ΠΑΠΑΣ ΙΝΝΟΚΕΝΤΙΟΣ Ο Γ΄, Ο ΠΑΠΑΣ ΠΟΥ “ΕΤΡΕΜΕ” ΟΛΗ Η ΕΥΡΩΠΗ!

Μετά τον θάνατο του 90χρονου πάπα Κελεστίνου Γ΄, οι καρδινάλιοι ανεβάζουν στον χηρεύσαντα θρόνο του αποστόλου Πέτρου το 1198, τον καρδινάλιο Λοθάριο κόμητα του Σένι δίνοντάς του το όνομα Ιννοκέντιος ο Γ΄, σε ηλικία 37 ετών. Ο Ιννοκέντιος ο Γ΄(1161 – 1216), πρέπει να ειπωθεί, πως ήταν άνθρωπος ταπεινός και ευσεβής. Όμως, όσον αφορά τις αξιώσεις του παπισμού, ήταν εκείνο το πρόσωπο που είχε τις μεγαλύτερες επ’ αυτού, γι’ αυτό και επί της εποχής του ο παπισμός έφτασε στην υψηλότερη ακμή του. Πίστευε πως ο πάπας ως διάδοχος του αποστόλου Πέτρου ήταν αντιπρόσωπος του Θεού επί της γης και διακήρυττε πως έχει την απόλυτη εξουσία πάνω στην εκκλησία. Εξέφραζε δε την επιθυμία να διορίζει ο ίδιος αποκλειστικά τους κληρικούς σε ολόκληρη την επικράτεια της εκκλησίας...

Η εξουσία του ισχυρίζονταν πως εκτείνονταν σε ολόκληρο τον γνωστό τότε κόσμο, γιατί ο βασιλιάς και ο ιερέας είχαν διορισθεί στην θέση τους από τον ίδιο τον Θεό. Όμως στο έργο αυτό δεν ήταν ίσοι και όμοιοι, αφού ο βασιλιάς είναι ο υπηρέτης που εκτελεί τις οδηγίες του ιερέα, ο οποίος επιβλέπει, διορθώνει και μάλιστα άμα χρειαστεί τιμωρεί αυτόν. Οι βασιλιάδες λαμβάνουν την εξουσία τους όχι απ’ ευθείας από τον Θεό, αλλά διαμέσου του πάπα, που είναι αντιπρόσωπος αυτού. Τοιουτοτρόπως το κράτος αποβαίνει όργανο της εκκλησίας, καθιερώνεται ο παποκαισαρισμός δηλαδή ο πάπας ανώτερος όλων, και έρχεται σε αντίθεση με τις καισαροπαπικές ιδέες (ο βασιλιάς ανώτερος όλων) που επικρατούσαν στην Ευρώπη από τον Μέγα Κάρολο και εντεύθεν. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν ο παπισμός ήθελε να έχει τον πλήρη έλεγχο επί των κρατών και αυτό επιθυμούσε ιδιαίτερα και ο Ιννοκέντιος ο Γ΄.

Για να κάνει λοιπόν γνωστή και αποδεκτή την επιθυμία του αυτή στους ηγεμόνες της Ευρώπης και τους υπηκόους τους ο Ιννοκέντιος ο Γ΄, προχωρά σε δυναμικές κινήσεις. Κατά πρώτον επεμβαίνει στα ζητήματα των βασιλικών γάμων στην Πορτογαλία, ακυρώνοντας τον γάμο του διαδόχου του θρόνου, αφού η υποψήφια νύφη ήταν συγγενής αυτού. Το ίδιο κάνει και για τον Αλφόνσο Θ΄ βασιλιά της Λεώνης, τον οποίο μάλιστα αφορίζει, μέχρις ότου χώρισε την σύζυγό του, η οποία ήταν ανιψιά του. Και η πολιτική του αυτή, στέφεται με μία ακόμα επιτυχία, όταν ο βασιλιάς της Αραγωνίας Πέτρος Β΄ έρχεται στη Ρώμη, στέφεται από τον πάπα, αναθέτει το κράτος του στον Άγιο Πέτρο και το λαμβάνει πάλι πίσω από αυτόν ως φέουδο πλέον.

