέχεται και η νεότερη απολογητική, γιατί από το ένα μέρος αναγνωρίζει στο λόγο την ικανότητα να διερευνήσει το μεταφυσικό πρόβλημα αλλά αυτή η διερεύνηση γίνεται μέχρι ένα σημείο και από εκεί και πέρα  καλεί τον λόγο να σταματήσει την προσπάθεια και την σκυτάλη να αναλάβει το συναίσθημα ή κάποια «άλογη» λειτουργία. Τότε όμως είναι πολύ αργά, γιατί ο λόγος αρνείται να δεχτεί τέτοιες «άλογες» καταστάσεις. Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ διασώζει τον λόγο με την «Λόγωση της σάρκας» και τον θέλει να συνυπάρχει ως την θέωση στην συνολική υπαρξιακή ενότητα του Ανθρώπου. Έτσι ο ίδιος ο λόγος  με την επιστημονική και την φιλοσοφική γλώσσα μπορεί να έχει όλη την δικαιοδοσία να διατυπώσει και να εκθέσει με όλα τα συμβολικά μέσα το περιεχόμενο της πίστης. Αν και φαίνεται παράδοξο ο σχολαστικισμός και η νεότερη δυτική σκέψη έχουν ευνουχίσει τον λόγο ενώ η Ορθόδοξη θεολογία τον αναδεικνύει όχι μόνο στο χώρο της επιστήμης και της φιλοσοφίας αλλά κατεξοχήν στο χώρο της θεολογίας.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφερθώ αναλυτικά και να υπομνηματίσω στο έργο ενός από τους τρεις φωστήρες της Τρισηλίου θεότητας και δεν μιλώ για κανέναν άλλο παρά για τον Μέγα Καππαδόκη Θεολόγο, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον πρώτο Θεολογικό του Λόγο, τον  ΚΖ΄, «Περί Θεολογίας» στο μέτρο που εγώ, μπορώ ταπεινά να κάνω.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός έχει συγγράψει 45 λόγους από τους οποίους επτά είναι δογματικοί. Από τους επτά αυτούς οι πέντε είναι γνωστοί ως «θεολογικοί λόγοι» και οι άλλοι δύο είναι μεμονωμένοι.

Οι θεολογικοί λόγοι είναι αριθμημένοι από τον ΚΖ΄– ΛΑ΄. Οι λόγοι του Γρηγορίου απευθύνονται κατά των αιρετικών Ευνομιανών οι οποίοι ήταν οπαδοί της ακραίας Αρειανικής μερίδας τού Ευνομίου, που δέχονταν ότι ο Υιός τού Θεού δεν είναι ομοούσιος με τον Πατέρα. Τους  λόγους αυτούς εκφώνησε ο Μέγας Γρηγόριος ως επίσκοπος Σασίμων στην Κωνσταντινούπολη γύρω στα 379 ή 380. Εξαιτίας αυτών των θεολογικών Λόγων επονομάσθηκε και Θεολόγος. Τρεις φέρονται στην παράδοση ως Θεολόγοι  πρώτος από όλους ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, δεύτερος ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και τέλος ο Συμεών, ο Νέος Θεολόγος. Η θεματολογία των Λόγων που προστέθηκαν σύμφωνα με την χειρόγραφη παράδοση είναι 1) Α΄ λόγος ΚΖ΄Κατά Ευνομιανών προδιάλεξις 2) ΚΗ΄Περί Θεολογίας 3) ΚΘ΄Περί Υιού 4) Λ΄Περί Υιού 5) ΛΑ΄Περί του Αγίου Πνεύματος. Οι δύο Λόγοι περί του Υιού δεν γράφτηκαν τυχαία καθότι η θεότης του Χριστού ως Υιού του Θεού ήταν «το σημείο Αντιλεγόμενο» εκείνα τα χρόνια. Ο Iερώνυμος στο έργο του De viris  illustribus αναφέρει δύο βιβλία του Γρηγορίου το “Ad versus Eunomium” και το “De Spiritu Sancto”. Στο πρώτο βιβλίο ενσωματώνει τους 4 πρώτους λόγους κάτω από τον τίτλο «Κατά του Ευνομίου», και στο δεύτερο «Περί του Αγίου πνεύματος».

