ΜΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟΝ ΗΡΩΔΗ ΤΟΝ ΜΕΓΑ, ΤΟΝ ΣΦΑΓΕΑ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ

Ακούγοντας οι περισσότεροι το όνομα Ηρώδης τους δημιουργείται άμεσα μια αποστροφή και απέχθεια εξαιτίας της χριστιανικής παιδείας τους και αγωγής, αλλά και της πληροφορίας των Ευαγγελίων (κατά Ματθαίον 2:16 – 18) για την σφαγή αθώων νηπίων στην Ιουδαία κατά διαταγή του, την περίοδο της γέννησης του Χριστού...

Όμως, ο Ηρώδης πέρα από τις θηριωδίες που πράγματι διέπραξε, υπήρξε μια πολυσχιδής και ενδιαφέρουσα προσωπικότητα με πλούσια δράση, σπουδαίο πολιτιστικό έργο, αγάπη για τις τέχνες και τα γράμματα και άκρως φιλέλληνας! Και μόνο πως βασίλεψε για πάνω από τριάντα ολόκληρα χρόνια (37 π.Χ. – 4 π.Χ.)[1] στην Ιουδαία και την ευρύτερη περιοχή χωρίς μάλιστα να είναι Ιουδαίος (ήταν Ιδουμαίος δηλαδή Άραβας), δείχνει το μέγεθος του ανδρός. Πηγή μας θα είναι ο Ιουδαίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος[2], ο οποίος όπως ισχυρίζεται στο έργο του Ιουδαϊκή Αρχαιολογία χρησιμοποίησε τα Απομνημονεύματα του ίδιου του Ηρώδη.

1. ΤΑ ΕΤΗ ΕΔΡΑΙΩΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, ΟΙ ΘΗΡΙΩΔΙΕΣ ΤΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΟΨΥΧΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΛΙΜΟΥ

Την εποχή που ο Ηρώδης αρχίζει και αναλαμβάνει τα πρώτα του αξιώματα, βρίσκονται σε εξέλιξη οι εμφύλιοι πόλεμοι για κυριαρχία στην Ρώμη, μεταξύ Καίσαρα και Πομπήιου κατά πρώτον και Οκταβιανού Αυγούστου και Μάρκου Αντωνίου μετέπειτα. Όταν ο Ιδουμαίος Αντίπατρος – πατέρας του Ηρώδη – καθίσταται Ρωμαίος πολίτης και επίτροπος της Ιουδαίας, εγκαθιστά στρατηγούς τους γιους του Φασαήλ και Ηρώδη αντίστοιχα, στην Ιερουσαλήμ και Γαλιλαία. Ο Ηρώδης αν και ήταν σε νεαρή ηλικία, μόλις 15 ετών, αναδεικνύει το πολύπλευρο και τολμηρό ταλέντο του, εξοντώνοντας έναν διαβόητο ληστή που ήταν ο φόβος και ο τρόμος τής περιοχής: «Το νεαρό της ηλικίας του δεν τον εμπόδιζε με κανένα τρόπο, και καθώς ήταν γενναίος, γρήγορα βρήκε την ευκαιρία να δείξει την αρετή του. Μαθαίνοντας ότι ο Εζεκίας, ο αρχιληστής, λεηλατούσε τις περιοχές στα σύνορα της Συρίας με μεγάλο στίφος ληστών, τον έπιασε και τον σκότωσε όπως και πολλούς από τους ληστές που ήταν μαζί του. Τούτο το κατόρθωμα θαυμάστηκε πολύ από τους Σύρους, μιας και απάλλαξε τη χώρα από συμμορία ληστών από τους οποίους ήθελαν από καιρό να γλιτώσουν. Έτσι τον υμνούσαν για τούτη την πράξη σε όλα τα χωριά και τις πόλεις τους, λέγοντας ότι τους είχε χαρίσει την ειρήνη και την ασφαλή απόλαυση των αγαθών τους» Ιώσηπος, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία ΙΔ΄159 – 160.

