Ιερός Αυγουστίνος, ο μεγαλύτερος Εκκλησιαστικός Πατέρας της Δύσης

Σήμερα η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη ενός από τους μεγαλύτερους αγίους και Εκκλησιαστικούς Πατέρες της Δύσης τον Ιερό Αυγουστίνο επίσκοπο Ιππώνας. Για την Δυτική Εκκλησία ο Ιερός Αυγουστίνος θεωρείται ο κορυφαίος των Εκκλησιαστικών Πατέρων, αφού η σκέψη του επηρέασε ανεξαιρέτως όλους τους μετέπειτα Πατέρες, Θεολόγους και Φιλοσόφους της Δύσης. Είναι δε τόσο μεγάλη η επίδρασή του στη σκέψη της Δύσης αφού δεν εξαιρούνται από αυτή ακόμα και άθεοι φιλόσοφοι. Αυτό π.χ. είναι φανερό σε ένα από τους μεγαλύτερους άθεους Φιλοσόφους, τον Καρλ Μαρξ, όπου η ιδεώδης Κομμουνιστική Πολιτεία του δεν είναι τίποτα άλλο παρά αντίγραφο της «Πολιτείας του Θεού» του Ιερού Αυγουστίνου, σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο...

Τα πρώτα χρόνια – σπουδές

Ο Αυγουστίνος γεννήθηκε το 354 στην Ταγάστη, κωμόπολη της Νουμιδίας, στην Βόρεια Αφρική. Η μητέρα του Μόνικα – θυμίζοντας μας τις μητέρες των Τριών Ιεραρχών – ευσεβής χριστιανή, επηρέασε έντονα τη ζωή του αλλά και την προσωπικότητά του.

Ο Αυγουστίνος αγαπούσε τις επιστήμες και τα γράμματα και είχε μια ασυνήθιστη φιλοσοφική ικανότητα. Τη δίψα του για ανώτερα ιδανικά ενίσχυσε η μελέτη του Ρωμαίου φιλοσόφου Κικέρωνα. Ευφυής και φιλομαθής πήγε για ανώτερες σπουδές στην Καρχηδόνα.

Ζωή και δράση

Η ζωή του, ώσπου να γίνει αληθινός χριστιανός, ήταν μια οδυνηρή και δραματική αναζήτηση της αλήθειας. Στην Καρχηδόνα παρασύρθηκε στην άστατη ζωή των ειδωλολατρών, απέκτησε μάλιστα και εξώγαμο παιδί

Το 373 έγινε οπαδός του Μανιχαϊσμού, επειδή πίστευε ότι έτσι θα εύρισκε απάντηση στα φιλοσοφικά του ερωτήματα και θα καθησύχαζε την ανήσυχη συνείδησή του. Ο Μανιχαϊσμός ήταν αίρεση η οποία ιδρύθηκε τον 3^ο αιώνα μ.Χ. από τον Πέρση Μάνεντα και ήταν ένα κράμα θρησκευτικών αντιλήψεων από την Περσική θρησκεία, τις θρησκείες της Ασίας και τον Χριστιανισμό. Δίδασκε ότι υπάρχουν δύο αντίθετες αρχές, δύο θεοί: ο καλός και ο κακός θεός, που είναι και δημιουργός του κόσμου. Ο άνθρωπος ανήκει σωματικά στον κόσμο του σκότους, γι’ αυτό η αμαρτία δε νικιέται με την ελεύθερη βούληση του. Η αμαρτία και το κακό είναι αναπόφευκτα στην ανθρώπινη ζωή. Δεν άργησε όμως ο Αυγουστίνος να αντιληφθεί τις πλάνες του Μανιχαϊσμού και απομακρύνθηκε από την αίρεση αυτή.

Το 383 επισκέφτηκε τη Ρώμη και κατόπιν εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο, ασκώντας το επάγγελμα του δασκάλου της ρητορικής. Στο Μιλάνο γνώρισε τον άλλο μεγάλο Εκκλησιαστικό Πατέρα της Δύσης τον Αμβρόσιο και εντυπωσιάστηκε από τα κηρύγματά του και τον ασκητικό τρόπο της ζωής του. Μελέτησε τους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους, την Αγία Γραφή και προσχώρησε στον Χριστιανισμό.

Αποσύρθηκε σε κτήμα κοντά στο Μιλάνο για να προετοιμαστεί καλύτερα για το βάπτισμα. Δεν του αρκούσε, όμως, να γίνει απλά χριστιανός. Ποθούσε το βαθύτερο, την ολοκληρωτική αφιέρωση στον Ιησού. Συνεχώς ανέβαλλε την απόφασή του, ώσπου ένα παράδοξο περιστατικό άλλαξε την πορεία της ζωής του.

Η κλήση

Διηγείται ο ίδιος: «Ήταν Ιούλιος του 386. Καθισμένος στον κήπο του σπιτιού μου και λυπημένος για την αναβλητικότητά μου, ακούω μια μυστηριώδη παιδική φωνή που επαναλαμβάνει:

- Πάρε και διάβασε! Πάρε και διάβασε!