Οι λοιποί δύο δογματικοί λόγοι είναι 1) Λόγος περί δόγματος και καταστάσεως επισκόπων (Λόγος Κ΄). Εγράφη πιθανόν ως πρόπλασμα των πέντε θεολογικών Λόγων. 2) Λόγος εις το Άγιον Βάπτισμα (Λόγος Μ΄). Δεν είναι καθαρώς δογματικός, αλλά πανηγυρικός και παραινετικός, είναι ένα από τα αρχαιότερα εκκλησιαστικά κείμενα στα οποία προτείνεται ο νηπιοβαπτισμός. Ο λόγος αυτός εκφωνήθηκε από τον Γρηγόριο που έγινε επίσκοπος  Κωνσταντινούπολης το 381 μ.Χ. κατά την ημέρα των Θεοφανίων. Η γιορτή των Θεοφανίων (βάπτιση του Χριστού) συνεορτάζονταν με τα Χριστούγεννα κατά τις 5 Ιανουαρίου καθότι αυτή την ημέρα δέχονταν στην ανατολική εκκλησία την γέννηση του Χριστού όπως λέγει και ο Επιφάνιος Κύπρου στο (Πανάριον 51,24 1,GCS2,292 – 3). Στην δε Δύση γιορτάζονταν κατά την 25^η Δεκεμβρίου, στο χειμερινό ηλιοστάσιο δηλαδή, σε αντίπραξη της ειδωλολατρικής γιορτής της γέννησης του Θεού Ήλιου. Την ημέρα αυτή οι Χριστιανοί αποφάσισαν να γιορτάζουν την γέννηση του Ήλιου της δικαιοσύνης και αληθινού Θεού. Λίγα χρόνια αργότερα μετά τον Γρηγόριο όταν ο Χρυσόστομος έγινε επίσκοπος Κωνσταντινούπολης, η 25^η Δεκεμβρίου, επικράτησε και στην Ανατολή ως ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων. Αργότερα τοποθετήθηκε και η εορτή του Ευαγγελισμού κατά την 25^η Μαρτίου, αφού επιμετρήθηκαν αναδρομικά 9 μήνες. Την ημέρα των Θεοφανίων τα χρόνια εκείνα βαπτίζονταν όλοι οι κατηχούμενοι του παρελθόντος έτους και επειδή το Βάπτισμα λεγόταν Φωτισμός, οι νέοι βαπτισμένοι λέγονταν νεοφώτιστοι, η γιορτή πήρε το όνομα Φώτα μέχρι και την σημερινή εποχή. Την ημέρα αυτή διαβάζονταν μακροσκελή αναγνώσματα και ευχές για τον αγιασμό «των υδάτων του Αγιασμού» που σήμερα λέγεται «Μέγας Αγιασμός» και επειδή η ακολουθία παρατείνονταν για αρκετές ώρες γι’ αυτό το λόγο επεκράτησε η συνήθεια να τελείται ο κύριος πανηγυρισμός και να εκφωνείται ο πανηγυρικός λόγος κατά την επομένη της εορτής 6 Ιανουαρίου. Με το πέρασμα του Χρόνου επεκράτησε η 6^η Ιανουαρίου ως εορτή των Φώτων και εν τω μεταξύ αποχωρίσθηκε η γιορτή των Χριστουγέννων από την εορτή των Θεοφανίων, άσχετα αν κατά ένα περίεργο τρόπο η  ονομασία Θεοφάνια παρέμεινε μέχρι σήμερα ως ονομασία των Φώτων και της Βαπτίσεως. Η δε αρχική γιορτή των Φώτων κατά την 5^η Ιανουαρίου παρέμεινε μέχρι σήμερα ως ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και του Μεγάλου Αγιασμού.

  

Σχολιασμός και μετάφραση  του Λόγου ΚΖ΄ (ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΡΩΤΟΣ) ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

Προς Ευνομιανούς προδιάλεξις

1. Προς τους κομψευόμενους ρήτορας¹ απευθύνεται ο Λόγος μου. (Ο Άγιος Γρηγόριος εννοεί αυτούς, «που επιδεικνύουν κομψότητα λόγου»¹, τους λογοτέχνες, υπονοεί τους ευνομιανούς, ένα κλάδο των Αρειανών. Ο Άρειος (256 – 336) ήταν πρεσβύτερος στην εκκλησία της Βαυκαλίδος στην Αλεξάνδρεια, με λιβυκή καταγωγή. Οι θεολογικές του θέσεις αποκλήθηκαν «Αρειανισμός», και καταπολεμήθηκαν ως αίρεση σε μια περίοδο τριών και πλέον αιώνων («Αρειανή διαμάχη»). Ο ίδιος ισχυριζόταν ότι ο Υιός του Θεού ήταν κτίσμα. Η διδασκαλία του καταδικάστηκε από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο).

