ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ, ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

"Η Γέννηση του Χριστού", φορητή εικόνα Θεοφάνους του Κρητός, Ιερά Μονή Σταυρονικήτα, Άγιο Όρος, 1546

Μιλώντας αρκετές φορές με πολλά άτομα, φιλικά ή εχθρικά προς την Εκκλησία, διαπιστώσαμε ουκ ολίγες φορές, πως είχαν μεγάλη άγνοια και σύγχυση για θέματα που αφορούν το Χριστό και το Χριστιανισμό. Και το άξιον θαυμασμού είναι, ότι η άγνοια ή η σύγχυση αυτή προέρχονταν τις περισσότερες φορές, όχι από αμόρφωτα άτομα, αλλά αντίθετα από άτομα μορφωμένα και υψηλού πνευματικού επιπέδου.

Άμα θελήσουμε να προσδιορίσουμε τα αίτια της άγνοιας και της σύγχυσης αυτής μπορούμε να πούμε, ότι συνήθως οφείλονται στους εξής λόγους...

Πρώτος και κύριος είναι, πως πολλά από τα άτομα αυτά πιστά ή όχι έχουν παντελή άγνοια της Αγίας Γραφής και οι θρησκευτικές γνώσεις τους περιορίζονται μόνο στο ότι θυμούνται από το σχολείο. Άλλος λόγος είναι, πως μπερδεύουν τα πραγματικά γεγονότα με τις επικρατούσες λαϊκές παραδόσεις. Ή βλέποντας διάφορες παραστάσεις που απεικονίζονται σε εικόνες νομίζουν, πως οι παραστάσεις αυτές περιγράφουν επακριβώς αυτά καθαυτά τα γεγονότα.

Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Κλασσικό παράδειγμα όλων των παραπάνω είναι το γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε γίνει δέκτες ειρωνείας – ιδιαίτερα από άτομα εχθρικά προς την Εκκλησία – για το γεγονός αυτό. «Θέλεις να πιστέψουμε, μας λένε, ότι η Παναγία έμεινε έγκυος μυρίζοντας το κρίνο;». Στην παρατήρησή μας που το είδανε γραμμένο αυτό, σχεδόν όλοι μας απαντούν, πως το έχουν δει μέσα στην Αγία Γραφή!

Στο σημείο αυτό, αξίζει ν’ αναφέρουμε πως η Γραφή για τα συγκεκριμένα άτομα παίζει τον ρόλο – αυτόν τον οποίο εμείς έχουμε ονομάσει – του «λάστιχου». Όπως δηλαδή το λάστιχο το τεντώνεις και το χρησιμοποιείς σύμφωνα με τη θέλησή σου, έτσι και αυτοί «τεντώνουν» τη Γραφή για να χωρέσει οτιδήποτε πράγματα της φαντασίας τους και της επιθυμίας τους!

Προς αποκατάσταση της αλήθειας, μιας και αναφερθήκαμε στο γεγονός του Ευαγγελισμού, αξίζει να πούμε πως η Γραφή, ούτε κρίνο αναφέρει πως της πήγε ο άγγελος, ούτε πολύ περισσότερο ότι το μύρισε η Παναγία και έμεινε έγκυος! Αντίθετα όπως περιγράφεται στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο κεφάλαιο 1, στίχοι 34 – 35, στην απορία της Παναγίας πως θα μείνει έγκυος αφού δεν έχει γνωρίσει άντρα, ο άγγελος της απαντά: «Το Άγιο Πνεύμα θα έρθει επάνω σου και η δύναμη του Θεού θα σε καλύψει, γι’ αυτό και το άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα ονομαστεί Υιός Θεού». Η πίστη πως η Παναγία μύρισε τον κρίνο και έμεινε έγκυος, οφείλεται στη σύγχυση που δημιουργήθηκε από την παράσταση του Ευαγγελισμού στις δυτικού τύπου εικόνες, οι οποίες απεικονίζουν το αρχάγγελο Γαβριήλ να κρατάει ένα κρίνο, σύμβολο αγνότητας και καθαρότητας. Στις αντίστοιχες εικόνες Βυζαντινής τεχνοτροπίας ο αρχάγγελος κρατάει σκήπτρο. Συμβολίζει την εξουσία που του έδωσε ο Θεός να μεταφέρει το θέλημά του.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ανάλογη σύγχυση επικρατεί και στα γεγονότα που αναφέρονται στη γέννηση του Χριστού. Ο περισσότερος κόσμος δηλαδή πιστεύει, πως είναι γραμμένα μέσα στη Αγία Γραφή – επιμένει κιόλας – τα ακόλουθα:

· Ο Χριστός γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου.