Αφού εδραιώνει την δικαιοδοσία του επί της περιοχής, θέλει να επεκτείνει την εξουσία του. Σφετεριζόμενος τα δικαιώματα του Ιουδαϊκού Μεγάλου Συνεδρίου, καλείται σε απολογία με την βία από αυτό, αλλά αφήνεται ελεύθερος με την επέμβαση του Ρωμαίου Έπαρχου της Συρίας. Μετά την ήττα του Αντωνίου από τον Οκταβιανό Αύγουστο στο Άκτιο το 31 μ.Χ. μεταβαίνει στην Ρόδο και εξασφαλίζει από τον νικητή, την βασιλεία και την εμπιστοσύνη καθώς επίσης και την άδεια να διατηρεί στρατό για διασφάλιση των συνόρων του κράτους του. Έπειτα επεκτείνει το κράτος του και ολόκληρη σχεδόν η Παλαιστίνη περιέρχεται υπό την εξουσία του.

Ενισχυμένος λοιπόν από τη φιλία και την εμπιστοσύνη των Ρωμαίων, όντας πλέον στην εξουσία, φονεύει αρκετά μέλη τού Συνεδρίου και εγκαινιάζει σκληρή πολιτική έναντι όλων και ιδιαίτερα των αντιφρονούντων, λόγω και του ότι ως φίλος των Ρωμαίων ήταν αντιπαθής και μισητός στον λαό. Υποπτεύονταν τους πάντες και εξουδετέρωνε κάθε αντιδραστική ενέργεια.

Επειδή χρειάζονταν χρήματα να δωροδοκεί τους Ρωμαίους, εφόνευε με διάφορες προφάσεις, πολλούς ευγενείς και πλούσιους Ιουδαίους και σφετερίζονταν τις περιουσίες τους: «Αλλά εκείνη την περίοδο, όταν κατέλαβε τα Ιεροσόλυμα ο Ηρώδης συγκέντρωσε ό,τι πολύτιμο υπήρχε στο βασίλειο, παίρνοντας και από τους ευπόρους και, αφού συγκέντρωσε μεγάλα ποσά από ασήμι και χρυσάφι, τα χρησιμοποίησε να κάνει δώρα στον Αντώνιο και τους φίλους του. Σκότωσε επίσης σαράντα πέντε από τους ανώτερους αξιωματούχους της ομάδας του Αντίγονου, και τοποθέτησε φύλακες στις πύλες των τειχών ώστε να μη βγει τίποτα έξω μαζί με τους νεκρούς. Έψαχναν λοιπόν τους νεκρούς και οτιδήποτε χρυσό ή ασημένιο βρισκόταν (πάνω τους) το πήγαιναν στον βασιλιά» Ιώσηπος, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία ΙΕ΄5 – 6.