Και για να αρχίσω από την Γραφή «ιδού εγώ επί σε την υβρίστριαν²», στη μόρφωση, στο λόγο στη διάνοια. (Η φράση «ιδού εγώ επί σε την υβρίστριαν»² είναι φράση του Κυρίου στον Ιερεμία προς την Βαβυλώνα (Ιε. 27:31) και σημαίνει : ιδού εγώ έρχομαι αντιμέτωπος με εσένα που είσαι υπερήφανη και αλαζονική. Άσχετα με το θηλυκό γένος του επιθέτου το οποίο διατηρείται μόνο για να παραμείνει αυτούσια η φράση του Ιερεμία ο Άγιος Γρηγόριος «υβριστάς»  εννοεί τους αιρετικούς διότι είχαν μεγάλη ιδέα για την δύναμη του λόγου τους και της σοφίας τους και τους λέγει: «περήφανοι, έρχομαι να σας αντιμετωπίσω εγώ.).

Γιατί υπάρχουν, υπάρχουν μερικοί, που ερεθίζονται από τους λόγους μου στην ακοή³ και στην γλώσσα και καθώς βλέπω και στο χέρι⁴ και χαίρουν με τις βέβηλες ματαιολογίες  και τις «αντιθέσεις της ψευδωνύμου γνώσεως»⁵ και με τις λογομαχίες που δεν οδηγούν σε τίποτα το ωφέλιμον⁶. ( Εις την «Ακοήν»³ αναφερόμενος ο ιερός Πατήρ από (2 Τιμ. 4:3) έχει κατά νουν τα εξής: «πρέπει δε έτσι ακούραστα να επιτελείς το έργο σου, γιατί θα έρθει καιρός που οι άνθρωποι δεν θα ανέχονται την υγιή και ορθή διδασκαλία αλλά σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες και αρεσκείες θα εκλέγουν στους εαυτούς τους ολόκληρο σωρό δασκάλους. Και θα προτιμούν εκείνους, από την διδασκαλία των οποίων θα αισθάνονται γαργάλισμα και τέρψη στα αυτιά τους. «Και την χείρα»⁴ και την γροθιά. Οι αιρετικοί εκτός από τα επιχειρήματα χρησιμοποιούσαν και την βία. Ο Αγ. Γρηγόριος  υπαινίσσεται προηγούμενες βιαιοπραγίες. Οι «αντιθέσεις της ψευδωνύμου γνώσεως»⁵ αναφέρονται στο (1 Τιμ. 6:20) ως εξής:  Ώ Τιμόθεε, την αλήθειαν, του ευαγγελίου που ως πολύτιμον θησαυρόν  μας ενεπιστεύθη ο Κύριος, φύλαξέ την και απόφευγε τους κούφιους και μάταιους λόγους που την βεβηλώνουν και νοθεύουν, και τας αντιλογίας της πλάνης, που φέρει ψεύτικα το όνομα της γνώσεως  και (2 Τιμ 2:16) απόφευγε δε τους λόγους, που είναι φωνές αδειανές από ουσιαστικόν περιεχόμενον και βεβηλώνουν την απλότητα της αληθείας. Διότι αυτοί, που κηρύττουν και ακολουθούν τους λόγους αυτούς θα προχωρήσουν εις μεγαλύτερον βαθμόν ασεβείας. Το «ωφέλιμον»⁶  (2 Τιμ. 2:14) ο διάκονος του Ευαγγελίου έναντι των ψευτοδιδασκάλων λέγει: Ταύτα υπενθύμιζε εις τους πιστούς και εξόρκιζέ τους ενώπιον του Κυρίου να μην λογομαχούν, πράγμα που δεν ωφελεί εις τίποτε αλλά φέρει καταστροφή εις τους ακούοντες. Και στο (1 Τιμ 6:4), αυτός είναι φουσκωμένος και τυφλωμένος από υπερηφάνεια. Και νομίζει μεν ότι τα ξέρει όλα αλλά δεν ξέρει τίποτα και έχει την ασθένεια του να συζητεί και να εξετάζει τα μάταια και ανωφελή και να παρασύρεται σε λογομαχίες, από τις οποίες προέρχονται φθόνος, φιλονικία, κακολογίες, υποψίες, κακές και άδικες.

