ΝΗΠΙΟΒΑΠΤΙΣΜΟΣ: ΑΡΧΑΙΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ

ΤΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΧΕΙΛΑ

Ως γνωστόν η εισδοχή κάποιου στην οικογένεια της Εκκλησίας γίνεται με το μυστήριο του Βαπτίσματος. Η Εκκλησία από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της – από το Χριστό και τους Αποστόλους – τελούσε  το μυστήριο του Βαπτίσματος αδιακρίτου ηλικίας, άσχετα δηλαδή, το αν ο πιστός ήταν σε νηπιακή ή όχι ηλικία. Και αυτό συνέβαινε γιατί ακολουθούσε την Γραφή, στην οποία είναι γραμμένο, πως ο Χριστός δεν κάνει διακρίσεις και δεν ξεχωρίζει τους ανθρώπους ηλικιακά, αλλά τους αγαπάει όλους και τους καλεί αδιάκριτα κοντά του...

Βέβαια τους πρώτους αιώνες η πλειοψηφία των Χριστιανών βαπτίζονταν σε μεγάλη ηλικία και λογικό ήταν αυτό, αφού προέρχονταν από την Ιουδαϊκή και Εθνική (ειδωλολατρική) Θρησκεία. Αυτό βέβαια δεν απέκλειε το ενδεχόμενο εάν κάποια οικογένεια Χριστιανών ήθελε να βαπτίσει το παιδί της σε νηπιακή ηλικία.

Η Γραφή βέβαια κάθε άλλο απαγορεύει τον νηπιοβαπτισμό. Γιατί ούτε ένα χωρίο της είναι εναντίον αυτού. Αντίθετα βρίθει χωρίων όπου διαφαίνεται ο νηπιοβαπτισμός αφού περιγράφει την βάπτιση ολόκληρων οικογενειών. Φυσικό ήταν οι οικογένειες αυτές να  είχαν και μικρά παιδιά. Πουθενά δεν διαφαίνεται η απαγόρευση ή αποτροπή να πάρουν μέρος και αυτά στο μυστήριο του Βαπτίσματος:

1. «Βαπτίστηκε (η Λυδία) και όλη η οικογένειά της». Πράξεις των Αποστόλων, κεφάλαιο 16, στίχος 15.

2. «Βαπτίστηκε αυτός (ο δεσμοφύλακας των Φιλίππων) και όλοι όσοι ήταν μαζί του». Πράξεις των Αποστόλων, κεφάλαιο 16, στίχος 33.

3. «Βάπτισα (εννοείται ο Παύλος), την οικογένεια του Στεφανά». 1^η επιστολή προς Κορινθίους, κεφάλαιο 1, στίχος 15.

Ομοίως, στο κεφάλαιο 10, από τις Πράξεις των Αποστόλων, περιγράφεται η βάπτιση του εκατόνταρχου Κορνηλίου και της οικογένειάς του από τον Πέτρο, καθώς επίσης και των στενών συγγενών και φίλων του που είχε καλέσει για ν’ ακούσουν το κήρυγμα του Πέτρου.

Άλλωστε ο επίλογος του κατά Ματθαίου Ευαγγελίου προτρέπει παρά αποτρέπει προς τον νηπιοβαπτισμό, αφού ο ίδιος ο Χριστός παραγγέλνει στους μαθητές του να βαπτίζουν πρώτα και μετά να διδάσκουν:

«Οι έντεκα μαθητές πήγαν στην Γαλιλαία, στο όρος που τους είχε ορίσει ο Ιησούς. Και όταν τον είδαν, τον προσκύνησαν, μερικοί όμως ήταν διστακτικοί. Και ο Ιησούς τους πλησίασε και τους είπε, Μου δόθηκε πλήρης εξουσία στον ουρανό και στη γη. Πηγαίνετε λοιπόν και κάνετε όλα τα έθνη μαθητές μου ΒΑΠΤΙΖΟΝΤΕΣ αυτούς στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ αυτούς να τηρούν όλα όσα σας διέταξα. Και να εγώ είμαι μαζί σας όλες τις μέρες μέχρι της συντέλειας του κόσμου». Κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 28,στίχοι 16 – 20.      

Εκτός όμως της Γραφής υπάρχουν και μαρτυρίες από Εκκλησιαστικούς Πατέρες των πρώτων αιώνων οι οποίοι  θεολογούν για την ανάγκη να βαπτίζονται οι πιστοί σε νηπιακή ηλικία. Όπως υπάρχουν και μαρτυρίες από αρχαία Εκκλησιαστικά Κείμενα όπου διαφαίνεται ο νηπιοβαπτισμός.