Στον αρχιερατικό θρόνο, επειδή δεν δικαιούνταν να ανέβει ως μη Ιουδαίος, ανέβαζε πρόσωπα της αρεσκείας του. Στην αρχή τοποθέτησε κάποιον Ανάνηλο, Ιουδαίο της διασποράς από την Βαβυλώνα καταγόμενο από αρχιερατικό γένος, αλλά κατόπιν αίτησης της πεθεράς του Αλεξάνδρας ανέβασε τον 17ετή γιο της Αριστόβουλο τον Γ΄, ο οποίος δεν είχε μπορέσει να αρχιερετεύσει μέχρι τότε, αφού δεν ήταν αρτιμελής, διότι οι Πάρθοι του είχαν αποκόψει τα αυτιά. Επειδή όμως ο Αριστόβουλος ήταν αγαπητός και δημοφιλής στον λαό, προφασίσθηκε συνωμοσία εκ μέρους του τον εφόνευσε και επανέφερε τον Ανάνηλο: «…Έτσι γεννήθηκε στο πλήθος ένα παρορμητικό συναίσθημα αγάπης προς αυτόν, καθώς ήρθε στον νου όλων ζωντανή η ανάμνηση των πράξεων του παππού του, Αριστόβουλου. Γοητευμένο το πλήθος αποκάλυπτε σιγά – σιγά τα αισθήματά του, δείχνοντας χαρά και λύπη ταυτόχρονα και δίνοντάς του ευχές ανακατεμένες με προσευχές, έτσι η αγάπη του πλήθους έγινε φανερή και έμοιαζε πιο παρορμητική από αυτή (που έδειχναν) στον βασιλιά. Σαν αποτέλεσμα όλων αυτών, ο Ηρώδης αποφάσισε να προχωρήσει στα σχέδια του εναντίον του νέου … Στην αρχή κοίταζαν τους κολυμβητές, υπηρέτες και φίλους, έπειτα ήρθε και το παλικάρι με προτροπές και από τον Ηρώδη (να κολυμπήσει μαζί τους). Αλλά καθώς έπεφτε το σκοτάδι την ώρα που κολυμπούσε, μερικοί από τους φίλους, στους οποίους είχε δοθεί εντολές να πράξουν έτσι, τον βούλιαζαν, κρατούσαν το κεφάλι του κάτω από το νερό, σαν να έπαιζαν, και δεν τον άφηναν μέχρι που τον έπνιξαν» Ιώσηπος, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία ΙΕ΄50 – 56.

Και όμως αυτή η θηριώδης προσωπικότητα η οποία δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα, προχωρά σε μια ανείπωτη πράξη μεγαλοψυχίας και γενναιοδωρίας προς τον λαό του, όταν ενέσκηψε πείνα και αρρώστια στην Ιουδαία, κόβοντας σε νομίσματα όλον το χρυσό και ασημένιο διάκοσμο του παλατιού του, χωρίς να λυπηθεί και αντικείμενα φτιαγμένα με ιδιαίτερη φροντίδα ή που είχαν ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία, για να προμηθευτεί σιτάρι από την Αίγυπτο: «Τον ίδιο αυτό χρόνο, που ήταν ο δέκατος τρίτος της βασιλείας του Ηρώδη, οι μεγαλύτερες συμφορές έπληξαν τη χώρα, είτε εξαιτίας του θυμού του Θεού, είτε επειδή οι δυστυχίες χτυπούν κατά διαστήματα. Διότι πρώτα σημειώθηκαν συνεχείς ξηρασίες, με αποτέλεσμα η γη να μείνει άκαρπη ακόμα και από καρπούς που συνήθως αναπτύσσονται από μόνοι τους. Στη συνέχεια, εξαιτίας της αλλαγής στη διατροφή που προκάλεσε η έλλειψη δημητριακών, εξαπλώθηκαν σωματικές αρρώστιες και υπήρχε ήδη λοιμός και οι συμφορές τους χτυπούσαν συνεχώς … Εν μέσω τέτοιων δυσκολιών ο Ηρώδης αναζητούσε τρόπους να αντιμετωπίσει την κρίση, αλλά ήταν δύσκολο τόσο επειδή ούτε οι γειτονικοί λαοί είχαν να πουλήσουν σιτάρι, μιας και δεν είχαν πληγεί λιγότερο οι ίδιοι, αλλά και γιατί δεν υπήρχαν χρήματα, ακόμα κι αν ήταν δυνατόν να αποκτήσει κάποιες ποσότητες σε μεγάλη τιμή. Θεωρώντας, πάντως, καλό να μην αγνοήσει την οποιαδήποτε πηγή βοήθειας, έκοψε σε νομίσματα όλον το χρυσό και ασημένιο διάκοσμο του παλατιού του, χωρίς να λυπηθεί και αντικείμενα φτιαγμένα με ιδιαίτερη φροντίδα ή είχαν ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία. Αυτά τα χρήματα τα έστειλε στην Αίγυπτο, όπου ο Πετρώνιος είχε λάβει το αξίωμα του επάρχου από τον Καίσαρα. Ο Πετρώνιος, στον οποίο πολλοί είχαν καταφύγει με τις ίδιες ανάγκες, ήταν φίλος του Ηρώδη και επιθυμούσε να σώσει τους υποτελείς του, κι έτσι έδωσε σ’ αυτούς προτεραιότητα στην εξαγωγή του σιταριού, και τους βοήθησε με κάθε τρόπο να το αγοράσουν και να το μεταφέρουν με πλοίο, έτσι ώστε το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι όλο, της βοήθειας αυτής προήλθε από εκείνον. Ο Ηρώδης, όταν έφτασαν οι προμήθειες, τις απέδωσε στις δικές του φροντίδες, καταφέρνοντας έτσι όχι μόνο να αλλάξει την συμπεριφορά εκείνων που προηγούμενα ήταν εχθρικοί απέναντί του, αλλά και να επιδείξει μεγαλοπρεπώς την καλή θέληση και την προστατευτική του συμπεριφορά απέναντί τους. Διότι, πρώτον, σε όσους ήταν ικανοί να παρέχουν τροφή στους εαυτούς τους από δική τους εργασία, μοίρασε σιτάρι σε πολύ ακριβείς ποσότητες. Μετά, επειδή υπήρχαν πολλοί που εξαιτίας της μεγάλης τους ηλικίας ή κάποιας συνακόλουθης αρρώστιας ήταν ανίκανοι να σπείρουν από μόνοι τους, φρόντισε γι’ αυτούς, βάζοντας αρτοποιούς να δουλεύουν και να τους εφοδιάζουν με έτοιμο φαγητό. Φρόντισε επίσης ώστε να περάσουν όλοι τον χειμώνα χωρίς κίνδυνο, προνοώντας και για εκείνους που είχαν ανάγκη από ρουχισμό, επειδή τα κοπάδια τους είχαν καταστραφεί ή καταναλωθεί, με αποτέλεσμα να μην έχουν μαλλί ή άλλο υλικό να χρησιμοποιήσουν για ρούχα» Ιώσηπος, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία ΙΕ΄299 – 310.

2. ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΣ ΟΡΓΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ

Το διάστημα της βασιλείας του από το 25 π.Χ. μέχρι 13 π.Χ. χαρακτηρίζεται από οικοδομικό οργασμό και πολιτιστική προσφορά, τόσο στην Ιερουσαλήμ, όσο και στις άλλες πόλεις. Προς τιμή του Καίσαρα κτίζει στις επαρχίες τα Καισάρεια, δηλαδή ναούς στους οποίους τοποθετεί τον ρωμαϊκό αετό σαν έμβλημα, και καθιερώνει αγώνα κατά τα ελληνικά πρότυπα. Ιδρύει θέατρο και αμφιθέατρο στην Ιερουσαλήμ, αναγείρει βασιλικό ανάκτορο με κήπους και υδραγωγεία, κτίζει πόλη την οποία ονομάζει Καισάρεια προς τιμή του Καίσαρα και ανοικοδομεί την Σαμάρεια. Βέβαια χωρίς αμφιβολία το μεγαλύτερο και λαμπρότερο έργο του είναι η ανοικοδόμηση του Ναού της Ιερουσαλήμ, ένας χώρος στον οποίο ως γνωστόν έδρασαν ο Χριστός και οι Απόστολοι. Ήταν τέτοια η λαμπρότητα του κτίσματος ώστε η Ταλμουδική Παράδοση να λέει πως «αυτός που δεν είδε τον Ναό του Ηρώδη, ουδέποτε είδε το πρότυπο της ωραιότητας». Έκτισε και άλλα κτίρια, οικοδομές, φρούρια κ.λ.π.

