ΗΘΗ - ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΛΑΩΝ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

ΤΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΧΕΙΛΑ

Μπορεί ο Ιησούς Χριστός να γεννήθηκε ως άνθρωπος από μία Παρθένο κόρη, την Παναγία μας, δεν συνέβη όμως το ίδιο με τον Χριστιανισμό. Γιατί ο Χριστιανισμός δεν γεννήθηκε από παρθενογένεση αλλά ήρθε σε ένα κόσμο που ήταν γεμάτος από Θρησκείες και διάφορα Θρησκευτικά πιστεύω. Έτσι ότι από τα πιστεύω αυτά δεν αλλοίωναν την δομή του και το δόγμα του τα ενσωμάτωσε δίνοντας τους καινούργιο περιεχόμενο και χρώμα, ότι όμως θεώρησε ανεπίτρεπτο και αμαρτωλό είτε προσπάθησε να το αλλάξει είτε να το καταργήσει τελείως. 

 Έτσι σκοπός του σημερινού μας άρθρου είναι να καταδείξουμε τι προσέλαβε ο Χριστιανισμός από τις αρχαίες Θρησκείες που βρήκε και τι μετάλλαξε ή κατήργησε από αυτές...

Ειδικότερα θα κάνουμε ένα ταξίδι στα Θρησκευτικά ήθη και έθιμα των αρχαίων λαών, που πολλά από αυτά φαντάζουν σήμερα στον πιστό Χριστιανό ανεπίτρεπτα και βαρβαρικά. Οδηγό σ’ αυτό το ταξίδι μας θα έχουμε την μεγάλη μορφή του αρχαίου Έλληνα Ιστορικού, Ηροδότου (485 – 421/415 π.Χ.) . Τα όσα είδε και άκουσε στα ταξίδια που έκανε στους λαούς του αρχαίου κόσμου τα κατέγραψε στο βιβλίο του «Ιστορίες».  Ελπίζουμε πως θα βρείτε το ταξίδι μας ενδιαφέρον.

Και ξεκινάμε με τον λαό των Λυδών που κατοικούσε στη Μικρά Ασία. Ο Ηρόδοτος μιλάει για ένα ναό τους και πως χρηματοδοτήθηκε η ανέγερση αυτή του ναού. Δεν την αποκαλύπτουμε εκ των προτέρων, γιατί αξίζει να διαβάσει κάποιος το κείμενο. Ένα λέμε όμως. Πως αν είχε γίνει κάτι ανάλογο σήμερα θα ήταν επί μέρες πρώτη είδηση στα μέσα ενημέρωσης:

« Η γη της Λυδίας δεν έχει πολλά αξιοθαύμαστα, όπως έχουν άλλες χώρες, εκτός από τα ψήγματα χρυσού από τον Τμώλο. Αλλά έχει να παρουσιάσει ένα μνημείο τεράστιο που μόνο με τα μνημεία της Αιγύπτου και της Βαβυλώνας μπορεί να συγκριθεί – πρόκειται για τον τάφο του Αλυάττη, του πατέρα του Κροίσου… Το έργο αυτό το έφτιαξαν οι έμποροι, οι εργάτες και οι ιερόδουλες. Και στην εποχή μου ακόμα υπήρχαν στην κορυφή του μνημείου πέντε αναθηματικές στήλες με χαραγμένες επιγραφές που ανέφεραν ποιο τμήμα είχε κατασκευάσει η κάθε ομάδα. Από την σύγκριση προέκυπτε ότι το μεγαλύτερο μέρος το έφτιαξαν τα κορίτσια. Γιατί όλες οι θυγατέρες του λυδικού λαού, ώσπου να παντρευτούν, εκδίδονται για να φτιάξουν την προίκα τους και βρίσκουν μόνες το γαμπρό» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 93.