Σημαντικότερη όμως ήταν η ενέργεια του Ιννοκέντιου Γ΄, κατά του βασιλιά της Γαλλίας Φιλίππου Β΄, ο οποίος μάλιστα υπήρξε και θερμός υποστηρικτής του παπισμού. Το γεγονός έχει ως εξής. Πέντε χρόνια πριν την εκλογή του Ιννοκεντίου, ο Φίλιππος είχε χωρίσει την σύζυγό του Ίνγκεμποργκ εκ Δανίας, και έλαβε την Αγνή. Ο προηγούμενος πάπας Κελεστίνος επενέβη, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Όταν ανέλαβε ο Ιννοκέντιος τον ειδοποίησε πως αν δεν διώξει την Αγνή θα θέσει το κράτος του σε εκκλησιαστική απαγόρευση. Ο βασιλιάς αρνήθηκε να συμμορφωθεί και τότε ο πάπας πραγματοποίησε την απειλή του. Κατόπιν τούτου, ο Φίλιππος μην μπορώντας να κάνει κάτι διαφορετικό και φοβούμενος να μην χάσει τον θρόνο του, απομάκρυνε την Αγνή. Τότε ο Ιννοκέντιος ήρε την απαγόρευση, αλλά την νόμιμη σύζυγό του την πήρε πάλι πίσω το 1213.

Μία ακόμη νίκη πέτυχε ο Ιννοκέντιος και επί του βασιλιά της Αγγλίας Ιωάννη του Ακτήμονα. Το ζήτημα προέκυψε από την εκλογή του αρχιεπισκόπου του Καντέρμπουρυ, διότι οι μοναχοί του Καντέρμπουρυ εξέλεξαν τον δικό τους αρχιεπίσκοπο ενώ ο βασιλιάς κάποιον άλλον της δικής του αρεσκείας. Ο πάπας προχωρώντας σε μια ακόμη δυναμική κίνηση, παραμερίζει και τους δύο, και αναγκάζει τους μοναχούς να εκλέξουν τον Στήβεν Λάνγκτον, μια πράγματι ηγετική φυσιογνωμία της εποχής του και ιδιαίτερα μορφωμένο (1206). Ο Ιωάννης όμως διαφώνησε και αρνήθηκε να δεχτεί τον εκλεκτό του πάπα. Το 1208 ο Ιννοκέντιος θέτει την Αγγλία σε εκκλησιαστική απαγόρευση, την οποία όμως ο βασιλιάς αγνοεί, με αποτέλεσμα να τον αφορίσει. Προχωρώντας ακόμα πιο πέρα, το 1212, απαλλάσσει τους υπηκόους του από τον όρκο υποταγής προς αυτόν και αναθέτει στον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο να τον εκθρονίσει. Ερχόμενος λοιπόν σε δύσκολη θέση ο Ιωάννης μην έχοντας άλλη λύση αναγκάζεται να υποχωρήσει, παραδίδει το βασίλειό του στον πάπα και το παίρνει πίσω απ’ αυτόν ως τιμάριο, δηλώνει υποτελής στον Άγιο Πέτρο και υπόσχεται πληρωμή 1000 μάρκων κατ’ έτος. Στην συνέχεια δέχεται ως αρχιεπίσκοπο τον εκλεκτό του Ιννοκέντιου και κατόπιν όλων αυτών ο πάπας δείχνοντας προφανώς την … πατρική του αγάπη άρει την εκκλησιαστική απαγόρευση της Αγγλίας. Ακολουθεί ο αγώνας μεταξύ του Ιωάννη και των βαρόνων της Αγγλίας για αναγνώριση των δικαιωμάτων τους που είχε ως αποτέλεσμα την υπογραφή της περίφημης Magna Charta (1215). O Ιωάννης απευθύνεται προς τον πάπα, ο οποίος τον απαλλάσσει από την υποχρέωση να σεβαστεί την υπογραφή του. Όμως το επόμενο έτος ο Ιωάννης αποθνήσκει, οι δε βαρόνοι αγνοούν χωρίς καμιά επίπτωση την παπική εντολή.

Στην Ρώμη κατέλυσε τη δημοκρατία, η οποία είχε εγκαθιδρυθεί πριν από 60 χρόνια και μ’ αυτό τον τρόπο αποκαθιστά την πολιτική κυριαρχία του παπισμού επ’ αυτής. Επίσης απεκατέστησε την παπική κυριαρχία σε ολόκληρο το τότε παπικό κράτος, που βέβαια δεν περιορίζονταν μόνο στο ολίγων τετραγωνικών μέτρων σημερινό Βατικανό. Η χήρα του Γερμανού αυτοκράτορα και πολέμιου του παπισμού Ερρίκου ΣΤ΄, Κωνσταντία, η οποία ήταν αυτοκράτειρα και βασίλισσα της Νότιας Ιταλίας, δεν επιθυμούσε να διεκδικήσει την αυτοκρατορική διαδοχή για τον ανήλικο 3ετή γιο της Φρειδερίκο Β΄ και αρκέστηκε να εξασφαλίσει γι’ αυτόν το στέμμα της Νότιας Ιταλίας, το οποίο ανήκε έτσι και αλλιώς δικαιωματικώς σ’ αυτή. Μάλιστα για περισσότερη εξασφάλιση του ανήλικου γιου της, όρισε την επικυριαρχία του πάπα στη Νότια Ιταλία, ολίγον δε πριν το θάνατό της φρόντισε να γίνει αυτός κηδεμόνας του ανήλικου γιου της.

