Περί αποφυγής τεκνογονίας, Β΄ μέρος

Του Παναγιώτη Μακρή

Εις την δημιουργία του εν λόγω δεύτερου μέρους πέρασα, ύστερα από τις διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν σχετικά με το πρώτο μέρος του θέματος, το οποίο μπορείτε να το διαβάστε εδώ: http://antiairetikos.blogspot.gr/2014/04/blog-post_20.html.

Στο πρώτο μέρος γράψαμε κάποια πράγματα σχετικά με το θέμα της αποφυγής της τεκνογονίας τα οποία δεν άρεσαν σε κάποιους, οι οποίοι ισχυρίζονταν, ότι τα όσα γράψαμε, αφορούν προσωπικές περιπτώσεις και όχι την θέση της Εκκλησίας για το θέμα αυτό.

Προχωρούμε λοιπόν στην συγγραφή του δεύτερου μέρους για να αποδείξουμε ότι όσα γράψαμε δεν αποτελούν δική μας άποψη, αλλά παγιωμένη θέση της Εκκλησίας για το εν λόγω θέμα. Ξεκινώντας, θα ήθελα πρώτα, πριν κάποιος περάσει στην ανάγνωση του εν λόγω άρθρου να διαβάσει το πρώτο μέρος , ώστε να αποκτήσει κάποια ιδέα σχετικά με τις θέσεις που εκφράσαμε.

Καταρχήν αναφέρουμε ένα λάθος που έγινε στο πρώτο μέρος, η έκφραση «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε» του Θεού προς τους ανθρώπους δεν ήταν Θεία εντολή αλλά ευλογία που τους έδωσε...

Συνεπώς δεν είναι οι άνθρωποι υποχρεωμένοι να τηρούνε κάποια εντολή για τεκνοποιία, αυτά αναφέρουμε προς αποφυγή τυχόν παρεξηγήσεων. Παρόλα αυτά, αυτό δεν σημαίνει ότι τα συμπεράσματα του πρώτου μέρους ήταν λανθασμένα όπως θα αποδείξουμε στην συνέχεια.

Πρώτα θα αποδείξουμε ότι η τεκνοποιία δεν είναι σκοπός του γάμου.

Πριν κάνουμε περαιτέρω εξήγηση θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι δεν θα πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους: πρώτον οι σκοποί του γάμου, δεύτερον οι σκοποί της τεκνογονίας, η οποία αποτελεί έναν από τους βασικούς σκοπούς του γάμου και τρίτον οι σκοποί της συζυγικής συνουσίας, η οποία εμπεριέχει αναπαραγωγικό, αγαπητικό, σωφρονιστικό και ηδονιστικό ρόλο και χαρακτήρα.

Πρέπει να τονισθεί η προφανής ιδιομορφία του σκοπού του γάμου, ως μυστηρίου και θεσμού και του σκοπού της συζυγικής συνουσίας. Ο γάμος δόθηκε για την αλληλοβοήθεια των συζύγων και για την τεκνογονία, ομοίως όμως κατά τον Άγιο Ιωάννη των Χρυσόστομο και για να σβήνει το μανιώδες πάθος ώστε να μη πειράζετε το ανδρόγυνο υπό του διαβόλου[1]. Η συζυγική συνουσία, που συνδέεται με την ηδονή, έχει από τη φύση της ως σκοπό την επίτευξη της γονιμότητας, όπως αποδείξαμε στο πρώτο μέρος.

Στην πατερική σκέψη, καθώς τίθεται σε πρωτεύουσα μοίρα το πνευματικό στοιχείο έναντι του υλικού, η τεκνογονία δεν είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτή ως πρώτος και μόνος σκοπός του χριστιανικού γάμου, διότι η γέννηση των παιδιών μετέχει κυρίως του υλικού κόσμου που υπόκειται σε φθορά από την πρώτη κιόλας μέρα.[2]

Ως αποκλειστικό σκοπό του γάμου την τεκνογονίαν την θεωρούσαν οι σύγχρονοι του προφήτου Μαλαχία Ιουδαίοι, οι οποίοι και γι’ αυτό εγκατέλειπαν την γυναίκα τους, όταν αποκτούσαν μαζί της παιδιά, αφού εκπληρώθηκε με την τεκνογονία τους ο σκοπός του γάμου, όπως εσφαλμένα αυτοί τον καθόριζαν ως αποκλειστικό σκοπό. Εναντίον αυτής της εσφαλμένης τοποθετήσεως του γάμου επιτίθεται ο προφήτης Μαλαχίας δίδοντας μια σπουδαία, σπουδαιότατη θεολογική διδασκαλία για το θέμα μας, τον γάμο και την τεκνογονία. Στους Ιουδαίους που καθόριζαν ως σκοπό του γάμου την τεκνογονία και για αυτό εγκατέλειπαν την γυναίκα τους μετά την απόκτηση παιδιών ο προφήτης επεμβαίνει και λέγει:  2,14 «Ο Γιαχβέ υπήρξε μάρτυρας, μεταξύ σου και της γυναίκας της νεότητός σου, προς την οποία εσύ φέρθηκες άπιστα, ενώ αυτή είναι κοινωνός (σύντροφος) σου και γυναίκα της διαθήκης σου». Εξάλλου, η υποταγή του γάμου στην τεκνογονία ως μοναδικού σκοπού, αυτόματα θεωρεί ανυπόστατο το γάμο στον οποίο δεν είναι εφικτή η γέννηση παιδιών από ενδεχόμενη στειρότητα των συζύγων και επιπλέον έμμεσα καταδικάζει τις συζυγικές επαφές μετά την πάροδο της κλιμακτηρίου. Αναφέρουμε περιπτώσεις Αγίων οι οποίοι ενώ παντρεύτηκαν δεν έκαναν ποτέ παιδιά όπως οι άγιοι μάρτυρες Ακύλας και Πρίσκιλλα, αποδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο ότι η παιδοποιία δεν είναι ο κύριος σκοπός του γάμου.

Ομοίως οι άγιοι μάρτυρες Γαλακτίων και Επιστήμη, οι οποίοι ενώ παντρεύτηκαν δεν ήρθαν ποτέ σε συνουσία και κατ’ επέκταση δεν έκαναν ποτέ παιδιά, αποδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο ότι ο βασικός σκοπός του γάμου δεν είναι η παιδοποιία αλλά η αλληλοβοήθεια των συζύγων με σκοπό να φτάσουν στην θέωση.

Αποδείξαμε ότι το μυστήριο του γάμου είναι μια πνευματική παλαίστρα που στόχο έχει την Αγιοσύνη η οποία επιτυγχάνετε μέσα από την αλληλοβοήθεια των συζύγων. Οι σύζυγοι καλούνται στο δύσκολο άθλημα της αγάπης, η οποία αυξάνει τις πνευματικές διαστάσεις της συζυγίας και οδηγεί το γάμο στην οικογένεια που είναι η «κατ' οίκον Εκκλησία».