Επόμενος σταθμός στο ταξίδι μας είναι ο λαός με τον οποίο οι πρόγονοί μας συγκρούστηκαν ουκ ολίγες φορές και έγραψαν τις χρυσές σελίδες του Μαραθώνα, των Θερμοπυλών, της Σαλαμίνας κ.λ.π. Από τους Πέρσες ο Ηρόδοτος αναφέρει πολλά και ενδιαφέροντα θέματα είτε αυτό αφορά την Θρησκεία τους είτε τα ήθη και τα έθιμά τους. Κατ’ αρχάς ξεκινάει με μία άκρως ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Πως οι Πέρσες για τους Θεούς έχουν πιο σωστή αντίληψη απ’ ότι οι Έλληνες που είχαν ανθρωπομορφικές αντιλήψεις γι’ αυτούς:

«Για τους Πέρσες διαπίστωσα ότι έχουν τα εξής έθιμα: Αγάλματα και ναούς και βωμούς δεν συνηθίζουν να φτιάχνουν όσους μάλιστα κατασκευάζουν τέτοια τους θεωρούν ανόητους, επειδή, καθώς συμπεραίνω, οι Πέρσες δεν πιστεύουν, όπως οι Έλληνες, ότι οι θεοί έχουν ανθρώπινη μορφή. Συνηθίζουν να προσφέρουν θυσίες στον Δία στις κορυφές των βουνών και ονομάζουν Δία όλη την ουράνια σφαίρα. Προσφέρουν επίσης θυσίες στον ήλιο, στη σελήνη, στη γη, στο νερό και στους ανέμους» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 131.

Πιο κάτω ο Ηρόδοτος μιλάει για το έθιμο των γενεθλίων και με ποιο τρόπο το γιορτάζουν καθώς επίσης και για ποιες συνήθειες θεωρούν άπρεπες δηλαδή πως δεν πρέπει να γίνονται μπροστά στον άλλο και πως φέρονταν όταν συναντούσε ο ένας τον άλλον στον δρόμο. Κάποια από αυτά τα έχουμε και εμείς σήμερα αλλά με διαφορετικό τρόπο:

«Από όλες τις ημέρες του χρόνου οι Πέρσες θεωρούν ότι πρέπει να γιορτάζει καθένας ιδιαίτερα την ημέρα που γεννήθηκε. Την ημέρα αυτή θεωρούν καθήκον τους να προσφέρουν πλούσιο γεύμα. Οι πλούσιοι προσφέρουν ένα βόδι, ένα άλογο, μια καμήλα και έναν γάιδαρο, ψημένα ολόκληρα στον φούρνο. Οι φτωχοί προσφέρουν μικρά ζώα… Δεν επιτρέπεται ούτε εμετό να κάνουν – όταν μεθύσουν – ούτε να ουρήσουν μπροστά στον άλλο … Όταν συναντηθούν δύο Πέρσες στο δρόμο, μπορεί κανένας να καταλάβει αν είναι ισότιμοι μεταξύ τους από το εξής: αντί να μιλήσουν ο ένας στον άλλον, θα φιληθούν στο στόμα. Αν ο ένας είναι κατώτερος, τότε ο κατώτερος φιλάει τον άλλον στο μάγουλο. Αν είναι πολύ κατώτερης τάξης, τότε γονατίζει και τον προσκυνά» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 133 - 134.         

Συνεχίζοντας ο Ηρόδοτος για τους Πέρσες μιλάει για την συνήθεια που έχουν να υιοθετούν ξένα έθιμα. Από τους Έλληνες πήραν την παιδεραστία! Όσο για το τι θεωρείται αντρεία στους Πέρσες οι πολύτεκνοι μπορεί να χαρούν! Όπως θα μπορούσαν να χαρούν και οι ανύπαντρες γυναίκες αν ζούσαν τον καιρό εκείνο στην Περσία. Γιατί θα ήταν δύσκολο να παραμείνουν ανύπαντρες αφού οι Πέρσες συνήθιζαν να έχουν πολλές γυναίκες και παλλακίδες. Άξιο μνείας και θαυμασμού είναι και το εξής. Πως οι Πέρσες συνήθιζαν να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους στην φιλαλήθεια:

« Από όλους τους ανθρώπους οι Πέρσες είναι εκείνοι που υιοθετούν ευκολότερα τα ξένα έθιμα … Στον πόλεμο χρησιμοποιούν τον θώρακα των Αιγυπτίων. Όταν μαθαίνουν για διάφορους τρόπους απόλαυσης, τους εφαρμόζουν και από τους Έλληνες έμαθαν την παιδεραστία. Ο καθένας έχει πολλές γυναίκες και ακόμα περισσότερες παλλακίδες.