Οι Ιουδαίοι με όλα αυτά δεν ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένοι, απέφευγε άλλωστε και ο ίδιος όσο μπορούσε να τους προκαλεί. Έτσι στα νομίσματα που έκοβε, ουδέποτε έθετε πρόσωπα, αλλά διάφορες παραστάσεις και στα ζητήματα της λατρείας, τους είχε αφήσει ελεύθερους να τα ρυθμίζουν από μόνοι τους. Παρόλα αυτά όμως, ποτέ δεν τιμήθηκε από αυτούς και λόγω της καταγωγής του, αλλά και της φιλίας του με τους Ρωμαίους. Οι βαρείς φόροι που επέβαλλε προκαλούσαν αντιδράσεις, που πολλές φορές ξεσπούσαν σε βία, η οποία βεβαίως πνιγόταν στο αίμα.

3. ΗΡΩΔΗΣ, ΜΕΓΑΣ ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ

Ο Ηρώδης με πολλούς τρόπους έδειξε την αγάπη του για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Του άρεσε να ζει κατά τον ελληνικό τρόπο ζωής και περιστοιχίζονταν από κύκλους ανώτερης ελληνικής μόρφωσης, οι δε ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί του και οι σύμβουλοί του ήταν Έλληνες. Μάλιστα ο ίδιος καυχιόταν, ότι «Έλλησι πλέον ή Ιουδαίοις οικείως έχειν». Έχτισε ναό στη Ρόδο, δημόσια κτίρια στη Νικόπολη, ξανάδωσε λάμψη στους παρηκμασμένους Ολυμπιακούς αγώνες, με αποτέλεσμα να ανακηρυχθεί ισόβιος πρόεδρος αυτών: «Θα ήταν όμως δύσκολο να αναφέρουμε όλες τις υπόλοιπες ευεργεσίες του, όπως αυτές που έκανε στις πόλεις της Συρίας και της Ελλάδας και σε οποιαδήποτε μέρη τύχαινε να επισκεφτεί. Είναι γνωστός για τις εισφορές του σε πολλές λειτουργίες και δημόσια έργα και για τη δωρεά πλουσιοπάροχων ποσών για την ολοκλήρωση παλαιότερων έργων των οποίων οι εργασίες είχαν σταματήσει. Αλλά το μεγαλύτερο και το πιο διάσημο από τα έργα του ήταν το εξής: έχτισε για τους ανθρώπους της Ρόδου τον Πύθιο ναό με δικά του έξοδα, κι επίσης τους έδωσε πολλά ασημένια τάλαντα για να κατασκευάσουν πλοία. Για τους ανθρώπους της Νικόπολης, που ιδρύθηκε από τον Καίσαρα κοντά στο Άκτιο, προσέφερε βοήθεια για την ανέγερση του μεγαλύτερου μέρους των δημοσίων κτιρίων τους … Όσο για τους Ολυμπιακούς αγώνες, οι οποίοι εξαιτίας έλλειψης χρημάτων είχαν χάσει την αίγλη που είχαν κάποτε το όνομά τους, παρέχοντας τους κάποια έσοδα, τους προσέδωσε μεγαλύτερη τιμή και έκανε τη γιορτή πιο σοβαρή από άποψη θυσιών και άλλων τελετών. Για τη γενναιοδωρία του σ’ αυτό το ζήτημα, οι άνθρωποι της Ηλείας κατέγραψαν το όνομά του ως μόνιμου προέδρου των αγώνων» Ιώσηπος, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία ΙΣΤ΄146 – 149.