· Έτος γέννησής του το 1 μ. Χ.

· Την στιγμή που γεννήθηκε χιόνιζε και τα πάντα ήταν σκεπασμένα με χιόνι.

· Οι μάγοι προσκύνησαν τον νεογέννητο Χριστό, το βράδυ της γέννησης του.

Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι πολύ απλή και πιστεύουμε ότι θα σοκάρει πολύ κόσμο. Γιατί η Αγία Γραφή δεν αναφέρει απολύτως τίποτα για τα θέματα αυτά! Τότε από που και πως δημιουργήθηκε η πίστη αυτή;

Στη προσπάθειά μας ν’ απαντήσουμε, οφείλουμε πρώτα – πρώτα να ξεκαθαρίσουμε τι λέει η Γραφή για τα δύο πρώτα γεγονότα που αναφερθήκαμε παραπάνω. Αξίζει όμως να σημειώσουμε, πριν αναφερθούμε στη Γραφή, πως από τα τέσσερα [1] Ευαγγέλια μόνο τα δύο ασχολούνται με τη γέννηση του Χριστού και αυτά είναι του Ματθαίου και του Λουκά.

Στο κατά Λουκά λοιπόν Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 2, στίχοι 1 – 3 διαβάζουμε για το χρόνο γέννησης του Χριστού τα εξής: «Κατά τις ημέρες εκείνες συνέβη να δοθεί διαταγή εκ μέρους του Καίσαρα Αυγούστου να γίνει απογραφή όλης της οικουμένης. Αυτή η απογραφή ήταν η πρώτη που έγινε, όταν ηγεμών της Συρίας[2] ήταν ο Κυρήνιος». Και αφού ο Λουκάς περιγράφει στους επόμενους στίχους, πως ο Ιωσήφ με την Μαρία φτάνουν στην Βηθλεέμ για την απογραφή, λέει στον στίχο 7: «Και γέννησε τον υιόν της τον πρωτότοκο και τον τύλιξε με σπάργανα και τον έβαλε να πλαγιάσει στη φάτνη, γιατί δεν υπήρχε τόπος στο πανδοχείο που είχαν καταλύσει». Όπως λοιπόν διαπιστώνουμε, το Ευαγγέλιο δεν ορίζει ούτε τον χρόνο, αλλά ούτε την μέρα γέννησης του Χριστού.

ΠΩΣ ΟΡΙΣΤΗΚΕ ΤΟ 1 μ. Χ.

Το έτος 1 που θεωρούμε ως ημερομηνία γέννησης του Χριστού και αρχή της χρονολογίας μας έχει οριστεί πολλά χρόνια μετά την γέννηση του. Η περιπέτεια του ορισμού αυτού έχει ως εξής. Τον 6ον αιώνα μετά την γέννηση του Χριστού και πιο συγκεκριμένα το 525 μ.Χ., ένας μοναχός της Δύσης, ο Διονύσιος ο Μικρός(ή Exiguus)[3], πρότεινε ν’ αντικατασταθεί το τότε ισχύον σύστημα χρονολόγησης με το σύστημα που είχε εφεύρει αυτός και είχε βάση τη γέννηση του Χριστού. Αιώνες μετά το σύστημά του αυτό επικράτησε σε όλη τη χριστιανοσύνη και είναι αυτό που επικρατεί και ισχύει μέχρι σήμερα.

ΠΩΣ ΟΡΙΣΤΗΚΕ Η 25η ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

Κάτι ανάλογο συνέβη και με την ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου που θεωρείται όπως είπαμε ως ημέρα γέννησης του Χριστού. Και αυτή έχει οριστεί από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας. Πριν δούμε πως ορίστηκε η γιορτή των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου, νομίζουμε πως είναι απαραίτητο να ενημερώσουμε για κάτι, που αγνοεί σχεδόν το σύνολο των πιστών. Ότι δηλαδή για σχεδόν 400 χρόνια, τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν στις 6 Ιανουαρίου! Αρχικά δηλαδή η γέννηση του Χριστού είχε οριστεί να γιορτάζεται μαζί με την βάπτισή του(Θεοφάνια). Αυτό συνέβη επειδή η ημέρα της βάπτισης του Χριστού είναι σαν ένα είδος «γέννησης» του, αφού ακούγεται η φωνή του Θεού Πατέρα να αναγνωρίζει και να επιδοκιμάζει ως Θεό το πρόσωπο το οποίο βαπτίζεται: «Εσύ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, εις εσένα ευαρεστούμαι Κατά Λουκά Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 3, στίχος 22. Άρα, σκέφτηκαν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, γιατί να μην γιορτάζουμε την ίδια ημέρα, τις δύο γεννήσεις του; Την μία «γέννηση» του ως Θεού και την άλλη γέννηση του ως ανθρώπου. Και έτσι όρισαν την 6η Ιανουαρίου ως ημέρα γέννησης και βάπτισης του Χριστού.

