ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΩΣ ΠΟΙΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΙ

του

Αρχιμ. Γρηγορίου Κωνσταντίνου

Δρ. Θεολογίας

Κατά κανόνα, όταν  μιλάμε για τους Αγίους της Εκκλησίας μας, συμβαίνει να οδηγούμαστε νοερώς στην εποχή τους. Και, παρασυρόμενοι από το κλίμα του παρελθόντος, να πιστεύουμε, πως ανήκουν μόνον στα χρόνια που έζησαν.

Παρ’ ότι και σήμερα τους τιμάμε, έχομε την εντύπωση, ότι ο βίος των, τα έργα των, η διδαχή των, ίσχυαν μόνον για την εποχή εκείνη.

Εν τούτοις όμως, οι άγιοι «εις τον αιώνα ζώσι», καθότι η ζωή και η διδαχή των περιέχει την αιώνια αλήθεια του Θεού. Και ως τοιαύτη παραμένει άφθαρτος από την χρονική διάρκεια και τις μεταβολές του κόσμου...

Πάνω σε αυτό εφαρμόζεται η πληρότητά του για τους «Τρεις Ιεράρχες». Αυτό που  τους έκαμε μεγάλους στην εποχή  τους, το ίδιον τους καθιστά μεγάλους και μετά από δέκα πέντε και πλέον αιώνες έως συντέλειας του κόσμου. Καμιά κοσμικότητα δεν μπόρεσε να ανατρέψει την θέση που κατέχουν οι «Τρεις Ιεράρχες» στο χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.

Η λογοκρατούμενη εποχή μας, η προσφέρουσα την μυστική ζωή, θέλει να βλέπει στους «Τρεις Ιεράρχες» τους ανθρώπους των γραμμάτων, τους Ποιμένας και Διδασκάλους, τους συνδυάσαντες ή συμφιλιώσαντες τον Χριστιανισμό με τα Ελληνικά γράμματα, καθότι  η κλασσική τους παιδεία είναι σημαντικότατη και ο ελληνικός τους λόγος, απαστράπτει και ακτινοβολεί μέσα από τα συγγράμματά τους.

Αυτό όμως, που τους ανυψώνει σε «τρεις μεγίστους φωστήρας της Τρισηλίου Θεότητος», δεν είναι η μόρφωση, αλλά η αγιότητα της ζωής των. Και θα πρέπει να επισημάνουμε άμεσα, πως χωρίς την αγιότητα της ψυχής των, δεν θα ήταν παρά φιλόσοφοι, ανήμποροι να ανέβουν στις κορυφές της «γνώσεως», όπου έφθασαν. Και η θεολογία τους, δεν θα διατηρούσε έως και σήμερα το κύρος της, εάν δεν φωτίζονταν από τις ακτίνες του Αγίου Πνεύματος.

Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, ο μεν Γρηγόριος του προσάπτεται από την Εκκλησία ο τίτλος του Θεολόγου. Στον δε Βασίλειο αναγνωρίζεται ως Ουρανοφάντωρ. Και εις τον Ιωάννη, αποδίδεται ο τίτλος του Χρυσοστόμου. Ονόματα μεγάλα, τίτλοι μοναδικοί και ανεπανάληπτοι.

Αλλά ας δούμε όμως την κλασσική παιδεία στις συγκεκριμένες μορφές της. Ο κλασικισμός, θεωρούμε πως μπορεί να υποδιαιρεθεί σε πέντε τομείς. Εις την μεταφυσική, την ηθική, την Τέχνη, την γνωσιολογία, τις πολιτικές επιστήμες.

Εάν σε αυτά που αναφέραμε παραβάλουμε τα ενδιαφέροντα των «Τριών Ιεραρχών», θα διαπιστώσομε ότι για τη μεταφυσική, δεν μπορεί να γίνει λόγος. Εκεί ειδωλολατρία, εδώ Αποκάλυψης. Περί δε ηθικής, πέραν φυσικών τινών στοιχείων ηθικής, δεν ήταν δυνατόν να προσφέρει ο Κλασικισμός. Ο Χριστιανισμός μετέφερε υπερφυσική ηθική, διδασκαλία φωτισμένη από το άγιο Πνεύμα.