Έτσι χαρακτηρίζει κάθε περιττό και παράξενο λόγο ο Παύλος, ο κήρυκας και βεβαιωτής του «συντετμημένου λόγου»⁷, ο μαθητής και διδάσκαλος των αλιέων⁸. Αυτοί δε, περί των οποίων ο λόγος, όπως έχουν ευλύγιστη και φοβερή την γλώσσα εις το να επιτεθούν με λέξεις διαλεχτές και κατάλληλες, είθε να ήταν έτσι σχολαστικοί και εις την πρακτική ζωή τους, έστω και για ολίγον. Και τότε θα ήταν ίσως λιγότερο σοφιστές και σαλτιμπάγκοι⁹ των λόγων πονηροί και αλλόκοτοι. Για να δώσω και ένα γελοίο χαρακτηρισμό σε ένα γελοίο πράγμα. Του «συντετμημένου λόγου»⁷ (Ρω 9:28) ο Απόστολος στο εδάφιο αυτό γράφει: διότι ο Θεός απόφαση την οποίαν προ πολλού  φοβέρισε ότι θα λάβει, εκτελεί σύντομα με δικαιοσύνη, διότι θα πραγματοποιήσει ο Κύριος επί της γης απόφαση που σύντομα θα εκτελεστεί και (Ησ. 28:22) τώρα, λοιπόν, μη χλευάζετε, για να μην γίνουν σκληρότερα τα δεσμά σας, γιατί εγώ έχω ακούσει από τον Κύριο το Θεό του σύμπαντος την απόφασή του να καταστρέψει όλη τη γη.  αλιέων⁸ «Παύλος …ο των αλιέων μαθητής και διδάσκαλος» . Ή εννοεί ότι και οι απόστολοι εδιδάχθησαν υπό του Παύλου, πράγμα που αληθεύει ή λέγοντας αλιείς εννοεί γενικώς τους πρώτους Χριστιανούς. Σαλτιμπάγκοι ⁹ ή στο αρχαίο Κείμενο «κυβιστές των λόγων» και κατά άλλη γραφή «κυβευταί των λόγων». Κυβευτής είναι αυτός που παίζει τυχερά παιχνίδια με ζάρια ενώ «κυβιστής» είναι ο εκτελών ακροβατικά νούμερα, κυρίως αυτός που περπατά με τα χέρια έχοντας τα πόδια επάνω, κυριολεκτικά ο σαλτιμπάγκος. Κατά την αρχαιότητα υπήρχαν πλανόδιοι ρήτορες, όπως τώρα τραγουδιστές και οργανοπαίχτες που έκαναν ρητορικά νούμερα και στην συνέχεια «έβγαζαν δίσκο». Τέτοιους ρήτορας αποκαλεί ο Γρηγόριος τους επιδειξιομανείς Ευνομιανούς. Η ερμηνεία του «κυβισταί» ως «κολυμβηταί» υπό του Ηλία Κρήτης είναι ανακριβής. Προφανώς οι αρχαιότεροι έλεγαν «κυβιστάς» και τους εκτελούντες ακροβατικά νούμερα μέσα στο νερό. Ο δε Ηλίας, νομίζοντας ότι πρόκειται απλά για κολυμβητές απορρίπτει την ερμηνεία.