Πρώτο αναφέρουμε το «Μαρτύριο του Πολυκάρπου». Ο Πολύκαρπος ο οποίος εποίμανε την  Εκκλησία της  Σμύρνης για έξι δεκαετίες υπήρξε μαθητής των Αποστόλων και πιθανότατα μαθητής του Ιωάννη του Ευαγγελιστή. Μαρτύρησε το 156 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Αντωνίνου. Όταν καλέστηκε από τον ανθύπατο της Μ. Ασίας, Στάτιο Κοδράτο να απαρνηθεί το Χριστό και να τον βλασφημήσει απάντησε: «Ογδονταέξι χρόνια Τον υπηρετώ και ποτέ δεν με αδίκησε. Πως μπορώ να βλασφημήσω τον Σωτήρα μου;». Ομολογεί δηλαδή εδώ ο Πολύκαρπος πως υπήρξε Χριστιανός από την παιδική του ηλικία, οπότε η βάπτισή του πρέπει να είχε λάβει χώρα σε νηπιακή ηλικία.

Ερχόμαστε τώρα στα κείμενα των αρχαίων Εκκλησιαστικών Πατέρων που μιλούν για τον νηπιοβαπτισμό:

«Διότι Αυτός (ο Χριστός), ήρθε στη γη για να μας σώσει όλους δι’ αυτού – όλους λέγω, που θα αναγεννηθούν δι’ Αυτού εν Θεώ – νήπια, παιδιά, εφήβους, νέους, και γέρους. Ήρθε λοιπόν για κάθε ηλικία, γενόμενος νήπιος για τα νήπια καθαγιάζοντάς τα. Παιδί για τα παιδιά καθαγιάζοντάς και αυτά, γενόμενος προς αυτά ταυτόχρονα παράδειγμα ευσέβειας, αρετής και ταπείνωσης.» Άγιος Ειρηναίος επίσκοπος Λυών, Κατά αιρέσεων, βιβλίο β΄, PG Migne 7, 783 C – 784 A.
Ο Άγιος Ειρηναίος επίσκοπος Λυών (130 – 202 μ.Χ.) υπήρξε μαθητής του Πολύκαρπου Σμύρνης που όπως είπαμε πιθανόν υπήρξε μαθητής του Ιωάννη του Ευαγγελιστή. Στο κείμενο του που αναφέραμε, χρησιμοποιεί την λέξη αναγέννηση για να δηλώσει το Βάπτισμα.

Επόμενος ο πολύς Ωριγένης (182 – 251 μ.Χ.): «Μπορεί άραγε κάποιο παιδί που μόλις γεννήθηκε να αμαρτήσει; Κι όμως, όπως φαίνεται από τους ψαλμούς 50, 5 – 7, και τον Ιώβ 14, 4 έχει αμαρτία, για την οποία πρέπει να προσφέρει κάποια θυσία. Για αυτό το λόγο η Εκκλησία έλαβε από τους Αποστόλους την παράδοση να βαπτίζονται και τα παιδιά. Γιατί οι άνθρωποι στους οποίους παραδόθηκαν τα ιερά μυστήρια, γνώριζαν ότι μέσα στον καθένα μας υπήρχε έμφυτη η μόλυνση της αμαρτίας, η οποία πρέπει να ξεπλυθεί διά ύδατος και Πνεύματος». Σχόλια στην προς Ρωμαίους Επιστολή (5,19) PG Migne 14, 1047 Β.

Όπως βλέπουμε ο Ωριγένης μιλάει για Αποστολική Παράδοση του νηπιοβαπτισμού. Πιθανόν να διέθετε κάποια κείμενα που δεν μπορούμε να διαθέτουμε εμείς σήμερα επειδή δεν διασώθηκαν από τη φθορά του χρόνου.

Τέλος ο Κυπριανός (200 – 258 μ.Χ.):
«Όλοι μάλλον συμφωνούμε ότι το έλεος και η χάρη του Θεού δεν πρέπει να στερείται από κανένα άνθρωπο. Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να εμποδίζεται από τη λήψη της χάριτος μέσω αυτού του ήδη θεσπισμένου νόμου. Από αυτή την πνευματική περιτομή (βάπτισμα) δεν πρέπει να εμποδίζεται κανείς. Κανείς δεν πρέπει να κρατείται μακριά από το μυστήριο του Βαπτίσματος και από τη χάρη του αγαθού και ελεήμονος Θεού, ο οποίος αγαπάει τους πάντες. Το οποίο αφού τηρήθηκε και διατηρήθηκε χάριν όλων μας πιστεύουμε πως ακόμη περισσότερο πρέπει να τηρηθεί για τα βρέφη και τα νεογέννητα, τα οποία ένεκεν αυτής καθαυτής της θέσης τους χρήζουν περισσότερο της βοήθειά μας και του Θείου ελέους» Επιστολή LVIII.

Ο Κυπριανός επίσκοπος Καρχηδόνας υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες Εκκλησιαστικές μορφές. Στο παραπάνω κείμενό του βλέπουμε πως είναι υπέρ του νηπιοβαπτισμού για να μην στερείται η χάρη του Θεού από κανέναν ούτε ακόμα από την βρεφική ηλικία.