Τώρα θα κάνουμε αναφορά σχετικά με τη συνουσία.

Αποδείξαμε στο πρώτο μέρος ότι η σαρκική έλξη σύμφωνα με τους Πατέρες δεν ήταν έμφυτη στον άνθρωπο αλλά είναι ένα μεταπτωτικό φαινόμενο. Συγκεκριμένα, αν, δηλαδή, δεν αμάρταναν οι πρωτόπλαστοι, θα πολλαπλασιάζονταν μεν, θα υπήρχε ένωση των δύο φύλων, αλλά παρθενική, κατά τρόπο που η σοφία του Θεού θα υπεδείκνυε.[3]

Κάτι τέτοιο βεβαίως και δεν τη καταδικάζει σε πονηρά πράξη. Η συνουσία δόθηκε από τον ίδιο το Θεό στον άνθρωπο μετά την πτώση προς διαιώνιση του είδους είναι επομένως μια φυσιολογική κατάστασης του μεταπτωτικού ανθρώπου. Δεν μπορεί συνεπώς να αποτελεί πονηρά πράξη:  «ουδέν γαρ κακόν κατά φύσιν» σύμφωνα με τους Αγίους Ιωάννη Δαμασκηνό και Ιωάννη Χρυσόστομο[4].

Σύμφωνα με την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας μας ο Θεός τον ενοποιημένο αρχικά άνθρωπο – γιατί  έχουμε συνδημιουργία και των δύο φύλων – τον χώρισε έπειτα σε δύο φύλα και έβαλε μεταξύ αυτών, αυτό που ο άγιος Βασίλειος λέγει, «αγαπητικήν δύναμιν» και ο άλλος Βασίλειος ο Αγκύρας λέγει «οίστρον» (δηλαδή αλογόμυγα, μανιώδες πάθος), γι’ αυτό και η ευχή του αρραβώνα λέγει «διάθεση για σύνδεσμο» («σύνδεσμον διαθέσεως τιθείς άρρηκτον»). Κατά τους αγίους όμως Πατέρες η φορά και η έλξη και η αγάπη του ενός φύλου προς το άλλο είναι, πρέπει να είναι, εικόνα της φοράς μας και της αγάπης μας προς τον Θεό. Και ζώντας το ανδρόγυνο την μεταξύ τους αγάπη έχει μια ζωντανή εικόνα για το πόσο πρέπει να αγαπούν τον Θεό. Εκεί τελικά πρέπει να καταλήγει η αγάπη των συζύγων: Στην αγάπη του Θεού, γιατί ο σκοπός του γάμου είναι σωτηριολογικός˙ ο ένας να βοηθάει τον άλλον για την σωτηρία του.

Η ένωση των συζύγων, αυτό, δηλαδή που αποκαλείται συνουσία, γίνεται από αγαπητική ορμή˙ γίνεται για να χαρεί ο ένας τον άλλο, για να φανεί ότι ο ένας δέχεται τον άλλο και δεν γίνεται απλά με την σκέψη να κάνουν παιδιά. Δηλαδή, δεν αποτελεί η τεκνογονία τον αποκλειστικό σκοπό της συνουσίας.

Άλλωστε έχουμε και Πατερικές μαρτυρίες περί αυτού.

Ο γέροντας Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, ο οποίος ισχυριζόταν ότι: «Ο σαρκικός έρωτας δεν είναι μόνο για την τεκνογονία»[5].

Ο Μέγας Βασίλειος ο οποίος σημειώνει:

«Και ίνα μη, ως αν παθητικόν αβοήθητον καταλείποιτο το θήλυ, αγόμενον τω προς την του ομοίου γένους διαδοχήν φίλτρω, ηδονής όλον φάρμακον τω άρρενι κατασκευάσας, προς αυτό (το θήλυ) άγει (ο Θεός) το άρρεν βιαίοις ολκαίς και επί την καταβολήν της γονής· ουχί προς το άρρεν άγων το θήλυ, αλλά τη του θήλεος ηδονή το άρρεν προς αυτό αιχμάλωτον άγων ... Ούτω τω ασθενεστέρω ζώω (δηλ. τη γυναικί) του Δημιουργού βοηθήσαι θελήσαντος, ίνα τη ενούση αυτώ ηδονή μαγγανεύον το άρρεν, ου δια την παιδοποιίαν μόνον, αλλά και δι' αυτόν τον της μίξεως οίστρον υπερμαχούν αυτώ τω ασθενεστέρω ζώω (δηλ. τη γυναικί) έχη το άρρεν».[6]

Ο ιερός Χρυσόστομος σημειώνει: «Άκουσον γουν του Παύλου λέγοντος δια δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω, και εκάστη τον ίδιον άνδρα εχέτω. Δυό γαρ ταύτα εστι, δι’ άπερ εισενήνεκται γάμος, ίνα τε σωφρονώμεν, και ίνα πατέρεςγινώμεθα, των δε δυό τούτων προηγουμένη η της σωφροσύνης εστί πρόφασις…. Ώστε μία τις εστί γάμου πρόφασις, το μη πορνεύειν, και δια τούτο το φάρμακον εισενήνεκται τούτο»[7].

Επειδή τον εν λόγω χωρίο μπορεί να παρανοηθεί για αυτό θα το εξηγήσουμε παρακάτω.

Δεν είναι, λοιπόν, η τεκνογονία ο αποκλειστικός σκοπός σχέσεως των συζύγων, είναι όμως ο γλυκός και θαυμαστός καρπός της, όπου ο Θεός τον παρέχει, διότι ο Θεός δίδει την κύηση ( Α ΄Βασ. 1, 19. 27. Ρουθ 4,13).

Ερχόμαστε στο θέμα που μας αφορά, εφόσον δεν είναι η παιδοποιία ο μοναδικός σκοπός του γάμου, είναι δυνατόν να συμβεί η συνουσία ξεχωριστά από την τεκνογονία και μόνο προς σαρκική ικανοποίηση των συζύγων;

Ας δούμε ποια είναι η θέση των Αγίων για αυτήν την περίπτωση.

O άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής σημειώνει για τον κίνδυνο της παράχρησης της συνουσίας: «η ορθή κρίσις της συνουσίας, ο σκοπός εστί της παιδοποιίας. Ο ουν εις την ηδονήν αποβλεψάμενος, εσφάλη περί την κρίσιν, το μη καλόν, καλόν ηγησάμενος ο γουν τοιούτος παραχρήται γυναικί συνουσιαζόμενος»[8].