2. Επειδή δε κατέλυσαν κάθε τομέα της ευσέβειας και αποβλέπουν μόνο σε αυτό: Tι πρόβλημα δηλαδή θα δέσουν και θα λύσουν (όπως στα θέατρα οι επιδειξίες των παλαιστικών τεχνασμάτων, που επιδεικνύουν όχι τα τεχνάσματα εκείνα τα οποία σύμφωνα με τους κανόνες του αθλητισμού εξασφαλίζουν την νίκη, αλλά όσα εντυπωσιάζουν αυτούς που δεν έχουν ιδέα απ’ αυτά και συναρπάζουν τον θαυμαστή) και θέλουν όλη μεν η αγορά να βουίζει από σχόλια για τους λόγους τους, και κάθε συμπόσιο να κατατρίβεται από φλυαρία και αηδία, κάθε γιορτή να κυριαρχείται από κατήφεια ακατάλληλη για γιορτή και κάθε πένθος να παρηγορείται με μεγαλύτερη συμφορά, τις συζητήσεις, κάθε γυναικωνίτης¹⁰ που έχει σύντροφο την απλότητα να ενοχλείται και την γρήγορη ροή του λόγου να λεηλατείται το άνθος της ντροπής. Επειδή αυτά γίνονται έτσι και το κακό είναι ακατάσχετο και αφόρητο, και κινδυνεύει το μεγάλο μας μυστήριο να γίνει τεχνύδριο (μικρή – μικροπρεπής τέχνη), παρακαλώ τους κατασκόπους, (εφόσον κινούμαι από πατρικά σπλάχνα και καθώς λέγει και ο θείος Ιερεμίας¹¹ σπαράζομαι, κατά τα αισθητήριά μου), να με ανεχτούν τόσο, όσο να μην υποδεχτούν με τραχύτητα τον λόγο μου τον σχετικό με τα θέματα αυτά. Και συγκρατώντας για λίγο την γλώσσα τους αν μπορούν  να βάλουν το αυτί τους να με ακούσουν. Σε καμία περίπτωση δεν θα ζημιώσετε τίποτα. Γιατί ή μιλάω σε αυτιά ανθρώπων που ακούνε, οπότε ο λόγος έχει κάποιο καρπό, που είναι η ωφέλειά σας, (επειδή σπέρνει μεν ο σπορέας τον λόγο σε όλη την διάνοια, καρποφορεί όμως η καλή και γόνιμη¹²) ή μου φτύνετε και τούτο το λόγο και φεύγετε έχοντας περισυλλέξει περισσότερη ύλη αντιλογίας  και εναντίον μου λοιδορίας, ώστε να κορεσθείτε (να γεμίσετε) και περισσότερο. Και αν πω λόγο αντίθετο προς τις δοξασίες σας και την συνήθειά σας, μην εκπλαγείτε εσείς οι οποίοι με πολλή νεανική ορμή και επιδεικτικό εγωισμό,  για να μην πω με αμάθεια και θράσος και σας στενοχωρήσω, επαγγέλλεσθε ότι τα γνωρίζετε όλα και τα διδάσκετε.

«Πάσαν διοχλείσθαι  γυναικωνίτιν».¹⁰ Οι αιρετικοί με τις ρητορικές τους φιγούρες προσπαθούσαν να διεισδύσουν και στους γυναικωνίτες των οικογενειών και να αιχμαλωτίσουν τον γυναικόκοσμο, όπως έκανε και ο Ρασπούτιν με άλλους τρόπους. Αυτό αποτελεί κοινό γνώρισμα όλων ανά  τους αιώνας αιρετικών.                             

«Ο θείος Ιερεμίας»¹¹ (Ιε 4:19). Ο πόνος του Ιερεμία για την επερχόμενη καταστροφή. Τα σωθικά μου! Πονούν τα  σωθικά μου! Σφαδάζω από τον πόνο! Η καρδιά μου πάει να σπάσει. Δεν μπορώ να σωπάσω , γιατί άκουσα τον ήχο της σάλπιγγας, την πολεμική ιαχή. Καρποφορεί όμως η καλή και γόνιμη¹² 

(Ματθ. 13:4ε ) ιδού  αυτός που σπέρνει βγήκε έξω στο χωράφι για να σπείρει. Και αυτός όταν έσπερνε  άλλοι σπόροι έπεσαν κοντά στο δρόμο του χωραφιού και επειδή παρέμειναν εκτεθειμένοι στην επιφάνεια του εδάφους ήρθαν τα πετεινά και τους κατέφαγαν.                                                                              

(Μαρκ. 4:14ε ) Ο  σπείρων τον λόγον σπείρει . Αυτός που σύμφωνα με την Παραβολή σπέρνει και είναι εκείνος που σπέρνει στις ψυχές των Ανθρώπων τον λόγο του Θεού.      

(Λουκ. 8:5ε) «εξήλθεν ο σπείρων του σπείραι τον σπόρον αυτού». Βγήκε αυτός που σπέρνει έξω στο χωράφι για να σπείρει  τον σπόρο του. Και καθώς αυτός έσπερνε, άλλο μεν μέρος του σπόρου έπεσε κοντά στο δρόμο του χωραφιού και καταπατήθηκε από τους διαβάτες και τα πετεινά του ουρανού το κατέφαγαν.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η Βιβλιογραφία θα παρατεθεί μετά την ολοκλήρωση των άρθρων.


Το Δόγματα και Πίστη, Μέρος Δεύτερο μπορείτε να το δείτε εδώ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.