ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Διαβάζοντας κάποιος το Ευαγγέλιο διαπιστώνει πως ο Χριστός είχε σχεδόν σε καθημερινή βάση διαλόγους για τη Βασιλεία του Θεού, τον ερχομό του Μεσσία, τη στάση του πιστού Ισραηλίτη απέναντι στο Θεό και τους συνανθρώπους του, αλλά και για άλλα θρησκευτικά θέματα με διάφορες θρησκευτικές ομάδες του Ισραήλ όπως λ.χ. τους Φαρισαίους, Σαδδουκαίους κ.λ.π.

Γι’ αυτό λοιπόν είναι καιρός να γνωρίσουμε πιο καλά αυτές τις ομάδες και να δούμε το θρησκευτικό πιστεύω τους, την αποδοχή που είχαν από τον κόσμο, τη σχέση τους με τους κατακτητές Ρωμαίους και άλλα θέλουμε να πιστεύουμε ενδιαφέροντα πράγματα γι’ αυτούς. Πάντως, ότι γνωρίζουμε γι’ αυτούς, εκτός βέβαια της Καινής Διαθήκης, μας τα κάνει γνωστά ο σπουδαίος και μοναδικός Ιουδαίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος 37 – 100 μ.Χ.

Ξεκινάμε με την πιο γνωστή θρησκευτική ομάδα, με την οποία ο Χριστός είχε την μεγαλύτερη αντιπαράθεση, και εκτόξευσε εναντίον της, λίγο πριν τον μαρτυρικό του θάνατο τα περίφημα «ουαί». Και αυτή η ομάδα δεν είναι άλλη από τους περίφημους Φαρισαίους.

Φαρισαίοι: Για τους Φαρισαίους σχεδόν όλοι οι πιστοί – λόγω της διήγησης των Ευαγγελίων – έχουν συγκεχυμένες έως λάθος εντυπώσεις. Πιστεύουν λ.χ. ότι ήταν όλοι υποκριτές, πως ήταν μισητοί από τον κόσμο και εξαιτίας των εικόνων που βλέπουν ή των ταινιών που αναφέρονται σ’ αυτούς έτσι που τους βλέπουν να φορούν τα φαρδιά ρούχα της εποχής εκείνης που θυμίζουν τα ράσα των κληρικών, νομίζουν πως ήταν ιερείς. Όπως θα δούμε όμως, όλα αυτά είναι λάθος. Η λέξη «Φαρισαίος» προέρχεται από την εβραϊκή «περουσίμ» και σημαίνει «αποκομμένος», «αποχωρισμένος», «ξεχωρισμένος», αφιερωμένος δηλαδή στο Θεό και τηρητής όλων των κανόνων τελετουργικής αγνότητας. Πρωτοεμφανίστηκαν στα μέσα του 2^ου αιώνα π.Χ. Ήθελαν να ξεχωρίζουν από τους άλλους τους πολλούς και ιδιαίτερα τον απλό λαό, που τους θεωρούσαν αμαρτωλούς, επειδή αγνοούσαν τις διατάξεις του Μωσαϊκού νόμου. Ήταν κίνημα λαϊκό, όχι ιερατικό, από την τάξη των επαγγελματιών, που αποχωρίστηκε από τους παλαιότερους ευσεβείς ζηλωτές του νόμου, είχαν όμως μεγάλη επιρροή στις Συναγωγές. Δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσιοι και οι περισσότεροι ήταν γεωργοί, τεχνίτες και έμποροι. Στις τάξεις τους ανήκαν και πολλοί Γραμματείς, ερμηνευτές δηλαδή του Νόμου. Πίστευαν πως τηρώντας τον Μωσαϊκό Νόμο κατά γράμμα, δηλαδή με κάθε λεπτομέρεια και σχολαστικότητα εξασφάλιζαν την σωτηρία τους. Αυτό τους έκανε να αισθάνονται υπερήφανοι για τον εαυτό τους και να υποτιμούν όλους τους άλλους, τους οποίους θεωρούσαν αμαρτωλούς. Πίστευαν στην ανάσταση των νεκρών, την ύπαρξη των αγγελικών δυνάμεων και τη θεία πρόνοια. Πίστευαν ακόμη στην κρίση και στην ανταπόδοση στον καθένα ανάλογα με τα έργα του. Περίμεναν τον Μεσσία όχι ως πνευματικό ηγέτη που θα σώσει τους ανθρώπους από το κακό και την αμαρτία αλλά ως κοσμικό εθνικό ηγέτη που θα ελευθερώσει τους Ιουδαίους από τους Ρωμαίους κατακτητές και θα εγκαθιδρύσει παγκόσμια κυριαρχία.