Επιπρόσθετα, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφέρει ότι «η γαρ της σαρκός επανάστασις προς παιδοποιίαν μόνον ανίεται», ενώ παραδέχεται ότι το γενετήσιο ένστικτο «φύσει πρόσεστιν ημίν» και ως φυσικό και ακατηγόρητο, αφού έχει δοθεί από το Θεό, «ίνα δι’ αυτού εν έργοις αγαθοίς περιπατήσωμεν»[9].

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρινός σαφέστερα εκφράζεται λέγοντας πως ο αληθινός Χριστιανός «εσθίει και πίνει και γαμεί ου προηγουμένως (απ' τη φυσική ορμή), αλλά αναγκαίως (όταν δεν μπορεί ν' ανθέξει άλλο)»[10].

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, σε ειδικό κεφάλαιο περί ηδονών κατατάσσει αυτές σε διάφορες ομάδες: 1) Ψυχικές ηδονές, 2) Σωματικές ηδονές: α) φυσικές (αναγκαίες η μη αναγκαίες) και β) μήτε φυσικές (και μήτε αναγκαίες). Την ηδονή της αυτοσυντήρησης τη χαρακτηρίζει ως φυσική και αναγκαία, τη γενετήσια ορμή, ως φυσική αλλά μη αναγκαία, τη «λαγνεία» ούτε φυσική ούτε αναγκαία. Και προσθέτει: «Αυτός που ζει σύμφωνα με το θέλημα του Θεού πρέπει να επιδιώκει τις αναγκαίες συνάμα και φυσικές ηδονές, να βάλει σε δεύτερη μοίρα τις φυσικές και μη αναγκαίες, γινόμενες στον καιρό και με τον τρόπο που αρμόζουν, ενώ τις άλλες είναι ανάγκη οπωσδήποτε να τις αποφεύγει...»[11].

Οι χριστιανοί σύζυγοι ζουν σωφρόνως «... όταν σμίγουν, όχι δια φιληδονίαν και ακρασίαν, αλλά δια μόνην παιδοποιΐαν»[12].

Αναφέρουμε επίσης το εξής περιστατικό με τον γέροντα Πορφύριο.

Ο π. Νικόδημος αφηγείται:

«Πήρα την ευχή του Γέροντα, του εξήγησα ότι είμαστε περαστικοί από εκεί, ότι μας αρκούσε η ευχή του. Δεν ήθελα να τον απασχολήσω με κάποιο θέμα, γιατί τόσοι άνθρωποι περίμεναν να τον δουν κι εγώ είχα περάσει πρώτος: “Την ευχή σας μόνο, Γέροντα εύχεστε για μας”.
“Κάθισε, κάθισε”, μου λέει τότε. Έπιασε το χέρι μου και το κρατούσε: “Πως πας, καλά;”, με ρώτησε. “Δόξα τω Θεώ, με την ευχή σας καλά, Γέροντα”. Κι αμέσως μετά άρχισε να μου λέει: “Θα τους λες να μην αποφεύγουν τα παιδιά. Μέγα, θανάσιμο αμάρτημα το ν' αποφεύγουν να κάνουν παιδιά. Πολύ καλά κάνεις, που ασχολείσαι με το έργο αυτό. Να συνεχίσεις και να τους λες ότι δεν επιτρέπεται η αποφυγή της τεκνογονίας. Μέγα αμάρτημα η αποφυγή της τεκνογονίας”»[13].

Επίσης ένα άλλο περιστατικό: «...Ζήτησα τη γνώμη του Γέροντος ως προς το ποια επιχειρήματα θα πρέπει ν' αναπτύσσουμε, όταν μιλούμε κατά της αποφυγής της τεκνογονίας και πως εκείνος ως Πνευματικός αντιμετώπιζε το θέμα αυτό.
Δε θ' αναφερθώ τώρα λεπτομερειακά στην όλη συζήτηση. Αναφέρω μόνο ότι ο Γέρων Πορφύριος επικύρωσε την αυστηρή, ας τη χαρακτηρίσω έτσι, γραμμή, την οποία ακολουθώ κι εγώ στο θέμα αυτό ότι, δηλαδή, δεν επιτρέπεται η αποφυγή της τεκνογονίας, ενώ υπάρχουν συζυγικές σχέσεις. Η χρήση άρα αντισυλληπτικών μεθόδων δεν είναι επιτρεπτή...»[14].

Αναφέρουμε από το βιβλίο «Σύγχρονες Πατερικές Μορφές»
Πνευματικές νουθεσίες από το νησί της Αποκαλύψεως Γέροντος Παύλου Νικηταρά του Πρεσβυτέρου Θεμιστοκλέους Στ.Χριστοδούλου.

Όπου αναφέρεται: «Η αποφυγή της τεκνογονίας δια της χρήσεως μέσων προφυλάξεως, τόνιζε (ο γέροντας Παύλος Νικηταράς) ότι είναι κωλυτική για τη Θεία Μετάληψη».

Επίσης ο γέροντας Παίσιος τονίζει: «Πολλές φορές ανδρόγυνα μου εκφράζουν την ανησυχία τους για το θέμα της τεκνοποιίας και ζητούν την γνώμη μου. Άλλα σκέφτονται να κάνουν ένα - δυο παιδιά και άλλα θέλουν να αποκτήσουν πολλά παιδιά. Αυτό όμως που τους συμφέρει είναι να αφήνουν το θέμα της τεκνοποιίας στον Θεό. Να εμπιστεύονται την ζωή τους στην θεία Πρόνοια και να μη βάζουν δικά τους προγράμματα. Πρέπει να πιστεύουν ότι ο Θεός, που φροντίζει για τα πετεινά του ουρανού, πολύ περισσότερο θα φροντίση για τα δικά τους παιδιά...

Μερικοί προσπαθούν πρώτα να τακτοποιήσουν όλα τα άλλα και ύστερα να σκεφθούν για παιδιά. Δεν λαμβάνουν υπ' όψιν τους καθόλου τον Θεό. Άλλοι πάλι λένε: “σήμερα είναι δύσκολη η ζωή· ένα παιδί φθάνει, γιατί και αυτό με δυσκολία το μεγαλώνεις”, και δεν κάνουν άλλα παιδιά. Δεν καταλαβαίνουν πόσο αμαρτάνουν μ' αυτήν την τοποθέτηση, γιατί δεν αφήνονται με εμπιστοσύνη στον Θεό. Ο Θεός έχει σπλάγχνα. Μόλις δει ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν, δεν του είναι δύσκολο να μην τους δώση άλλα παιδιά.