4. ΤΑ ΕΤΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΑΝΩΜΑΛΙΩΝ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ

Η περίοδος αυτή που περιλαμβάνει τα έτη 14 π.Χ. μέχρι 4 π.Χ. είναι η πλέον σκοτεινή εξ’ αιτίας των οικογενειακών αθλιοτήτων. Ο Ηρώδης είχε δέκα συζύγους και 15 τέκνα, από τα οποία οι δέκα ήταν γιοι. Πρώτη σύζυγός του ήτανε η Δωρίδα, από την οποία απέκτησε τον Αντίπατρο. Δεύτερη η Μαριάμμη εγγονή του Υρκανού του Β΄, από την οποία απέκτησε τρεις γιους και δύο θυγατέρες. Την Μαριάμμη την υπεραγαπούσε, δεν δίστασε όμως να την σκοτώσει από την ζήλεια του, όπως και την μητέρα της Αλεξάνδρα και τον παππού της Υρκανό τον Β΄. Η τρίτη σύζυγος Μαριάμμη και αυτή, από την οποία απέκτησε ένα γιο τον Ηρώδη, σύζυγο της Ηρωδιάδας και πατέρα της Σαλώμης γνωστές από την ευαγγελική διήγηση για τον ρόλο που έπαιξαν στον αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Βαπτιστή. Από τις υπόλοιπες συζύγους αναφέρουμε την Μαλθάκη μητέρα των Αρχέλαου και Αντύπα, την Κλεοπάτρα μητέρα του Φιλίππου, και τις Παλλάδα, Φαίδρα και Ελπίδα.

Για τα παιδιά του ο Ηρώδης φρόντιζε επιμελώς και τα περισσότερα στάλθηκαν στην Ρώμη για μόρφωση, αλλά και για να διατηρήσει την φιλία του με τους Ρωμαίους και αυτά να αποκτήσουν την ρωμαϊκή σκέψη. Οι δυο γιοι του όμως, Αρχέλαος και Αριστόβουλος, εξαιτίας της δολοφονίας της μητέρας τους Μαριάμμης, αντιτάχθηκαν στον Ηρώδη, η δε υπόθεσή τους κατέληξε σε δικαστήριο που συγκροτήθηκε στη Βηρυτό και στην συνέχεια στο θάνατο και των δύο από τον πατέρα τους Ηρώδη στη Σαμάρεια, πόλη στην οποία είχε νυμφευθεί την μητέρα τους. Στην συνέχεια καλέστηκε να τον διαδεχθεί ο παραγκωνισμένος γιος του Αντίπατρος, αλλά και αυτός ήρθε σε ρήξη με τον πατέρα του.

Ο Ηρώδης είχε φτάσει σε προχωρημένη ηλικία (70 ετών), κατά την οποία έπασχε από φοβερή νόσο, που προκλήθηκε από την στεναχώρια του, μετά τον φόνο της αγαπημένης του Μαριάμμης. Οι εκδηλώσεις της νόσου αυτής κατά τον Ιώσηπο ήταν: «Έπειτα η νόσος αφού κατέλαβε όλο το σώμα αυτού, μοίρασε σ’ αυτό ποικίλα πάθη. Πράγματι υπήρχε αρκετός πυρετός, αφόρητος κνησμός (φαγούρα) σε όλη την επιφάνεια, συνεχείς πόνοι του κόλου (τμήμα του παχέος εντέρου), πρήξιμο στα πόδια υδρωπικού χαρακτήρα, φλεγμονή στο υπογάστριο, σήψη στα γεννητικά όργανα που δημιουργούσε σκώληκες, ορθόπνοια και δύσπνοια, σπασμοί όλων των μελών, ώστε οι μάντεις να λέγουν ότι τα νοσήματα ήταν ποινή. Αυτός όμως, αν και πάλευε με τόσα πάθη, παρέμεινε στη ζωή, ελπίζοντας σε σωτηρία και εφεύρισκε θεραπείες» Ιώσηπος, Περί Ιουδαϊκού Πολέμου 1, 656 – 657.  

Όταν ένοιωσε πως πλησιάζει το τέλος του, διέταξε τους άρχοντες όλης της Ιουδαίας να συγκεντρωθούν στον Ιππόδρομο, με σκοπό να φονευθούν την ημέρα του θανάτου του και να ματαιωθούν οι πανηγυρισμοί που θα ξεσπούσαν και για τους οποίους ήταν βέβαιος. Πέθανε το 4 π.Χ. στην Ιεριχώ, ενώ οι μελλοθάνατοι του Ιπποδρόμου αφέθηκαν ελεύθεροι από την αδελφή του Σαλώμη.           

5. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΙΩΣΗΠΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΩΔΗ

Τελικά μέσα από τα τόσα αντιφατικά που εκθέσαμε για τον Ηρώδη, τι τέλος πάντων άνθρωπος ήταν; Αντί να απαντήσουμε εμείς, αλλά κυρίως για να αποφύγουμε τυχόν ενστάσεις για μεροληψία και υποκειμενικότητα λόγω της χριστιανικής αγωγής μας, θεωρούμε προτιμότερο να απαντήσει για μας, ο ίδιος ο Ιώσηπος. Πιστεύουμε πως αξίζει να διαβαστεί η γνώμη του: «Συμβαίνει λοιπόν στους άλλους να απορούν με την αντιφατικότητα των φυσικών τάσεων του Ηρώδη. Αν σκεφτούμε τη γενναιοδωρία του και τις ευεργεσίες που είχε κάνει σε όλους, είναι αδύνατον στον οποιονδήποτε, ακόμα και σ’ εκείνους που του τρέφουν ελάχιστο σεβασμό, να μη συμφωνήσει ότι είχε την πιο ευεργετική φύση. Αλλά από την άλλη, όποιος βλέπει τις τιμωρίες που επέβαλε και τις αδικίες που διέπραξε στους υπηκόους και στους στενότερους συγγενείς του, και παρατηρεί πόσο αυστηρός και αμείλιχτος ήταν ο χαραχτήρας του, τότε είναι αναγκασμένος να τον θεωρήσει κτηνώδη και καθόλου μετριοπαθή. Γι’ αυτό τον λόγο πίστευαν ότι υπήρχαν αντιφατικές και αντίπαλες τάσεις μέσα του. Αλλά εγώ έχω διαφορετική άποψη και πιστεύω ότι και οι δύο αυτές τάσεις είχαν την ίδια αιτία. Καθώς ο Ηρώδης αγαπούσε τις τιμές, κυριευμένος κατά πολύ από τούτο το πάθος, επιδείκνυε γενναιοδωρία όποτε υπήρχε λόγος να ελπίζει είτε σε μελλοντική υστεροφημία είτε σε άμεση ευυποληψία, αλλά, επειδή είχε μπλεχτεί σε έξοδα μεγαλύτερα από τους πόρους του, ήταν αναγκασμένος να είναι αυστηρός προς τους υπηκόους του, καθώς τα μεγάλα ποσά που ξόδευε για πράγματα, όπως δώρα σε μερικούς, τον ανάγκαζαν να είναι πηγή κακών για εκείνους από τους οποίους έπαιρνε τα χρήματα αυτά. Παρ’ όλο που γνώριζε πως ήταν μισητός, εξαιτίας των κακών που είχε κάνει στους υποτελείς του, καταλάβαινε πως δεν ήταν εύκολο να τα επανορθώσει, άλλωστε κάτι τέτοιο δεν θα ήταν επικερδές από άποψη εσόδων. Αντίθετα, εκμεταλλεύτηκε την αντίθεσή τους κάνοντάς τη πηγή των πόρων που χρειαζόταν. Όσο για τους οικείους του, αν κάποιος δεν του φερόταν δουλικά δηλώνοντας πως είναι σκλάβος του ή αν θεωρούνταν ότι αμφισβητούσε την εξουσία του, ο Ηρώδης ήταν ανίκανος να συγκρατηθεί και καταδίωκε συγγενείς και φίλους με τον ίδιο τρόπο, και τους τιμωρούσε τόσο αυστηρά, σαν να ήταν εχθροί. Τούτες τις υπερβολές τις έπραττε εξαιτίας της επιθυμίας του να είναι ο μόνος που απολαμβάνει τιμές. Κατά τη γνώμη μου απόδειξη ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο από τα πάθη του ήταν οι τιμές που περιποιούσε στον Καίσαρα, τον Αγρίππα και τους άλλους φίλους. Την ίδια περιποίηση που έδειχνε στους ανωτέρους του, περίμενε να του δείξουν οι υποτελείς του, και εκείνο που θεωρούσε το καλύτερο δώρο που μπορούσε να κάνει σε κάποιον, επιθυμούσε να λαμβάνει και ο ίδιος. Αλλά συμβαίνει το Ιουδαϊκό έθνος να είναι από τον νόμο αντίθετο σε όλα αυτά τα πράγματα και συνηθίζει να θαυμάζει το δίκαιο και όχι τη δόξα. Ως εκ τούτου δεν του έκανε τη χάρη, μιας και δεν ήταν δυνατόν να κολακέψει τη φιλοδοξία του βασιλιά με αγάλματα, ναούς ή άλλα τέτοια σύμβολα. Αυτός, μου φαίνεται, είναι ο λόγος για τη κακή συμπεριφορά του Ηρώδη απέναντι στον λαό και στους συμβούλους του, και για την ευεργεσία του προς τους ξένους και προς αυτούς που δεν ήταν κοντά του» Ιώσηπος, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία ΙΣΤ΄150 – 159.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ         