Οι Φαρισαίοι έδειχναν την ευσέβειά τους με επιδεικτικό τρόπο. Τηρούσαν σχολαστικά τα Σάββατα, τις γιορτές, τις νηστείες και τους καθαρμούς. Προσεύχονταν δημόσια, φορούσαν μεγάλα «φυλακτήρια» και φάρδαιναν τις άκρες από τα πανωφόρια τους για να ξεχωρίζουν από τους άλλους. Είχαν την πεποίθηση ότι η χάρη και η βοήθεια του Θεού ανήκαν δικαιωματικά μόνο σ’ αυτούς, αφού αυτοί γνώριζαν και εφάρμοζαν πιστά τις εντολές του. Θεωρούσαν τις διατάξεις των Γραμματέων, που στηρίζονταν στις παραδόσεις των πατέρων, ισάξιες με το Νόμο του Θεού και ζώντας υποκριτικά όχι μόνο δεν βοηθούσαν το λαό να διορθωθεί, αλλά του έδειχναν ένα λαθεμένο δρόμο. Παρ’ όλα αυτά είχαν κατορθώσει να κερδίσουν την εκτίμησή του και ήταν πολλοί αγαπητοί στο λαό. Η στάση τους απέναντι στους Ρωμαίους κατακτητές ήταν άλλοτε επιφυλακτική κι άλλοτε αρνητική. Άξιο μνείας είναι και το γεγονός πως και ο Απόστολος Παύλος, πριν γίνει Χριστιανός ανήκε στους Φαρισαίους.

Υπήρχαν και αξιόλογοι Φαρισαίοι, πράγμα που αναγνωρίζεται και από το Χριστό, αφού όπως περιγράφουν τα Ευαγγέλια (Λουκάς 7:36 – 50) δέχτηκε την πρόσκληση του Φαρισαίου Σίμωνα και συνέφαγε μαζί του. Σύμφωνα με τον Ιουδαίο ιστορικό Φλάβιο Ιώσηπο στα χρόνια του Χριστού οι Φαρισαίοι ήταν περίπου 6.000.

Σαδδουκαίοι: Ιδιαίτερη ομάδα της Ιουδαϊκής κοινωνίας, αποτελούσαν οι Σαδδουκαίοι. Υπήρχαν από παλιά, αλλά δραστηριοποιήθηκαν μετά τη Μακκαβαϊκή επανάσταση (165 π.Χ.). Ήταν πλούσιοι και μορφωμένοι – είχαν μάλιστα επηρεαστεί από τον ελληνιστικό τρόπο ζωής – και, αν και λίγοι αριθμητικά, ασκούσαν μεγάλη επιρροή στα θρησκευτικά και πολιτικά πράγματα της χώρας. Ανήκαν στην ανώτερη κοινωνία και είχαν στενούς δεσμούς με το ιερατείο των Ιεροσολύμων. Την ονομασία τους την οφείλουν στον πρώτο αρχιερέα του Ναού, τον Σαδδώκ, που ιεράτευσε στα χρόνια του βασιλιά Δαβίδ. Από το 6 – 70 μ.Χ. όλοι σχεδόν οι αρχιερείς προέρχονταν από αυτούς. Οι Σαδδουκαίοι, όπως και οι Φαρισαίοι, ήταν μέλη του Μεγάλου Συνεδρίου του ανώτατου δηλαδή διοικητικού, δικαστικού και θρησκευτικού οργάνου των Ιουδαίων, και είχαν για κύριο έργο τους την αντιμετώπιση των θεμάτων του Ναού. Ασχολούνταν με τις υποθέσεις του Ναού και την διαχείριση της περιουσίας του (ήταν οι θησαυροφύλακες) και φρόντιζαν με κάθε επιμέλεια και σχολαστικότητα για τις ιεροτελεστίες.