Ξεκινούν πολλοί να παντρευτούν, χωρίς να σκεφθούν ότι πρέπει να έχουν και ως σκοπό να κάνουν παιδιά και να τα αναθρέψουν χριστιανικά. Δεν θέλουν πολλά παιδιά, για να μην έχουν σκοτούρες, και έχουν στα διαμερίσματα σκυλιά, γατιά....
Για πολλούς που ζουν κοσμικά η οικογένεια σήμερα δεν έχει νόημα. Γι’ αυτό ή δεν παντρεύονται ή παντρεύονται και δεν κάνουν παιδιά ή σκοτώνουν τα παιδιά με τις εκτρώσεις, και έτσι μόνοι τους εξαφανίζουν το σόι τους. Δηλαδή μόνοι τους καταστρέφονται·  δεν τους καταστρέφει ο Θεός. Ενώ οι πιστοί, που τηρούν τις εντολές του Θεού, δέχονται την θεία Χάρη, γιατί ο Θεός είναι υποχρεωμένος κατά κάποιον τρόπο να τους βοηθάει στα δύσκολα χρόνια που ζούμε…»[15]

Επίσης, για τη χρήση της ηδονής οι «Διδαχές των Αποστόλων» κατακρίνουν την άμετρη ηδονή[16].

Μαρτυρίες από την η ίδια την Αγία Γραφή έχουμε Γεν. 38,10  «..είπεν δε Ιούδας τω Αυνάν, είσελθε προς την γυναίκα του αδελφού σου και γαμβρεύσαι αυτήν και ανάστησον σπέρμα τω αδελφώ σου. γνους δε Αυνάν ότι ουκ αυτώ έσται το σπέρμα, εγίνετο όταν εισήρχετο προς την γυναίκα του αδελφού αυτού, εξέχεεν επί την γην του μη δούναι σπέρμα τω αδελφώ αυτού, πονηρόν δε εφάνη εναντίον του Θεού ότι εποίησεν τούτο, και εθανάτωσεν και τούτον». Ξεκάθαρος ο λόγος για τον οποίο θανατώθηκε ο Αυνάν επειδή απέφευγε την τεκνογονία.

Η επίσημη θέση της Εκκλησίας σχετικά με την αποφυγή της τεκνογονίας είναι αποτυπωμένη στην εγκύκλιο της Ιεραρχίας της 14ης Οκτωβρίου του 1937.

Η εγκύκλιος προτείνει στους συζύγους την αποχή από την επαφή και την εγκράτεια ως τα μοναδικά μέσα για την αποφυγή της τεκνογονίας, όταν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος.[17]

Δυστυχώς όμως λόγω των αντιδράσεων που προκλήθηκαν από πνευματικούς χρειάστηκε εκ νέου απόφαση της Εκκλησίας.

Έτσι χρειάστηκε να κυκλοφορήσει εκ νέου το διάγγελμα περί τεκνογονίας (9 Οκτωβρίου 1978) το οποίο εξέφρασε τις ίδιες απόψεις με την εγκύκλιο του 1937. Συγκεκριμένα παροτρύνει τους εγγάμους άνδρες να εκπληρώνουν το καθήκον τους και να συνδέουν τη συζυγία με τήν «εξ αυτής παιδοποιία». Ρητά αναφέρεται στις συζύγους «να αποφεύγωσι οιαδήποτε αντισυλληπτικά μέσα και τρόπους», ενώ συμβουλεύει τους ιατρούς να μη συμμετέχουν στις φονικές εκτρώσεις.

Καλεί τους πνευματικούς πατέρες να ακολουθούν κοινή γραμμή, αυτή που εξέφρασε η εγκύκλιος του 1937. Το διάγγελμα δεν αγνοεί τις δύσκολες σύγχρονες περιστάσεις για την ανατροφή των τέκνων και αναγνωρίζει ότι η προτεινόμενη διέξοδος της συζυγικής εγκράτειας θεωρείται «στενή και τεθλιμμένη οδός». Επιπλέον η ηπιότερη λύση που προβάλλεται για την εφαρμογή της εκκλησιαστικής οικονομίας και συγκατάβασης αφήνεται στην κρίση των πνευματικών, όταν διαπιστώνεται η αναγκαιότητά της. Αναγνωρίζονται οι δυσκολίες της τεκνοτροφίας και δίνονται περιθώρια στους πνευματικούς να οικονομήσουν ειδικές περιπτώσεις.

Άρα, σύμφωνα με την ομόφωνη γνώμη των Πατέρων παλαιότερων και σύγχρονων (οι οποίοι αντιμετώπισαν πιο έντονα το εν λόγω πρόβλημα) και με την θέση της Εκκλησίας, μόνο η εγκράτεια ενδείκνυται ως ο ασφαλής δρόμος για την αποφυγή της τεκνογονίας. Η δε νόμιμη στα πλαίσια του γάμου ηδονή πρέπει να συνδέετε με την εξ αυτής παιδοποιία.

Διαφωνεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Απόστολος Παύλος;

Ας δούμε αρχικά τη θέση του Αποστόλου για το εν λόγω θέμα: «Περί δε ων εγράψατέ μοι, καλόν ανθρώπω γυναικός μη άπτε-σθαι· ² δια δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω, και εκάστη τον ίδιον άνδρα εχέτω. ³ τη γυναικί ο ανήρ την οφειλομένην εύνοιαν αποδιδότω, ομοίως δε και η γυνή τω ανδρί. ⁴ η γυνή του ιδίου σώματος ουκ εξουσιάζει, αλλ  ὁ ανήρ. ομοίως δε και ο ανήρ του ιδίου σώματος ουκ εξουσιάζει, αλλ  ἡ γυνή. ⁵ μη αποστερείτε αλλήλους, ει μη τι αν εκ συμφώνου προς καιρόν, ίνα σχολάζητε τη νηστεία και τη προσευχή· και πάλιν επί το αυτό συνέρχησθε, ίνα μη πειράζη υμάς ο σατανάς δια την ακρασίαν υμών. ⁶ τούτο δε λέγω κατά συγγνώμην, ουκ κατ’  ἐπιταγήν. ⁷ θέλω γαρ πάντας ανθρώπους είναι ως και εμαυτόν· αλλ  ἕκαστος ίδιον χάρισμα έχει εκ Θεού, ος μεν ούτως, ος δε ούτως».

