ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΙΜΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

 
"Η Παντάνασσα", ψηφιδωτό. Βρίσκεται στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα Αιγάλεω. Έργο του Λαμιώτικου ζεύγους καλλιτεχνών, αγιογράφων, ψηφιδοτοποιών και συντηρητών Θεόδωρου και Ένζας Μώρη

Σε λίγες μέρες η εκκλησία μας θα τιμήσει την κοίμηση του πιο αγαπητού προσώπου της, μετά τον Τριαδικό Θεό. Την μάννα όλων μας, την Παναγία.
Θέλοντας και εμείς να αποδώσουμε ένα είδος τιμής στο πρόσωπό της σκεφτήκαμε να ασχοληθούμε, πως μέσα από την Παναγία η εκκλησία μας τιμά την γυναίκα.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ

Είναι γνωστό σε όλους πως η θέση της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο ήταν υποτιμημένη. Υπήρχε μόνο να τεκνοποιεί και να ασχολείται αποκλειστικά με τις οικιακές εργασίες οι οποίες λόγω της έλλειψης τεχνολογίας ήταν άκρως κοπιαστικές. Η δυνατότητα μόρφωσής της και κοινωνικής ζωής ήταν ανύπαρκτη αφού τον περισσότερο χρόνο της τον περνούσε στο σπίτι. Άλλωστε ένα τμήμα του σπιτιού χρωστάει το όνομά του σ’ αυτήν (ο γυναικωνίτης).

Υπήρχαν βέβαια και κοινωνίες (π.χ. Σπάρτη) όπου η θέση της γυναίκας ήταν καλύτερη με κάποια στοιχεία υποτυπώδους μόρφωσης και κοινωνικής ζωής. Όμως αυτά ήταν εξαιρέσεις που απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Εξαίρεση σε όσα περιγράψαμε πιο πάνω δεν αποτέλεσε ούτε η ιουδαϊκή κοινωνία. Παρόλο που η γλαφυρή διήγηση της Γένεσης για την δημιουργία της Εύας από το πλευρό του Αδάμ σήμαινε την ισοτιμία ανδρός και γυναικός, οι άνδρες Ιουδαίοι κάθε άλλο παρά το ελάμβαναν υπόψη. Το αντίθετο μάλιστα. Ήθελαν τις γυναίκες παντελώς υποταγμένες σ’αυτούς. Η μαρτυρία τους στα δικαστήρια δεν λαμβάνονταν υπόψη και απαγορεύονταν στους άντρες να τις μιλούν στο δρόμο! Πολλοί Ιουδαίοι κλείνοντας την προσευχή τους έλεγαν: «Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου που δεν μ’ έκανες γυναίκα!»

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Σ’ αυτόν λοιπόν τον κόσμο κάνει την εμφάνισή του ο Χριστιανισμός. Με την διδασκαλία του και την ζωή των πιστών του βάζει βόμβα στα θεμέλια του τότε κόσμου και βοηθάει να ξεπεραστούν παγιωμένες αντιλήψεις για την θέση της γυναίκας. Εκείνος βέβαια ο οποίος δίνει το έναυσμα για την αλλαγή στάσης στην αντιμετώπιση της γυναίκας είναι ό ίδιος ο Χριστός. Δείχνει για τις γυναίκες και τα παιδιά, τις πιο υποβαθμισμένες τάξεις εκείνης της εποχής μια ιδιαίτερη αδυναμία.

Είναι ο πρώτος και μοναδικός ραββί (δάσκαλος), που έχει γυναίκες μαθήτριες (Μαρία Μαγδαληνή, Σαλώμη, Σουζάνα κ.λ.π.). Επαινεί την χήρα που ρίχνει στο θησαυροφυλάκιο του Ναού ένα δίλεπτο ως δωρεά. Ανασταίνει το γιο της χήρας από την κωμόπολη Ναΐν. Και το κορυφαίο όλων. Συγχωρεί την μοιχαλίδα που του φέρνουν οι εξαγριωμένοι Ιουδαίοι μπροστά του για λιθοβολισμό, θυμίζοντας πως η αμαρτία είναι κοινό κτήμα ανδρών – γυναικών με την περίφημη φράση «ο αναμάρτητος ας ρίξει πρώτος την πέτρα». Τέλος όταν ανασταίνεται εμφανίζεται πρώτα στις γυναίκες.