1. Σε όσους προφανώς, γεννηθεί η απορία, πως είναι δυνατόν ο Ηρώδης να έσφαξε τα νήπια όντως πεθαμένος, τους ενημερώνουμε πως ο Χριστός δεν γεννήθηκε το 1 μ.Χ., αλλά κατά πάσα πιθανότητα το 6 π.Χ. Το λάθος οφείλεται σ’ έναν καλόγερο του 4^ου αιώνα μ.Χ., τον Διονύσιο τον Μικρό που δεν υπολόγισε σωστά τη χρονολογία της γέννησης του Χριστού. Περισσότερα γι’ αυτό το ζήτημα δες στο άρθρο μας «ΛΙΛΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ, “ΑΝΤΙΓΝΩΣΗ”: ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ Ή ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ΕΜΠΑΘΗΣ ΜΥΘΟΣ;»

2. Ο Ιώσηπος Φλάβιος ή Γιοσέφ μπεν Μαθιά (εβραϊκά: יוסף בן מתתיהו הכהן, «Yossef ben Matityahou HaCohen», λατινικά: Titus Flavius Iosephus, γαλλικά: Flavius Josèphe) (37 - 100) ήταν Εβραίος λόγιος, ιστορικός και αγιολόγος, ο οποίος γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ -τότε μέρος της ρωμαϊκής Ιουδαίας- από πατέρα ιερατικής καταγωγής και μητέρα που ισχυριζόταν ότι είχε βασιλική καταγωγή. Ο Ιώσηπος Φλάβιος ήταν ο πρώτος που έγραψε την ιστορία των Ιουδαίων, στο βιβλίο του Ιουδαϊκή Αρχαιολογία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γ. Γαλίτης, «Ιστορία των χρόνων της Καινής Διαθήκης», Εκδόσεις Π. Πουρνάρας, Θεσσαλονίκη 1975, Τρίτη Έκδοση

2. Ντανιέλ Ροπς, «Η καθημερινή ζωή στην Παλαιστίνη στους χρόνους του Ιησού, Εκδόσεις Δημ. Ν. Παπαδήμα, Αθήνα 1988

3. Ιώσηπος, «Ιουδαϊκή Αρχαιολογία», Εκδόσεις Κάκτος

4. Ευσέβιος Καισαρείας, «Εκκλησιαστική Ιστορία», Εκδόσεις Γρηγόριος Παλαμάς, Θεσσαλονίκη 1977

5. Ελληνική Wikipedia (για τον Ιώσηπο, σημείωση 2)

 

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.