Διαβάζοντας κάποιος προσεκτικά τα όσα γράφει ο Απόστολος προς τους Κορίνθιους εύκολα κατανοεί ότι πουθενά ο απόστολος δεν κάνει αναφορά σχετικά με το θέμα της αποφυγής της τεκνογονίας. Το χωρίο «μη αποστερείτε αλλήλους, ει μη τι αν εκ συμφώνου προς καιρόν», πρέπει να κατανοηθεί στα πλαίσια των όσον έχουνε γράψει οι Πατέρες σχετικά με τον εν λόγω θέμα, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κατανοείτε ως ότι ο Απόστολος επιτρέπει την αποφυγή της τεκνογονίας, τα όσα γράφει εύκολα μπορούν να εφαρμοστούν και χωρίς να εννοήσουμε την αποφυγή της τεκνογονίας. Ομοίως και για το χωρίο «και πάλιν επί το αυτό συνέρχησθε, ίνα μη πειράζη υμάς ο σατανάς δια την ακρασίαν υμών», δεν προκύπτει από πουθενά ότι ο Απόστολος υπονοεί την αποφυγή της τεκνογονίας, αλλά ξεκάθαρα τονίζει την πλευρά της συνουσίας ως αναιρετικού φαρμάκου του πάθους της πορνείας για αυτό και αρχικά γράφει «δια δε τας πορνείας».

Ερχόμαστε σε όσα ισχυρίζεται ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:

«Άκουσον γουν του Παύλου λέγοντος δια δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω, και εκάστη τον ίδιον άνδρα εχέτω. Δυό γαρ ταύτα εστι, δι’ άπερ εισενήνεκται γάμος, ίνα τε σωφρονώμεν, και ίνα πατέρες γινώμεθα, των δε δυό τούτων προηγουμένη η της σωφροσύνης εστί πρόφασις…. Ώστε μία τις εστί γάμου πρόφασις, το μη πορνεύειν, και δια τούτο το φάρμακον εισενήνεκται τούτο».
Επίσης είναι γνωστές και η παρακάτω περικοπές του Αγίου «Ότι πάλαι μεν τω γάμω δύο προφάσεις, νυν δε μία. Εδόθη μεν ουν και παιδοποιΐας ένεκεν ο γάμος, πολλώ δε πλέον υπέρ του σβέσαι την της φύσεως πύρωσιν. Και μάρτυς ο Παύλος λέγων, “Δια δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω”, ου δια τας παιδοποιΐας. Και πάλιν επί το αυτό συνέρχεσθαι κελεύει ουχ ίνα πατέρες γένωνται παίδων πολλών, αλλά τι; “Ίνα μη πειράζει υμάς ο Σατανάς” φησί. Και προελθών δε ουκ είπεν, ει δε επιθυμούσι παίδων, αλλά τι; “Ει δε μη εγκρατεύονται, γαμήτωσαν”, “Ότι πάλαι μεν τω γάμω δύο προφάσεις, νυν δε μία. Εδόθη μεν ουν και παιδοποιΐας ένεκεν ο γάμος, πολλώ δε πλέον υπέρ του σβέσαι την της φύσεως πύρωσιν [.......... ] πληρωθείσης και της γης και της θαλάττης και της οικουμένης πάσης, μία λείπεται πρόφασις αυτού μόνη, η της ακολασίας και η της ασελγείας αναίρεσις.”»

Πρέπει να προσέξουμε αρχικά για ποιο πράγμα κάνει λόγο ο Άγιος Ιωάννης. O Άγιος λόγω του δεσμού μεταξύ του μυστηρίου του γάμου και της συνουσίας εν αυτώ, κάνει κάτι σαν αναφορά ταυτόχρονα και στα δύο. Αναφέρουμε λοιπόν τα εξής. Ο γάμος σαν μυστήριο θεσπίστηκε λόγω αδυναμίας των ανθρώπων, έτσι ώστε να νομιμοποιηθούν οι σαρκικές μονογαμικές σχέσεις. Οι άνθρωποι μέσα στο γάμο μπορούν να συνευρεθούν προστατεύοντας με αυτόν τον τρόπο τον εαυτό τους αλλά και το σύντροφο τους από τους πειρασμούς του πονηρού. Την αποφυγή της αμαρτίας προβάλλει και η ρήση του αγίου Ιωάννη Δαμασκηνού: «δράμε όσον δύνη όταν ατονήσης, λάβε φάρμακον την συνουσίαν, ίνα μη πειράση υμάς ο Σατανάς»[18]. Συγκριμένα ο ι. πατήρ ως πρώτον και κύριον σκοπόν του γάμου, κατά την χρήσιν αυτού μετά την πτώσιν, θεωρεί την σωφροσύνην, η οποία οδηγεί τούς συζύγους εις την τελείαν αγάπην και ενότητα των δύο εις εν και του ενός τούτου μετά του Θεού και κατά συνέπειαν εις την τελείωσιν αυτών[19]. Η παιδοποιΐα είναι ο δεύτερος σκοπός του γάμου. Ο Θεός έδωκε την παιδοποΐαν ως αντίβαρον του εκ της πτώσεως του ανθρώπου εισελθόντος θανάτου, ώστε δια της γεννήσεως των τέκνων να παραμένουν και διατηρώνται αι έμψυχοι εικόνες των τελευτόντων και το γένος ημών να μη απόλυται[20]. Άλλωστε, ως υπογραμμίζει ο ι. πατήρ, η παιδoποιΐα δεν είναι αποτέλεσμα μόνον της βουλήσεως των συζύγων, αλλά κυρίως του θελήματος του Θεού, ως τούτο προκύπτει και από την ύπαρξιν ακάρπων γάμων.

Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ο ιερός Πατήρ κάνει πουθενά αναφορά σε σαρκικές σχέσεις με ταυτόχρονη αποφυγή της τεκνογονίας.

Επειδή όμως τα λόγια του ιερού Χρυσόστομου μπορεί να μας οδηγήσουν ορισμένους σε βεβιασμένα συμπεράσματα όπως ότι επιτρέπεται η συνουσία με ταυτόχρονη αποφυγή της τεκνογονίας και για αυτό αναφέρουμε ότι η μαρτυρία του ιερού Χρυσοστόμου δεν μας είναι αρκετή, καθότι είναι γραμμένο στην Αγία Γραφή ότι «επί στόματος δύο μαρτύρων και επί στόματος τριών μαρτύρων στήσεται παν ρήμα» (Δευτερονόμιον ΙΘ'15). Την Ορθόδοξη Θεολογία πρέπει να τη βλέπουμε στο σύνολο της και όχι αποσπασματικά τι είπε ο κάθε Πατέρας, αλλά από το τι είπαν όλοι μαζί θα βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα.

Υπάρχουν αρκετά ακόμα σχετικά με το γάμο τα οποία ειπώθηκαν από τους Πατέρες που ήδη αναφέραμε αλλά και από άλλους που δεν αναφέραμε παλαιότερους και σύγχρονους, ωστόσο με τα όσα αναφέραμε ήδη  μπορούμε να εξάγουμε τα συμπεράσματα μας.