Την θέση του Χριστού αργότερα παίρνουν οι μαθητές του, που μέσα από τα κείμενα της Καινής Διαθήκης διακηρύττουν την ισοτιμία μπροστά στο Θεό όλων των ανθρώπων. Και σιγά – σιγά μέσα και από προσωπικούς αγώνες των ίδιων των γυναικών, η γυναίκα τουλάχιστον στον Δυτικό κόσμο παίρνει την θέση που της αρμόζει.

Η ΔΕ ΓΥΝΗ ΙΝΑ ΦΟΒΕΙΤΑΙ ΤΟΝ ΑΝΔΡΑ

Υπάρχουν δύο αποστροφές από ένα χωρίο (κομμάτι) της επιστολής προς Εφεσίους του Αποστόλου Παύλου που διαβάζεται ως ευαγγελικό ανάγνωσμα κατά την ακολουθία του γάμου και οι οποίες έγιναν αιτία να κατηγορηθεί ο Παύλος –και κατ’ επέκταση ο Χριστιανισμός – ως μισογύνης και πολέμιος της ισότητας της γυναίκας. Τα επίμαχα αυτά σημεία είναι τα εξής: «Οι γυναίκες να υποτάσσονται στους άντρες του ….» στίχος 22 από το κεφάλαιο 5, και «η δε γυναίκα να φοβάται τον άντρα της» στίχος 33 από το ίδιο κεφάλαιο .

Πράγματι εκ πρώτης όψεως ιδωμένα τα συγκεκριμένα αυτά σημεία όχι μόνο δείχνουν υποτίμηση στο πρόσωπο της γυναίκας αλλά έγιναν και αιτία καταπίεσης και κακομεταχείρισης της γυναίκας εκ μέρους πολλών αντρών.

Πριν προχωρήσουμε να αναλύσουμε τα επίμαχα αυτά σημεία πρέπει να ξεκαθαρίσουμε εξ αρχής το εξής. Ο Παύλος ούτε μισογύνης είναι, ούτε πολέμιος της ισότητας της γυναίκας. Γιατί αν είναι έτσι τα πράγματα όπως παρουσιάζονται τότε ο Παύλος θα αντέφασκε με τον ίδιο του τον εαυτό. Επειδή στην προς Γαλάτας επιστολή του, κεφάλαιο 3, στίχος 28 διακηρύττει : «Δεν υπάρχει Ιουδαίος ούτε Έλλην, δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, δεν υπάρχει άνδρας και γυναίκα, διότι όλοι είστε ένας άνθρωπος εν Χριστώ Ιησού».Τότε τι συμβαίνει;

Πολύ απλά, τα επίμαχα αυτά σημεία αν τα δει κάποιος ξεκομμένα και μόνα τους δεν του αφήνουν καμιά αμφιβολία πως υποτιμούν την γυναίκα. Αν τα δει όμως σε συνάρτηση με τους άλλους στίχους της επιστολής τότε σχηματίζει τελείως διαφορετική γνώμη.

O Παύλος γνωρίζει πολύ καλά πως για να επιβιώσει η οικογένεια χρειάζεται τις Χριστιανικές αρετές της γυναίκας, που είναι η σεμνότητα και η ταπεινοφροσύνη και τις οποίες καλείται να μεταδώσει στα παιδιά της. Άξιο μνείας επίσης είναι πως η υποταγή της γυναίκας στον άντρα είναι σχετική, και μόνον εφόσον αυτός την αγαπάει και της φέρεται Χριστιανικά. Γιατί αλλιώς μπαίνει σε εφαρμογή το: «Είναι προτιμότερο να πειθαρχούμε στον Θεό παρά στους ανθρώπους». Πράξεις των Αποστόλων, κεφάλαιο 5, στίχος 30.Το ότι ο Παύλος με την λέξη υποταγή εννοεί την αρετή της ταπεινοφροσύνης –κύριο γνώρισμα του Χριστιανισμού – την οποία πρέπει να έχουν όλοι ανεξάρτητα αν είναι άντρες ή γυναίκες, φαίνεται από τον αμέσως προηγούμενο στίχο της επιστολής: « Να ευχαριστείτε τον Θεό και Πατέρα πάντοτε για το κάθε τι στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, και να υποτάσσεστε ο ένας εις τον άλλον με φόβο Χριστού». Επιστολή προς Εφεσίους, κεφάλαιο 5, στίχοι 20 – 21.Επίσης με τους παρακάτω στίχους της επιστολής που έπονται του στίχου 22 δεν αφήνει καμιά αμφιβολία γιατί το τι πράγματι εννοεί. Επειδή παραγγέλνει στους άντρες να αγαπούν τις γυναίκες τους αλλά όχι με οποιαδήποτε αγάπη. Με μια αγάπη που ξεπερνάει τα ανθρώπινα όρια. «Όπως ο Χριστός αγάπησε την εκκλησία..». Δεν είναι δυνατόν λοιπόν σε μια τέτοια σχέση αγάπης να υπάρχει η υποτίμηση και η περιφρόνηση του άλλου.