   Η μεγαλύτερη αντρική αρετή, μετά την ανδρεία στη μάχη, είναι να έχει κανείς πολλά παιδιά. Κάθε χρόνο ο βασιλιάς στέλνει δώρο σ’ εκείνον που έχει τα περισσότερα, αφού θεωρούν ότι η πολυτεκνία είναι δύναμη. Διδάσκουν τα παιδιά τους από τα πέντε έως τα είκοσι χρόνια και τους μαθαίνουν τρία μόνο πράγματα: ιππασία, τοξοβολία, και φιλαλήθεια» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 135 - 136.

Χαριτωμένο είναι το παρακάτω επεισόδιο που διηγείται ο Ηρόδοτος για τον λαό των Καυνίων που κατοικούσαν και αυτοί στην Μικρά Ασία. Πιστεύουμε πως δεν πρέπει να το προλογίσουμε για να μην χαλάσουμε την έκπληξη στον αναγνώστη:

«Οι Καύνιοι αρχικά έκτισαν ναούς αφιερωμένους σε ξενόφερτους θεούς, αργότερα όμως άλλαξαν γνώμη (αποφάσισαν πως έπρεπε να λατρεύουν μόνο δικούς τους θεούς), πήραν όλοι οι άντρες τα όπλα τους και χτυπώντας τον αέρα με τα κοντάρια τους, κατευθύνθηκαν μέχρι τα σύνορα της Καλύνδου, λέγοντας ότι διώχνουν τους ξενόφερτους Θεούς» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 172.       

Συνεχίζοντας με ένα ακόμα Μικρασιατικό λαό ο Ηρόδοτος τους Πηδασείς διηγείται δυο παράξενα γεγονότα. Το ένα είναι πως η ιέρεια της Αθηνάς έβγαλε γένια! κάποιες φορές και πως ο θεός τους έρχεται σε ερωτική επαφή με την ιέρεια του ναού!:

« Οι Πηδασείς κατοικούσαν στην ενδοχώρα της Αλικαρνασσού. Όταν επρόκειτο να συμβεί κάτι κακό στους ίδιους ή στους γείτονές τους η ιέρεια της Αθηνάς έβγαζε μακριά γένια. Αυτό συνέβει τρείς φορές.

Οι ίδιοι ισχυρίζονται – αλλά εγώ δεν πιστεύω στα λόγια τους – ότι ο θεός πηγαίνει συχνά στο ναό και πλαγιάζει στο κρεβάτι μαζί με την γυναίκα, όπως δηλαδή συμβαίνει και στις Θήβες της Αιγύπτου, όπως λένε οι Αιγύπτιοι (γιατί εκεί, στο ναό του Θηβαϊκού Διός κοιμάται μια γυναίκα. Και λέγεται ότι και οι δύο αυτές γυναίκες δεν πλαγιάζουν με κανέναν άλλον άντρα)» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 175 – 182.      

Πιο κάτω ο Ηρόδοτος ασχολείται με δύο έθιμα των Βαβυλωνίων. Πως θάβουν τους νεκρούς τους και τούς καθαρμούς που κάνει το ζευγάρι όταν έρθει σε ερωτική επαφή:

«Τους νεκρούς τους θάβουν μέσα στο μέλι και οι νεκρικοί τους θρήνοι μοιάζουν πολύ με τους θρήνους των Αιγυπτίων. Όταν ένας Βαβυλώνιος κοιμηθεί με την γυναίκα του, ανάβει θυμίαμα και κάθεται κοντά να καθαρθεί. Η γυναίκα κάνει το ίδιο. Μόλις ξημερώσει, πλένονται και οι δύο. Δεν τους επιτρέπει ν’ αγγίξουν οποιοδήποτε δοχείο πριν πλυθούν. Το ίδιο έθιμο έχουν και οι Άραβες» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 198.