Συμπερασματικά, ο γάμος γίνεται με σκοπό τον αγιασμό του ανδρόγυνου, δεν είναι μοναδικός σκοπός το γάμου η παιδοποιία, ούτε όμως νομιμοποίηση του σαρκικού έρωτα. Η σαρκική έλξη είναι μεταπτωτικό φαινόμενο που δόθηκε από το Θεό με σκοπό τη διαιώνιση του είδους. Χωρίς την σαρκική έλξη αυτή είναι πολύ πιθανόν οι άνθρωποι να μην είχαν καν τη διάθεση να κάνουν παιδιά. Τα παιδιά, όπως είπαμε, είναι συνδημιουργία Θεού και ανθρώπου. Το ζευγάρι, που πιστεύει στην Πρόνοια του Θεού και προσδοκά στη βοήθεια της Χάριτός Του για την υγεία και την ανατροφή των παιδιών, θα πρέπει ν' αφήνει την απόφαση για τον αριθμό των παιδιών και το χρόνο γέννησής τους στο Θεό. Η συνουσία δεν αποσκοπεί μόνο στη δημιουργία των τέκνων αλλά είναι και μια έκφραση της αγάπης του ανδρογύνου και αποσκοπεί στο να τους βοηθήσει στον πνευματικό αγώνα τους και συγκεκριμένα στη νέκρωση του σαρκικού φρονήματος. Δεν μπορεί συνεπώς σκοπός της συνουσίας να είναι η σαρκική ικανοποίηση γιατί κάτι τέτοιο ουδόλως βοηθάει εις τον πνευματικό αγώνα, η συνουσία γίνεται με σκοπό να μη πειράζετε το ανδρόγυνο από το διάβολο όχι για να πορνεύουμε και να ασελγούμε.

Η αποφυγή της τεκνογονίας είναι βαρύ αμάρτημα το οποίο κωλύει τους πιστούς από τη Θεία Μετάληψη, πρέπει συνεπώς η συνουσία να ακολουθείτε από τη τεκνοποιία και να μην αποφεύγετε. Αποφυγή όμως σημαίνει ότι ενώ μπορώ να κάνω κάτι να μη το κάνω, δεν μπορώ να αποφύγω κάτι το οποίο δεν μπορώ να κάνω, συνεπώς δεν μπορούμε να καταδικάζουμε ανδρόγυνα τα οποία δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν, σκοπός του γάμου δεν είναι όπως αναφέραμε η τεκνοποιία.

Η φυσικής τάξης θέλει της παιδοποιίας να προηγείται η συνουσία και της συνουσίας να έπεται η παιδοποιία, αυτός είναι ο φυσικός νόμος όπως ορίστηκε υπό του Θεού, οι άνθρωποι δεν έχουμε δικαίωμα να παρεμβαίνουμε σε αυτόν.

Εν συνεχεία δίνεται απάντηση σε ορισμένα ερωτήματα σχετικά με το ζήτημα αυτό.

Επιτρέπεται και, αν ναι, σε ποιές περιπτώσεις η συνεύρεση των συζύγων στην περίοδο της εγκυμοσύνης και στις διάφορες, πολύ σεβαστές και άγιες, νηστείες της Εκκλησίας μας; Ισχύει εδώ, σε ευρύτερο βέβαια πλαίσιο, το «κρείσσον γαμείν ή πυρούσθαι» του απ. Παύλου;

Σχετικά με την περίοδο της εγκυμοσύνης, ύστερα από ιατρική γνωμάτευση και αν διαπιστωθεί ότι είναι ακίνδυνη δεν υπάρχει λόγος απαγόρευσης της συνουσίας. Βασικός σκοπός της είναι να φυλάγεται το ανδρόγυνο από της επιθέσεις του πονηρού, δεν αποτελεί μοναδικό σκοπό η τεκνογονία συνεπώς δεν τίθεται κανένα θέμα στην εν λόγο περίπτωση.
Σχετικά με τις νηστείες εδώ οι σύζυγοι θα πρέπει να εγκρατευτούν, μέσα στις νηστείες βρίσκεται και η αποχή των συζύγων μεταξύ τους, οι περίοδοι νηστείας είναι περίοδοι ασκήσεως συνεπώς οι σύζυγοι με κοινή απόφαση πρέπει να απέχουν ο ένας από τον άλλο. Οποιαδήποτε σχέση μεταξύ τους τον καιρό της νηστείας είναι σαν να έσπασαν τη νηστεία.

Τι γίνεται στην περίπτωση που η σύζυγος η ο σύζυγος δεν είναι πιστός και κατ’ επέκταση δεν τηρεί της νηστείες;

Τότε ο πιστός πρέπει να υποταχθεί στο έτερο μέλος του, στην προκειμένη περίπτωση δεν φέρει αυτός την ευθύνη κατάλυσης της νηστείας καθότι έδρασε από αγάπη προς το έτερο μέλος ώστε να αποφευχθεί μεγαλύτερο κακό.

Είναι ευλογημένο ή κατ' οικονομίαν ανεκτό, να προγραμματίζει το ζεύγος τη γέννηση των παιδιών, χρησιμοποιώντας διάφορα τεχνικά μέσα ή παρακολουθώντας τις γόνιμες ημέρες της γυναίκας;

Υπογραμμίζουμε ότι το «οικονομητέον ένθα ου παρανομητέον». Συνεπώς δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε προσπάθεια αποφυγής της τεκνογονίας.

Τι γίνεται στην περίπτωση των άγονων ημερών;

Για την προκειμένη περίπτωση το θέμα είναι ολίγο περίπλοκο και αυτό επειδή:

Κανείς δεν μπορεί να απαγορέψει στους συζύγους να συνευρεθούν αν θέλουν εκείνη τη χρονική περίοδο, ωστόσο αυτό θα πρέπει να γίνεται μόνο περιστασιακά και όχι συστηματικά προς αποφυγή της τεκνογονίας.

Τι θα γίνει όταν λόγω φλογερής κράσης δεν μπορεί κάποιος ή κάποια να εγκρατευτεί και δεν μπορεί (το ζεύγος) να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις πολυμελούς οικογένειας;

Το ζεύγος να έλθει σε μίξη χωρίς την αποφυγή της τεκνογονίας, για αυτό ας μην ανησυχούν οι σύζυγοι.
Όπως έλεγε ο μακαριστός Γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης ο Θεός σε κάθε παιδί δίνει και τα "προικιά" του, δηλαδή βοηθά τους γονείς να βρουν τα μέσα για να το μεγαλώσουν. Η αποφυγή της τεκνογονίας για έναν τέτοιο λόγο συνεπάγεται και μη εμπιστοσύνη στο θέλημα του Θεού. Διότι οι Χριστιανοί τουλάχιστον δεν θα έπρεπε ποτέ να λησμονούν ότι ο αγαθός Πατήρ, ο Θεός, είναι φυσικώς αδύνατον να αδιαφορήσει δια την συντήρηση των αθώων παιδιών, τα οποία αυτοί φέρουν εις τον κόσμον πειθαρχούντες εις τον δημιουργικόν του νόμον[21].