Οι «Τρεις Ιεράρχες», αναβαίνοντες στους κόσμους του Πνεύματος, ξανά χώνεψαν στις ψυχές τους την φυσική αισθητική και έζησαν το πνευματικό κάλλος. Η λάμψης και το πνευματικό θέλγητρο του θείου κάλλους, προσφέρονται συχνά πυκνά από τη διδασκαλία των.

Ως προς την γνωσιολογία, ποιαν σχέση μπορεί να έχει ο «σπερματικός λόγος», ο λόγος όπου αναβλύζει από  σκοτισμένες ψυχές, τις οποίες «άγριός τις δαίμων ενήχησε», με τον λόγο του Αγίου Πνεύματος, τον λόγο της Αποκαλύψεως;

Περί δε των πολιτικών επιστημών, είναι περιττό να ομιλήσει κανείς, εφ’ όσον ο Χριστιανισμός οδήγησε τα ενδιαφέροντα του ανθρώπου προς τον ουρανό. «Ημείς ουκ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν», μας πληροφορεί ο απόστολος των Εθνών Παύλος.

Από όσα λοιπόν εν συντομία αναφέραμε διαφαίνεται, πως, η αποδιδόμενη στους «Τρεις Ιεράρχες»… ενοχή, ότι πάντρεψαν τον κλασικισμό με τον Χριστιανισμό, είναι εντελώς αστήρικτη. Γιατί;  Απλούστατα οι Άγιοι τον ξεπέρασαν!

Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Μόνον αυτοί που στερούνται των ορθοδόξων κριτηρίων,  μπορούν να ισχυρίζονται, ότι δεν βλέπουν μεγάλη διαφορά μεταξύ του θείου φωτός, μέσα στο οποίο φωτίσθηκαν οι τρεις Ιεράρχες και των πυγολαμπίδων της κλασσικής φιλοσοφίας.

Σίγουρα, προκειμένου περί του Δυτικού, λεγομένου Χριστιανισμού, το πράγμα έχει μεγάλη διαφορά. Κι αυτό συμβαίνει, διότι ενώ οι άγιοι Πατέρες της Ανατολής, ζούσαν την μυστική εν Χριστώ ζωή, δέχονταν τις ενέργειες του αγίου Πνεύματος, στη  Δύση όμως η Θεολογία από του ενδεκάτου αιώνος και μετά μετεβλήθη σε φιλοσοφία.

Στην Ορθόδοξο όμως Εκκλησία, από την Αποστολική  εποχή  έως και σήμερα, – ως εικός και διά των Τριών Ιεραρχών – μιλάει και φωτίζει αυτό το Πανάγιο Πνεύμα. Έτσι λοιπόν εξηγείται γιατί η Δύσις περιέπεσε σε τόσες φοβερές αιρέσεις, ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία μας παραμένει ως σήμερα αλώβητη.

Αλλά τι ήταν εκείνο ώστε, παρά τους μεγάλους πειρασμούς από την πλούσια ειδωλολατρικής μορφώσεώς των, να γενούνε δοχεία του Αγίου Πνεύματος και η διδασκαλία τους να εξελιχθεί κανών θεολογίας της Εκκλησίας και αυτοί οι ίδιοι οι Άγιοι να δοξάζονται στους αιώνες «ως μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας»;.

Ήταν, η έκτακτος καταβολή της φύσεως, η ευρεία και το βάθος της μαθήσεως και η πλούσια θεία χάρις. Αλλά όμως η θεία χάρις δεν δίδεται, αν δεν ζητηθεί. Και αν δεν έχει τόπο να αναπαυθεί. Ό,τι δε έδωσαν οι μεγάλοι Ιεράρχες, από την πλευρά της ανθρώπινης προσφοράς των, ήταν ο προσωπικός τους αγώνας, η ασκητικότητα, το πνευματικό πένθος, το καρδιακό δάκρυ, η αδιάλειπτος προσευχή τους, η πίστις, η ελπίς, και η αγάπη τους προς όλους.