Επόμενος λαός του οποίου θα δούμε τα έθιμα, μέσω του Ηροδότου πάντα, είναι οι Μασσαγέτες. Ήταν λαός νομαδικός, Σκυθικής μάλλον καταγωγής, που ζούσε στην Περσία. Παρόλο που ο καθένας τους ήταν παντρεμένος με μια γυναίκα, οι γυναίκες ήταν κοινό κτήμα. Μπορούσε ο καθένας να πλαγιάζει με όποια του άρεσε αρκεί να κρεμούσε την φαρέτρα με τα βέλη του στην άμαξά της. Αυτό δε το έθιμο δεν ήταν το μόνο εξτρεμιστικό – ας μας συγχωρεθεί αυτός ο νεολογισμός – που είχαν οι Μασσαγέτες. Γιατί το έθιμο του θανάτου ήταν πολύ πιο εξτρεμιστικό, αφού όποιος είχε φτάσει σε βαθειά γηρατειά εθελοντικά γίνονταν θύμα ανθρωποφαγίας!:

«Τα έθιμα που έχουν είναι τα εξής: ο καθένας τους παντρεύεται από μία γυναίκα, αλλά παρ’ όλα αυτά έχουν τις γυναίκες τους κοινό κτήμα. Γιατί αυτό που οι Έλληνες αναφέρουν ως έθιμο των Σκυθών, δεν είναι των Σκυθών αλλά των Μασσαγετών. Δηλαδή, όποια γυναίκα ποθήσει ένας Μασσαγέτης, κρεμά την φαρέτρα του μπροστά από την άμαξά της και σμίγει μαζί της άφοβα. Για τους Μασσαγέτες η διάρκεια της ζωής του ανθρώπου είναι γενικά απροσδιόριστη. Μόνο με έναν τρόπο δηλώνεται ότι έφτασε η ώρα του θανάτου: όταν κάποιος φθάσει σε βαθειά γηρατειά, όλοι οι συγγενείς του μαζεύονται και τον θυσιάζουν μαζί με τα ζώα της βοσκής. Ψήνουν τα κρέατά τους και τρώνε πολύ. Αυτός λοιπόν θεωρείται ο πιο ευτυχισμένος θάνατος, ενώ αυτόν που πεθαίνει από αρρώστια δεν τον τρώνε, αλλά τον χώνουν στη γη και τον θεωρούν δυστυχισμένο, που δεν έφτασε σε ηλικία να θυσιαστεί» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 1, 216.

Και ολοκληρώνουμε με ένα έθιμο των Αιγυπτίων που δείχνει βεβαίως το σεβασμό για το θείο εν σχέσει πάντα με άλλους λαούς. Και αυτό δεν είναι άλλο από την μη συνουσία στους ναούς, έθιμο που προς τιμή τους κρατούσαν και οι πρόγονοί μας:

«Οι πρώτοι άνθρωποι που όρισαν θρησκευτικό κανόνα να μην συνουσιάζονται με γυναίκες μέσα σε ναούς και να μην μπαίνουν σε ναό μετά από συνουσία αν δεν έχουν κάνει λουτρό, είναι οι Αιγύπτιοι. Σχεδόν όλοι οι άλλοι άνθρωποι, εκτός από τους Αιγυπτίους και τους Έλληνες, συνουσιάζονται μέσα σε ναούς και άπλυτοι σηκώνονται από την συνουσία και μπαίνουν σε ναούς, θεωρώντας ότι και οι άνθρωποι είναι σαν τα άλλα ζώα. Τούτο, επειδή βλέπουν τα άλλα ζώα και τα πουλιά να συνουσιάζονται μέσα σε ναούς των θεών και στους ιερούς περιβόλους. Εάν, λοιπόν, λένε, τούτο δεν ήταν αρεστό στον θεό, τότε δεν θα το άφηνε να γίνεται. Αυτοί έτσι λένε, εγώ όμως νομίζω ότι δεν φέρονται σωστά» Ηροδότου «Ιστορίες», Βιβλίο 2, 64 – 65.      

Πιστεύουμε πως μέσα από αυτό το «ταξίδι» ο πιστός θα εκτιμήσει για μία ακόμα φορά το μεγαλείο του Χριστιανισμού που και τα ήθη εξημέρωσε αλλά έκανε τον άνθρωπο να ξεχωρίζει από τα ζώα. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.