Η υγεία, ας πούμε της συζύγου, απαγορεύει τη γέννηση παιδιών. Τι κάνουν τότε οι σύζυγοι;

Όπως ανέφερα εις το πρώτο άρθρο καθώς και σύμφωνα με την εγκύκλιο του 1978 υπάρχουν ορισμένες ειδικές περιπτώσεις κατά τις οποίες μπορεί να γίνει οικονομία επειδή δεν δύναται να εφαρμοστεί η ακρίβεια. Φρονώ ότι η προκειμένη περίπτωση αποτελεί μια τέτοια. Η ζωή είναι δώρο του Θεού συνεπώς δεν μπορεί να τίθεται σε κίνδυνο η ζωή της συζύγου, ο πνευματικός πατήρ μπορεί να οικονομήσει ώστε να αποφευχθεί ένας τέτοιος κίνδυνος.

Εάν ο, ή η σύζυγος πάσχει π.χ. από AIDS ή από σύφιλη, θα επέτρεπε η Εκκλησία μας στο πνεύμα της αγίας οικονομίας τη χρήση προφυλακτικών μέσων;

Βεβαίως και η Εκκλησία μέσα στο πνεύμα της οικονομίας θα μπορούσε να οικονομήσει μια τοιαύτη περίπτωση. Η ζωή των συζύγων δεν μπορεί να τίθεται σε κίνδυνο, οικονομία μπορεί να γίνει στις εν λόγω περιπτώσεις.

Όταν για λόγους υγείας ή από απερισκεψία για την οποία μετανόησε με τα δακρύων, υποβληθεί η γυναίκα σε στείρωση, μήπως δεν πρέπει να συνάψει γάμο ή αν έχει συνάψει, εν γνώσει βέβαια του συζύγου, δεν πρέπει να έχει συζυγικές σχέσεις;

Η στειρότητα της συζύγου ουδόλως σημαίνει και αποφυγή της τεκνογονίας αποφυγή όπως προανέφερα γίνεται σε περίπτωση που κάτι μπορεί να γίνει αλλά δεν γίνεται όχι κάτι δεν μπορεί να γίνει. Εξάλλου εις την πρώτη περίπτωση οι σύζυγοι έρχονται σε σύγκρουση με το φυσικό νόμο που δημιούργησε ο Θεός (ότι της συνουσίας έπεται η παιδοποιία), αρνούνται τις ευλογίες του («αυξάνεστε και πληθύνεστε), δεν δείχνουν εμπιστοσύνη στην Θεία πρόνοια κατ’ επέκταση ομοιάζουν με του άθεους που δεν έχουν Θεό, θεωρούν τα τέκνα τα οποία είναι δώρα του Θεού ως βάρος και περιττά και κατ’ επέκταση βλασφημούν ενάντια στον ίδιο το Θεό καθότι ο Θεός ουδέποτε δίδει κάτι το περιττό, τέλος γίνονται θεομάχοι αντιστεκόμενοι στο Θείο θέλημα καθότι όπως προαναφέρθηκε ο Θεός δίδει την κύηση. Στην δεύτερη περίπτωση η συνουσία ουδόλως παραβιάζει το φυσικό νόμο εφόσον είναι φυσικό της στειρότητας να μην επακολουθεί η παιδοποιία κατ’ επέκταση ουδόλως έρχονται σε σύγκρουση με το Θείο θέλημα, αν θέλει ο Θεός να δώσει τέκνο και ύστερα την στείρωση δύναται να το πράξει.

Αυτές είναι οι απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα ώστε να ξεκαθαριστεί η θέση που εκφράζετε με τον εν λόγω άρθρο.

Τελικά συμπεράσματα:

Σκοπός του γάμου είναι η αλληλοβοήθεια των συζύγων με σκοπό να φτάσουν στην θέωση, τα υπόλοιπα αποτελούν μέσα προς επίτευξη του εν λόγω στόχου. Η συζυγική συνουσία δεν δόθηκε από το Θεό για να αισθάνονται οι άνθρωποι της σαρκικές ηδονές αλλά ώστε να δράσει ως έλξη μεταξύ τους ώστε να επιτευχθεί η παιδοποιία (αλλιώς ουδόλως οι σύζυγοι θα ενδιαφέρονταν να τεκνοποιήσουν). Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους ο γάμος θεσπίστηκε είναι λόγω της αδυναμίας των ανθρώπων να αντισταθούν στις επιθυμίες τους και για αυτό μέσα στο γάμο επιτρέπεται η σαρκική μίξη ώστε  να δρα ως αντίδοτο σε αυτές τις επιθυμίες. Η συνουσία δεν είναι κάτι το βδελυρό (τέτοια γίνεται λόγω της προαίρεσης των ανθρώπων) αλλά είναι φυσική κατάσταση, φυσική αλλά όχι αναγκαία και για αυτό όσο δύνανται οι σύζυγοι στα πλαίσια της Ορθόδοξης άσκησης πρέπει με κοινή συμφωνία να την αποφεύγουν. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια πρέπει σε συνάρτηση με την εγκράτεια να ασκείτε η συνουσία προς νέκρωση του πάθους της φιληδονίας. Μόνο τότε οι σύζυγοι πρέπει να έρχονται σε σχέση όταν λυγίζουν υπό του πονηρού και όχι επειδή θέλουν να γευθούν τις ηδονές. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο τότε καθίσταται προβληματική η σχέση των συζύγων και ουδόλως βοηθάει προς επίτευξη της αγιότητας, αντίθετα μέσα σε μια τέτοια σχέση εκτρέφεται το πάθος της φιληδονίας, το οποίο σκοτώνει πνευματικά το ανδρόγυνο και το οποία τελικώς θα οδηγήσει τους συζύγους στον αιώνιο θάνατο.

Τέλος θα αναφέρω ένα κομμάτι της εγκυκλίου του 1937:

«Διαμαρτυρόμεθα εντόνως και καταδικάζομεν απολύτως πάσαν μέθοδον του μολύνοντος τον αγνόν οικογενειακόν βίον «νεο μαλθουσιανισμού»,(ιη) ο οποίος ματαιώνει την σύλληψιν δια λόγους εγωϊστικούς, ανέσεων και απολαύσεων, πολλώ δε μάλλον την έκτρωσιν· διότι αι φονικαί πράξεις αύται είναι εσκεμμένη αντίστασις κατά της βουλής του Θεού και ανταρσία κατά των νόμων αυτού. Πάσα δε τοιαύτη ανταρσία είναι αδύνατον να μη τιμωρηθή υπ’ αυτού, ως δεικνύει τόσον το παράδειγμα του Αυνάν,(ιθ) τον οποίον ο Θεός εθανάτωσε δια τον λόγον ακριβώς τούτον (Γενέσ. λη  8–10), όσον και η βεβαιότης του θείου Παύλου, ο οποίος λέγει ότι η τεκνογονία είναι μέσον σωτηρίας δια τους πιστούς συζύγους (Α  Τιμοθ. β  15), άρα δε απώλεια της σωτηρίας αποτελεί η εσκεμμένη παρεμπόδισις αυτής».