Τώρα όσον αφορά τον περίφημο στίχο «η δε γυναίκα να φοβάται τον άντρα» δεν έχουμε να πούμε και πολλά. Επειδή η λέξη φόβος στα αρχαία Ελληνικά δεν σημαίνει μόνο το φόβο αλλά και το σεβασμό. Γιατί αν εννοούσε τον φόβο θα ήταν ακατανόητοι όλοι οι προηγούμενοι στίχοι που μιλούν όπως είπαμε για την αγάπη του άντρα προς την γυναίκα του. Σύμφωνα δε και με τη Γραφή «η αγάπη έξω διώχνει τον φόβο».

ΤΟ ΑΒΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

Με την λέξη άβατο εννοούμε την απαγόρευση της εισόδου σε χώρους, τόπους, κτίρια που θεωρούνται ιερά. Σημειωτέον το άβατο ίσχυε για όλους τους λαούς και για όλες τις εποχές. Η απαγόρευση αυτή ποικίλει. Μπορεί να αναφέρεται σε φύλλα (γυναίκες – άνδρες), ηλικία (μικροί – μεγάλοι) κ.λ.π.

Στην Ορθοδοξία το άβατο ισχύει συνήθως για τις μονές ή για ένα τμήμα του Ναού π.χ. Ιερό Βήμα. Έτσι π.χ. δεν μπορεί να παραμείνει το βράδυ, άντρας σε κάποιες γυναικείες μονές και το αντίστοιχο γυναίκα σε αντρικό μοναστήρι ή να εισέλθει κάποιος λαϊκός στο Ιερό Βήμα κ.λ.π.

Εκεί βέβαια που γίνεται πολύς λόγος και ακούγονται μύρια όσα, είναι για το άβατο που ισχύει στο Άγιο Όρος για τις γυναίκες. Πολλοί βλέπουν ανισότητα σ’ αυτή την απαγόρευση και καταφρόνηση της γυναίκας. Δεν υπάρχει ψευδέστερο τούτου γιατί ως γνωστό το Άγιο Όρος είναι αφιερωμένο στην πιο γλυκιά γυναίκα που υπήρξε ποτέ, την Παναγία. Άλλωστε «περιβόλι της Παναγίας» καλείται.Η απαγόρευση βέβαια ισχύει για πρακτικούς λόγους περισσότερο παρά για οτιδήποτε άλλο. Γιατί ενώ ο χώρος στην οποιαδήποτε μονή εκτός του Αγίου Όρους μπορεί να ελεγχθεί, επειδή είναι περιορισμένος κάτι ανάλογο δεν μπορεί να συμβεί στο Άγιο Όρος. Επειδή όχι μόνο η έκτασή του είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη με την οποιαδήποτε μονή αλλά υπάρχουν και εκατοντάδες μοναχοί που ζουν εκτός των μονών του Αγίου Όρους, σε διάφορα κελιά (σκήτες), σε σπηλιές και σε άλλα ιδιόρρυθμα οικήματα.

Και αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς, το τι τεράστια πρόκληση θα ήταν για τους εκεί μοναχούς, η είσοδος χιλιάδων γυναικών, όταν δε πολλές από αυτές θα ήταν και προκλητικά ντυμένες, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες.

Και επιτέλους! Μπορεί συνέχεια να μιλάμε για τα δικαιώματά μας θα πρέπει όμως να σκεφτούμε και να σεβαστούμε και τα δικαιώματα των μοναχών του Αγίου Όρους που επέλεξαν αυτό τον τρόπο ζωής.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.