Αργότερα όμως, (4ος αιώνας), η γιορτή των Χριστουγέννων διαχωρίστηκε από τα Θεοφάνια και μεταφέρθηκε στις 25 Δεκεμβρίου για τον εξής λόγο. Την ίδια ακριβώς ημερομηνία οι λαοί της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που στην πλειοψηφία τους ήταν ειδωλολάτρες, γιόρταζαν τα γενέθλια ενός πολύ αγαπητού θεού τους, του θεού – ήλιου των Περσών, Μίθρα.

Οι γιορταστικές εκδηλώσεις των οπαδών του Μίθρα είχαν τόσο πλούσιο πανηγυρισμό, ώστε να παρασύρονται σ’ αυτές και πολλοί Χριστιανοί που ήταν αδύνατοι στη πίστη. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας λοιπόν, για να ανταγωνιστούν αυτή τη μεγάλη γιορτή της ειδωλολατρίας, έκαναν μια πανέξυπνη κίνηση.

Μετέφεραν τα γενέθλια του Χριστού από τις 6 Ιανουαρίου στις 25 Δεκεμβρίου, με αποτέλεσμα οι δύο εκείνες γιορτές (των γενεθλίων του Χριστού και του Μίθρα) να συμπέσουν. Επιπλέον μ’ αυτό τον τρόπο ανάγκασαν τους αδύνατους στην πίστη Χριστιανούς να διαλέξουν. Ή θα είναι με το Χριστό ή θα είναι με το Μίθρα.

Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, παίρνουν ήθη και έθιμα του ειδωλολατρικού κόσμου – από τη στιγμή που δεν κινδυνεύουν η ουσία και το δόγμα του Χριστιανισμού – και τους δίνουν Χριστιανικό χρώμα και έννοια. Αγνοούν οι περισσότεροι, ότι τα σχετικά με το γάμο δηλαδή τα νυφικά στέφανα, τα δαχτυλίδια, ο νυφικός πέπλος, η παρουσία του παρανύμφου κ.λ.π., τα παρέλαβε ο Χριστιανισμός από την ελληνική αρχαιότητα, δίνοντάς τους όπως είπαμε νέα έννοια και περιεχόμενο. (βλέπε «Πάπυρος – Λαρούς» στο λήμμα Γάμος).

Η γιορτή των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου, εγκαινιάστηκε για πρώτη φορά στη Ρώμη από τον Πάπα Λιβέριο το έτος 354 μ.Χ., και από εκεί στην Ανατολή μεταξύ του 378 – 381 μ.Χ.

Απευθείας πληροφορία από Πατερική πηγή για τη γιορτή των Χριστουγέννων στις 6 Ιανουαρίου, μας μεταδίδεται από τον Εκκλησιαστικό Πατέρα Κλήμη τον Αλεξανδρέα.(γύρω στο 210 μ.Χ.).

Άλλη πηγή είναι ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος (344 – 407), ο οποίος αρχίζοντας την ομιλία του για τη γέννηση του Χριστού, αναφέρει ότι μόλις 10 χρόνια πριν, είχε αρχίσει η Εκκλησία του στην Αντιόχεια, να γιορτάζει τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου.

ΧΙΟΝΙΖΕ ΟΤΑΝ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ;

Η εντύπωση τώρα που επικρατεί πως όταν γεννήθηκε ο Χριστός χιόνιζε και τα πάντα ήταν σκεπασμένα με χιόνι οφείλεται στο εξής. Στις χώρες που διαδόθηκε κατ’ αρχήν ο Χριστιανισμός και αποτελούσαν τον γνωστό τότε κόσμο, η 25η Δεκεμβρίου είναι χειμώνας – επειδή οι χώρες αυτές βρίσκονται στο βόρειο ημισφαίριο – και συνήθως χιονίζει. Έτσι οι Χριστιανοί νομίζοντας ότι πράγματι ο Χριστός γεννήθηκε 25 Δεκεμβρίου, και αγνοώντας το τι γράφει το Ευαγγέλιο, πίστεψαν ότι την στιγμή που γεννιόνταν χιόνιζε. Αλλά, όπως έχουμε αναφέρει το Ευαγγέλιο όχι μόνο δεν γράφει τίποτα για χιόνι, αλλά αντίθετα καταρρίπτει κάθε ιδέα περί αυτού. Γιατί στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 2, στίχος 8 διαβάζουμε για τη στιγμή της γέννησης του Χριστού: «Στην ίδια περιοχή υπήρχαν βοσκοί που έμεναν έξω στους αγρούς και εφύλαγαν βάρδια την νύχτα για το κοπάδι τους». Τρελοί λοιπόν ήταν οι βοσκοί να βγάλουν νυχτιάτικα το κοπάδι τους στο χιόνι, με αποτέλεσμα να ξεπαγιάσουν και αυτοί και τα πρόβατα;