Ήταν δε τόσο μεγάλη εμβληματική μορφή ώστε να παρατηρηθεί στην Εκκλησία της Καρχηδόνας άνθηση του νηπιοβαπτισμού στα μέσα του Γ΄ αιώνα. Εξ’ αυτού έχει γίνει η παρεξήγηση που υποστηρίζουν πολλοί πως ο νηπιοβαπτισμός καθιερώνεται στα μέσα του Γ΄ αιώνα στην Εκκλησία. Αυτό όμως δεν είναι σωστό γιατί όπως είπαμε αυτό παρατηρείται μόνο στην Εκκλησία της Καρχηδόνας. Επειδή μετέπειτα συμβαίνει το εξής εκπληκτικό. Ενώ κανονικά θα έπρεπε να μεταδοθεί και στις υπόλοιπες Εκκλησίες τον Δ΄ αιώνα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο! Πολλοί από τους τότε Χριστιανούς όχι μόνο δεν βαπτίζονται σε νηπιακή, αλλά ούτε καν σε μεγάλη ηλικία. Βαπτίζονται λίγο πριν το θάνατό τους!!!! γιατί έτσι πίστευαν πως θα πάνε στην άλλη ζωή καθαροί από τις αμαρτίες τους (βλέπε Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια τόμος 9, σελίδα 443).

Βέβαια η πρακτική αυτή πολεμήθηκε από την Εκκλησία και σιγά – σιγά εξέλιπε, γιατί από μαρτυρίες που έχουμε πολλοί Χριστιανοί προχωρούσαν σ’ αυτή τους την πράξη εκ του πονηρού. Έκαναν δηλαδή άστατη και αμαρτωλή ζωή αφού όπως πίστευαν άμα βαπτιστούν θα συγχωρεθούν όλες τους οι αμαρτίες.

Εκτός βέβαια από τις μαρτυρίες των Πατέρων για την τέλεση του νηπιοβαπτισμού στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, συνηγορεί επ’ αυτού και η Χριστιανική τέχνη. Σε παράσταση στο κοιμητήριο «de Callixte» όπου το θέμα της παράστασης είναι τα άγια Θεοφάνεια δηλαδή η βάπτιση του Χριστού και χρονολογείται από τον 2^ο αιώνα μ.Χ. ο Χριστός εικονίζεται σε παιδική ηλικία, ενώ ο Ιωάννης τείνει το χέρι του επί της κεφαλής του, το δε άγιο Πνεύμα «εν είδει περιστεράς» κατευθύνεται προς τον Ιησού (Πηγή: GABROL – LE CLERGQ, DICTIONNAIRE D’ ARCHEOLOGIE CHRETIENNE ET DE LITURGIE, PARIS IV 1925, τόμος Β΄, σελίδα 353, εικόνα 1289).

Η βάπτιση του Χριστού, κοιμητήριο «de Callixte», 2^ος αιώνας μ.Χ.

Παρόμοιο θέμα, με το Χριστό δηλαδή σε παιδική ηλικία απαντάται και σε νωπογραφία του Κοιμητηρίου «de Pierre – et – Marcellin», που χρονολογείται από τον 4^ο αιώνα μ.Χ. και εικονίζει το Χριστό γυμνό να βρίσκεται στα νερά του Ιορδάνη ποταμού, ο δε Ιωάννης θέτει το χέρι του επί της κεφαλής του, το δε άγιο Πνεύμα «εν είδει περιστεράς» κατέρχεται εκ του ουρανού (Πηγή: GABROL – LE CLERGQ, DICTIONNAIRE D’ ARCHEOLOGIE CHRETIENNE ET DE LITURGIE, PARIS IV 1925, τόμος Β΄, σελίδα 353, εικόνα 1290).

Η βάπτιση του Χριστού, νωπογραφία στο κοιμητήριο «de Pierre – et – Marcellin», 4^ος αιώνας μ.Χ.

Σύγχυση υπάρχει και σε αρκετούς για τον αιώνα καθιέρωσης του νηπιοβαπτισμού. Πολλοί υποστηρίζουν πως έγινε από την Εκκλησία τον Ε΄ αιώνα. Αυτό όμως είναι λάθος γιατί καμία Σύνοδος δεν επισημοποιεί με κανένα Κανόνα της τον Νηπιοβαπτισμό αφού όπως είπαμε υπάρχει σαν έθος από τα Αποστολικά χρόνια. Η σύγχυση αυτή έχει την ερμηνεία της και δεν υπάρχει χωρίς λόγο. Γιατί πράγματι τον Ε΄ αιώνα ο νηπιοβαπτισμός επισημοποιείται όχι όμως σε επίπεδο Εκκλησιαστικό αλλά σε επίπεδο κρατικό! Ο Ιουστινιανός με την 116 Νεαρά του – Νεαρές  ονομάζονταν τότε οι Νόμοι – κάνει τον νηπιοβαπτισμό νόμο του κράτους. (βλέπε Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια τόμος 9, σελίδα 443).

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Για τους μη γνωρίζοντες  το PG Migne που γράφουμε, σημαίνει Patrologia Graeca (Πατρολογία Γκρέκα). To PL Migne σημαίνει Patrologia Latina (Πατρολογία Λατίνα). Ο Migne ήταν Γάλλος κληρικός, 1800; - 1875, που συγκέντρωσε ότι είχε γραφτεί και είχε διασωθεί από Έλληνες και Λατίνους Πατέρες από την αρχή του Χριστιανισμού Ορθοδόξων, αιρετικών, Γνωστικών κ.λ.π.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.