Αντίθετα από τους Φαρισαίους οι Σαδδουκαίοι απέρριπταν τις παραδόσεις των πατέρων και δέχονταν μόνο το γραπτό νόμο, δηλαδή όσα έγραφαν τα πέντε πρώτα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης (Γένεσις, Έξοδος, Λευιτικό, Αριθμοί, Δευτερονόμιο), και έδιναν βαρύτητα στις θυσίες και τις τελετές του Ναού. Δεν πίστευαν στην ανάσταση των νεκρών και την ύπαρξη των αγγέλων ή πνευμάτων, ούτε δέχονταν πως ο Θεός ελέγχει τις πράξεις των ανθρώπων και κάνει κρίση των πράξεων αυτών. Ονομαστός είναι ο διάλογος που διεξήγε ο Χριστός με τους Σαδδουκαίους για την ανάσταση των νεκρών (Λουκάς 20:27 – 40), όταν θέλοντας να τον παγιδέψουν και να τον εξευτελίσουν, τον ρώτησαν σε ποιον από τους επτά αδελφούς θα ανήκε η γυναίκα όταν θα γίνει η ανάσταση των νεκρών, η οποία λόγω του ανδραδελφικού νόμου που ίσχυε στο Ισραήλ είχε παντρευτεί διαδοχικά και τα επτά αδέλφια, με τον Χριστό να τους αποστομώνει λέγοντας: «… Κατά την ανάσταση εκ νεκρών, ούτε νυμφεύονται ούτε παντρεύονται, ούτε είναι δυνατόν να πεθάνουν πλέον, διότι είναι ίσοι προς τους αγγέλους και είναι υιοί του Θεού». Με τους Ρωμαίους κατακτητές διατηρούσαν καλές σχέσεις, επειδή αυτό εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους, γεγονός που τους έκανε μισητούς στο λαό.

Ζηλωτές: Ήταν μια μικρή, φανατική και δυναμική ομάδα, η οποία αποσχίστηκε από τους Φαρισαίους, μετά την κατάκτηση της Παλαιστίνης από τους Ρωμαίους. Ιδρυτής του θεωρείται ο Ιούδας ο Γαυλωνίτης, γιος του Εζεκία. Ονομάστηκαν έτσι επειδή γνώρισμά τους ήταν ο υπερβολικός ζήλος για την τύχη του έθνους τους. Το όνομά τους προέρχεται από την εβραϊκή λέξη «Κανά». Κατά μία άλλη εκδοχή, πιστεύεται πως το όνομά τους προήλθε από τη λέξη «ζήλη», που ήταν ένα μικρό εγχειρίδιο, το οποίο έκρυβαν επιμελώς στα φαρδιά ρούχα της εποχής εκείνης και με το οποίο φόνευαν τους Ρωμαίους στρατιώτες ή τους συνεργάτες των Ρωμαίων. Πίστευαν ότι ο εκλεκτός λαός του Θεού δεν ήταν δίκαιο να είναι σκλαβωμένος στους Ρωμαίους. Γι’ αυτό αρνούνταν να πληρώνουν φόρο στους κατακτητές. Οι Ζηλωτές δηλαδή, στήριξαν τον εθνικοθρησκευτικό τους ενθουσιασμό στη σκέψη ότι, αφού ο Θεός είναι ο μόνος κύριος και κυβερνήτης του λαού του, δεν επιτρέπεται στους Ιουδαίους να αναγνωρίζουν την κυριαρχία του Καίσαρα της Ρώμης και να πληρώνουν φόρο υποτέλειας. Κατά καιρούς οργάνωναν μικροεπαναστάσεις, τις οποίες οι Ρωμαίοι κατέπνιγαν στο αίμα, και όσους Ζηλωτές συλλαμβάνανε τους καταδίκαζαν σε θάνατο δια του σταυρού. Πίστευαν ότι με τα όπλα και την αντίσταση και όχι με την πιστή τήρηση του Νόμου και την υπομονή θα πετύχαιναν την εθνική τους ανεξαρτησία και θα βοηθούσαν στον ερχομό της Βασιλείας του Θεού. Πολλοί από αυτούς συνεπαρμένοι από το όραμα αυτό αυτοανακηρύσσονταν Μεσσίες, οργάνωναν απελευθερωτικά κινήματα και υποκινούσαν εξεγέρσεις, με αποτέλεσμα όπως είπαμε να καταπνίγονται στο αίμα και ο λαός να γνωρίζει σκληρότερη καταπίεση. Πιστεύεται πως ο Σίμων ο Κανανίτης, πριν γίνει μαθητής του Χριστού, πρέπει να ήταν ένας από αυτούς και πολύ πιθανόν και ο Ιούδας ο Ισκαριώτης.  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Σχολικό εγχειρίδιο Θρησκευτικών, Α΄ Γυμνασίου, 1997

Σχολικό εγχειρίδιο Θρησκευτικών, Β΄ Γυμνασίου, 2001

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.