Η ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ

Μια άλλη σύγχυση που αφορά τη γέννηση του Χριστού έχει να κάνει με την προσκύνηση των Μάγων. Πολλοί πιστεύουν – επηρεασμένοι από τις εικόνες και τις φάτνες, που δείχνουν τους Μάγους μαζί με τους βοσκούς – πως η προσκύνηση των Μάγων έγινε το ίδιο βράδυ της γέννησής του. Όχι βέβαια. Σύμφωνα με τους ιστορικούς οι Μάγοι (Λέξη Περσικής προέλευσης, που αναφέρεται σε άτομα με μεγάλη μόρφωση και ειδικά σε αστρολογικά και αστρονομικά ζητήματα), ερχόμενοι από την Περσία, πρέπει να έκαναν τρεις με έξι μήνες για να φτάσουν στον Χριστό. Σ’ αυτό μας βοηθά για μια ακόμη φορά το Ευαγγέλιο. Έτσι στο κατά Ματθαίον, κεφάλαιο 2, στίχος 11, διαβάζουμε: «Και όταν μπήκαν στο σπίτι είδαν το παιδί μαζί με την Μαρία την μητέρα του και έπεσαν στην γη και το προσκύνησαν˙ κατόπιν άνοιξαν τους θησαυρούς τους και του προσέφεραν για δώρα, χρυσό και λιβάνι και σμύρνα». Βλέπουμε δηλαδή τους μάγους να προσκυνάνε τον Χριστό στο σπίτι και όχι στη φάτνη του πανδοχείου που γεννήθηκε.

Επιπλέον λίγο παρακάτω στο στίχο 16 από το ίδιο κεφάλαιο και Ευαγγέλιο, βλέπουμε τον Ηρώδη να δίνει εντολή να σφαχτούν τα παιδιά από δύο ετών και κάτω σύμφωνα με τον χρόνο που εξακρίβωσε από τους Μάγους. Το γεγονός δηλαδή της σφαγής των παιδιών από δύο ετών και κάτω – αλλιώς ο Ηρώδης θα έδινε εντολή να σφαχτούν παιδιά μικρότερης ηλικίας – είναι μια ακόμα ένδειξη πως η προσκύνησης των Μάγων έγινε πολύ χρόνο μετά τη γέννηση του Χριστού. Ένα άλλο σημείο που αφορά τους Μάγους είναι, πως δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό τους. Από τον αριθμό των δώρων πιθανολογούμε ότι ήταν τρεις. Τα δε ονόματά τους Γκασπάρ, Μελχιόρ και Βαλτάσαρ, μας έχουν διασωθεί από τα «απόκρυφα» Ευαγγέλια. (Μη γνήσια κείμενα των Ευαγγελίων. Ονομάστηκαν έτσι γιατί οι συγγραφείς τους ισχυρίζονταν ότι αντλούσαν τις πληροφορίες τους από κάποιες κρυφές στους πολλούς πηγές).

Πάντως όποτε και να γεννήθηκε ο Χριστός το γεγονός είναι ένα και μεγαλειώδες, που δεν το χωράει το ανθρώπινο μυαλό. Πως η αγάπη του Θεού είναι τόσο απέραντη που όχι μόνο καταδέχεται να γίνει άνθρωπος, αλλά και θυσιάζεται με τρόπο οδυνηρό για να σώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία.

[1] Τα Ευαγγέλια είναι τέσσερα και όχι δώδεκα όπως πολλοί νομίζουν. Η λάθος εντύπωση δημιουργήθηκε επειδή το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης διαβάζονται δώδεκα αποσπάσματα από αυτά.

[2] Η Παλαιστίνη στην οποία γεννήθηκε ο Χριστός ανήκε διοικητικά στην επαρχία της Συρίας.

[3] Για τον ορισμό του 1μ.Χ. είμαστε σύντομοι, γιατί το θέμα αυτό, είναι όχι μόνο πολύπλοκο, αλλά χρειάζεται και δικό του άρθρο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.