Εκεί κοντά ήταν ένα χειρόγραφο με τις επιστολές του απ. Παύλου. Το παίρνω, το ανοίγω, και τα μάτια μου πέφτουν στο χωρίο της προς Ρωμαίους επιστολής που έλεγε:

“Η νύχτα προχώρησε και η μέρα πλησίασε. Ας πετάξουμε από πάνω μας τα έργα του σκότους και ας ντυθούμε τα όπλα του φωτός. Ας είναι σεμνή η συμπεριφορά μας, όπως όταν είναι ημέρα. Όχι συμπόσια και μέθη, όχι ακολασίες και ασέλγειες, όχι έριδες και ζηλοτυπίες”» (Κεφ. 13, 12 – 13).

Συγκλονίστηκε. Μια ριζική μεταβολή έγινε στα βάθη της ψυχής του.

Το 387 βαπτίστηκε από τον Αμβρόσιο και επέστρεψε στην Βόρεια Αφρική. Το 391 με απαίτηση κλήρου και λαού χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στην Ιππώνα. Το 396 έγινε επίσκοπος στην ίδια πόλη.

Υπηρέτησε για 34 χρόνια ως επίσκοπος υποδειγματικά το λαό του. Διέθεσε την περιουσία του στους φτωχούς, ζούσε ασκητικά και επανειλημμένα πούλησε τα εκκλησιαστικά σκεύη για να ελευθερώσει αιχμαλώτους και καταδίκους.

Καταπολέμησε τον Πελαγιανισμό, που πήρε το όνομά του από τον Πελάγιο, ένα Βρετανό μοναχό του 5^ου αιώνα, ο οποίος δίδασκε ότι ο άνθρωπος σώζεται με τις δικές του δυνάμεις.

Ο Αυγουστίνος, όμως, στο θεολογικό αυτό αγώνα έφτασε στην άλλη άκρη: Η ανθρώπινη θέληση είναι αδύναμη για το αγαθό, γιατί η σωτηρία είναι δωρεά του Θεού. Έτσι δε σώζονται όλοι και επομένως, υπάρχει απόλυτος προορισμός. Αυτή είναι προσωπική θεολογική θέση του Αυγουστίνου και δεν έγινε δεκτή από την Εκκλησία, η οποία διδάσκει ότι η σωτηρία κατορθώνεται με τη συνεργασία του θείου και του ανθρώπινου παράγοντα και μια δυνατότητα όλων των ανθρώπων. Αντιμετώπισε και τους δονατιστές, οι οποίοι υποστήριζαν ότι τα μυστήρια είναι άκυρα, όταν τελούνται από ηθικά ανάξιους κληρικούς. Ο Αυγουστίνος ανέπτυξε τη θεωρία ότι τα μυστήρια είναι έγκυρα αυτά καθαυτά, ανεξάρτητα από τον ιερέα που τα τελεί, εφόσον τελούνται κανονικά, σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας.

Το 429 οι Βάνδαλοι αποβιβάστηκαν στην Βόρεια Αφρική και υποδούλωσαν τη Μαυριτανία και τη Νουμιδία. Κατέστρεψαν την Καρχηδόνα. Ο Αυγουστίνος πικραμένος από την επιδρομή πέθανε στις 28 Αυγούστου του 430. Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 15 Ιουνίου.

Συγγραφικό έργο

Ο Αυγουστίνος άφησε πίσω του πλούσιο συγγραφικό έργο 400 ομιλιών και 270 επιστολών με θέματα – πραγματείες θεολογικού και φιλοσοφικού περιεχομένου. Τα κυριότερα από αυτά είναι:

1. «Περί της Πολιτείας του Θεού», όπου αντιπαραθέτει στην ειδωλολατρία την αλήθεια του Χριστιανισμού, απαντώντας στις κατηγορίες ότι ο Χριστιανισμός ευθύνεται για την καταστροφή του αρχαίου κόσμου, που συντελούνταν στις μέρες του.

2. «Εξομολογήσεις», που είναι ένα είδος αυτοβιογραφίας, όπου με ειλικρίνεια, τιμιότητα και θέρμη εκθέτει την περιπετειώδη ζωή του, μέχρι το 387. Γράφει: «Η ανθρώπινη καρδιά δε βρίσκει γαλήνη ως τη στιγμή που κατορθώνει να αναπαυθεί σε Σένα, ω Θεέ». Οι Εξομολογήσεις είναι ένα από τα πιο αγαπημένα αναγνώσματα των χριστιανών της Δυτικής Εκκλησίας ακόμη και σήμερα.

3. «Περί της Αγίας Τριάδος», έργο στο οποίο αποδεικνύει μέσα από την Αγία γραφή την ενότητα και την ισότητα των προσώπων της Αγίας Τριάδος.

Χαρακτηρισμός

Ο Αυγουστίνος, υπήρξε μια εξαιρετική φυσιογνωμία της αρχαίας Εκκλησίας. Άριστος θεολόγος και θρησκευτική προσωπικότητα μεγάλης εμβέλειας. Τα έργα του, η δράση του και το ήθος του εμπνέουν τους χριστιανούς μέσα στους αιώνες. Η δύναμη της προσωπικότητας του Αυγουστίνου και το θεολογικό του έργο τον καθιστούν τον σπουδαιότερο Λατινόφωνο θεολόγο

Βιβλιογραφία

Σχολικό εγχειρίδιο Θρησκευτικών Γ΄ Γυμνασίου, 2000, Δ΄ Έκδοση

 

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.