Χωρίς τον αγώνα τους προς κάθαρση από τα πάθη, ούτε οι μεγάλοι νόες των, ούτε η πλούσια παιδεία των, ούτε τα χρηστά, κατά οικογενειακή χριστιανική Παράδοση ήθη των, θα τους ανεδείκνυαν μεγάλους Ποιμένες και Διδασκάλους της Εκκλησίας.

Αυτόν τον ασκητικό αγώνα, τον διατήρησαν σε ολόκληρη την ζωή των, για να μη συγκρουσθούν με την πλούσια ενεργούσαν Θεία Χάρη στις  ψυχές των. Γι’ αυτό και ο κάθε λόγος τους αποτελεί όρο και δόγμα και κανόνα της Εκκλησίας, της οποίας την φύσιν και την ουσία έμαθαν μέσα από την πράξη και θεωρία, διά μέσου της Αγίας Γραφής και των αγίων εμπειριών των.

Ολόκληρη δε η διδασκαλία των, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ακτινοβολία των ενεργημάτων της Θείας Χάριτος στις καθαρισμένες, με το θείο πυρ ψυχές των. Όσοι έχουν πνευματικά μάτια και μυστική ακοή, αυτοί βλέπουν και ακούν την παρουσία του Παρακλήτου στους «την οικουμένην ακτίσι θείων δογμάτων πυρσεύσαντας» …

Και σήμερα ως διαχρονικοί Διδάσκαλοι και Ποιμένες, είναι παρόντες στην αγία του Χριστού Εκκλησία, διδάσκοντας και Ποιμαίνοντας τον λαό του Θεού, εμφανιζόμενοι ως τύποι και υποδείγματα για τους Ποιμένες και διδασκάλους μας, στην πίστη, την καθαρότητα, στο ήθος, στην εμμονή στην Ορθοδοξία.

Βέβαια, θα ήταν αυταπάτη να είχαμε την αξίωση να δούμε σήμερα Βασιλείους, Χρυσοστόμους, Γρηγορίους. Τα χαρίσματα είναι «αμεταμέλητα». Θέλομε όμως Βασιλειανούς, Χρυσοστομικούς, Γρηγοριανούς τους Ποιμένας μας. Να βαδίζουν και αυτοί στα ίχνη των τριών Ιεραρχών, κατά δύναμιν, στο να αποφεύγουν την δόξα των, στην ελευθερία της ψυχής τους, στην αγάπη τους για τον Θεό, στην εγρήγορσή τους για την σωτηρία της ψυχής, στην Πατερική πνευματικότητα, ώστε να μη απομακρύνονται από την Ορθόδοξο διδασκαλία και παράδοση, τόσο οι πιστοί  όσο και οι Ποιμένες.

Εάν οι Ποιμένες μας δεν οικειωθούν τον νουν των αγίων Πατέρων τριών Ιεραρχών, δεν θα υπάρξει σταμάτημα των κακών στην Εκκλησία του Χριστού.

Σήμερον γιατί συνταράσσεται η ποίμνη του Χριστού, οι πιστοί; Διότι μερικοί Ποιμένες, διατελούντες προ πολλού εν διαστάσει με το πνεύμα των Αγίων Πατέρων, ανακαλύπτουνε, στη σύγχυσή τους, νέους ατραπούς για την Εκκλησία, οι οποίες είναι εκ των προτέρων καταδικασμένες σε αποτυχία.

Η ευχή μας είναι όπως, πρεσβείες των αγίων μεγάλων Τριών Ιεραρχών, οι μεν σεβαστοί Ποιμένες της Εκκλησίας μας ακολουθήσουν σε όλα τα ίχνη των, καθότι υπήρξαν τέλειοι Νηπτικοί Πατέρες. Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν Τέλειοι εργάτες κοινωφελών έργων. Εργάζονταν για τον αγιασμό τον δικό τους, αλλά και των πιστών τους.

Ευχόμεθα ταπεινά, ο Τριαδικός Θεός μας, με τις πρεσβείες των αγίων Τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου να ευλογεί όλους τους Ποιμένες και Διδασκάλους, ώστε να εμπνέουν τους πιστούς για να αποκτήσουν την θεία χάρη και πνευματικότητα.

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.