  

Για περισσότερες πληροφορίες:

ΣΥΖΥΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΚΝΟΓΟΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ.  Του αρχιμ. Ιερεμία Φούντα Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής Αθηνών νυν Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως

Η θέση των Ορθοδόξων και άλλων εκκλησιών και θρησκειών για τα θέματα της τεκνογονίας. Βασίλειος Γ. Φανάρας,διδάκτωρ Θεολογίας Α.Π.Θ

ΣΥΖΥΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΚΝΟΓΟΝΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΡΙΕΣ ΕΝΟΣ ΛΑΪΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. Του κ. Κωνσταντίνου Καρακόλη, Διδάκτορος Θεολογίας

Σαρκική επιθυμία και σκοποί του γάμου,

κατά τον ιερόν Χρυσόστομον του Πρωτοπρεσβυτέρου Κυριακού Τσουρού

Νίκος Θ. Μπουγάτσος Η Ορθόδοξη Θεολογία για το σκοπό του Γάμου Εκδ. Επτάλοφος, Αθήνα 1989. © Νίκος Μπουγάτσος.

http://orthodoxos-gamos.blogspot.gr/

[1] « Εδόθη μεν ουν και παιδοποιίας ένεκεν ο γάμος· πολλώ δε πλέον υπέρ του σβέσαι την της φύσεως πύρωσιν. Και μάρτυς ο Παύλος λέγων ...».

[2] Γρηγορίου Παλαμά, Ομιλία ΙΣΤ , Περί της κατά σάρκα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού οικονομίας, PG 151, 189  

[3] «Μετά γαρ την παράβασιν τα της συνουσίας γέγονεν∙ επεί μέχρις εκείνου καθάπερ άγγελοι

ούτω διητώντο εν τω παραδείσω, ουχ υπό επιθυμίας φλεγόμενοι, ουχ υπό ετέρων παθών

πολιορκούμενοι, ου ταις ανάγκαις της φύσεως υποκείμενοι, αλλά δι’ όλου άφθαρτοι κτισθέντες

και αθάνατοι, όπου γε ουδέ της των ιματίων περιβολής εδέοντο» (Χρυσόστομος, Ομιλία 15,

εις την Γένεσιν 4, ΡG 53,123). «Η δε παράβασις της εντολής τον γάμον εισήγαγε δια τον

ανομήσαι τον Αδάμ, τουτέστιν αθετήσαι τον εκ Θεού δοθέντα αυτώ νόμον» (Μ. Αθανάσιος,

Εξηγήσεις εις Ψαλμούς 50,7 PG 240 C)

[4] Δαμασκηνού Έκδοσις ακριβής, της Ορθοδ. πίστεως, Α', 20. Χρυσοστόμου, Εις την προς Εφεσίους, ομ. Β' 3 (Μ. 94, 1196, 62 20). Πρβλ. Ιουστίνου, Απολογία, Β', 2. (Β 3, 200).

[5] (σελ. 118- 119, Α. Κωστάκου, ”Συνομιλώντας με τον γέροντα Πορφύριο”, εκδ. “Η μεταμόρφωσις του Σωτήρος”, 2012)

[6] Μ. Βασιλείου, Περί Παρθενίας 3, Μ 30, 676

[7] Ιωάννου Χρυσοστόμου, εις το αποστολικόν ρητόν «δια δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω...», PG 51, 243  

[8] Μαξίμου Ομολογητού, Περί αγάπης, PG 90, 989. 

[9] Ανέστη Κεσελόπουλου, Πάθη και Αρετές στη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Θεσσαλονίκη 1986, σελ. 25, σημ. Γρηγορίου Παλαμά, προς την εν μοναζούσαις Ξένην, PG 150, 1069Α  

[10] Στρωματείς, Ζ' ΧΙΙ. Β 8, 278. Πρβλ. και την περί των σχέσεων των συζύγων έκφρασιν του Θεοδωρήτου του Κύρου: «Μη της ηδονής το πάθος, αλλά τον λογισμόν της κοινωνίας». Εις τα άπορα της Θείας Γραφής. Δευτερονόμιον, ερώτησις ΙΘ'. Μ 80, 425.

[11] Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως, Β' 13. Μ 94, 929/932

[12] Κοσμά του Αιτωλού, Ερμηνεία εις τας ιδ  ἐπιστολάς του απ. Παυ-λου, τ. γ  Θεσσαλονίκη 1990, σ. 737, σημ. 301

[13] Ανθολόγιο Συμβουλών Γέροντος Πορφυρίου Ιερομονάχου Μεταμόρφωση του Σωτήρος Μήλεσι Αττικής.

[14] Ομοίως με το 7 ως άνω.

[15] Από το βιβλίο του Γέροντος «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ», εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσ/νίκης.

[16] «Η τε πορνεία... ηδονη χαριζομένη το παν, όπερ εστίν αμαρτίας σύμβολον, αλλ' ουκ αρετής σημείον».Διδ. Απ., ΧΧΥΙΙΙ, 3. Β 2, 114.

[17] «Η εγκράτεια αποτελεί δια τους συζύγους το μόνον νόμιμον μέσον αποφυγής της τεκνογονίας, όταν πραγματική παρουσιάζεται δια την αποφυγήν αυτής ανάγκη».  

[18] Ιωάννου Δαμασκηνού, Ιερά Παράλληλα, PG 96, 257.

[19] Εις επιστ. Α  πρός Κορ., Ομιλ. 33,3, PG 61, 280, και Εις Επιστ. προς Κολασ.

κεφ. ∆ , Ομιλ. 12,5, PG 62, 387.

[20] Εις το «δια δε τας πορνείας...», 3, PG 51, 213. Πρβλ. και Γρηγορίου Νύσσης:

«ο γάμος παραμυθία του αποθνήσκειν επενοήθη», Περί Παρθενίας;, 12, PG

46,376. Και Ιωάν. ∆αμασκηνού, «δια το μη εκτριβήναι και αναλωθήναι το

γένος υπό του θανάτου, ο γάμος επινενόηται, ως αν δια της παιδοποιΐας το

γένος των ανθρώπων διασώζηται», Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου

Πίστεως, ∆ , PG 94, 1208.

[21] Εγκύκλιος του 1937.

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.