Παρ’ όλες τις τεράστιες επιτυχίες του Ιννοκέντιου στις διάφορες χώρες της Ευρώπης, ο πραγματικός αγώνας του για επικυριαρχία του παπισμού δόθηκε στην Γερμανία, με αφορμή το πρόβλημα της διαδοχής του αυτοκράτορα. Η πλειοψηφία των Γερμανών ηγεμόνων εξέλεξε τον Φίλιππο της Σουηβίας αδελφό του Ερρίκου ΣΤ΄, τον οποίο ο πάπας αφόρισε, ενώ η μειοψηφία τον Όθωνα του Μπρούνσβικ (1198). Στην αρχή ο Ιννοκέντιος τήρησε ουδετερότητα στην διαμάχη που επακολούθησε, αλλά το 1199 ο Φίλιππος κατάφερε να επικρατήσει και να εκλεγεί αυτοκράτορας ολόκληρης της Γερμανίας. Ο κίνδυνος για τον πάπα ήταν πλέον ορατός και μεγάλος γιατί ο Φίλιππος εμφορούνταν και αυτός από τις ίδιες αντιπαπικές ιδέες με του αδελφού του Ερρίκου ΣΤ΄. Ο Ιννοκέντιος διαμαρτυρήθηκε γιατί υποστήριξε πως στον πάπα ανήκει η εξουσία ανακήρυξης του αυτοκράτορα.

Έτσι τον Ιανουάριο του 1201 δημοσίευσε απόφαση, στην οποία απορρίπτει τον Φίλιππο διότι ήταν αφορισμένος και δεν μετανόησε. Υποστήριζε επίσης πως η αυτοκρατορία δεν ήταν κληρονομική. Απομένει λοιπόν ο Όθων, ο οποίος προέρχεται από οικογένεια νομιμόφρονα προς τον παπισμό γι’ αυτό και ο πάπας τον ορίζει αυτοκράτορα λέγοντας: «διά της θείας εξουσίας, που μας δόθηκε από τον μακάριο Πέτρο, σε αναγνωρίζομε βασιλέα, και παραγγέλλουμε σε όλους να ορκισθούν σε σένα νομιμοφροσύνη και υπακοή». Ο Όθων συμφώνησε να αποδώσει στον πάπα όλες τις χώρες, που είχαν αφαιρεθεί από το παπικό κράτος κατά τα τελευταία 15 έτη.

Στο μεταξύ ο Φίλιππος συγκάλεσε Δίαιτα (συνέλευση) στη πόλη Μπάμπεργκ (1201) και διακήρυξε πως η εκλογή αυτοκράτορα ήταν ζήτημα αποκλειστικά των Γερμανών και ο πάπας ως ξένος δεν έπρεπε να έχει καμιά ανάμιξη, αντιθέτως ο αυτοκράτορας έπρεπε να εκλέγει τον πάπα κατά την αρχαία συνήθεια. Οι επίσκοποι της Γερμανίας συμφώνησαν με την απόφαση των ηγεμόνων. Ο Ιννοκέντιος απάντησε το 1202, πως ναι μεν οι πρίγκιπες έχουν το δικαίωμα να εκλέγουν τον αυτοκράτορα, αλλά η πηγή της εξουσίας αυτού βρίσκεται στην αποστολική έδρα της Ρώμης, η οποία μεταβίβασε την αυτοκρατορία σε αυτούς από τους Έλληνες. Συνεπώς ο πάπας μπορεί να απορρίψει εκλεγέντα αυτοκράτορα, εάν αυτός είναι ανάξιος και ακατάλληλος, στην περίπτωση δε που υπάρχουν δύο υποψήφιοι, ο πάπας θα κρίνει τον κατάλληλο μεταξύ αυτών, χωρίς μάλιστα να χρειάζεται πρόσκληση για την ενέργειά του αυτή.

Οι επίσκοποι οι οποίοι υπέγραψαν την διακήρυξη της Μπάμπεργκ αφορίσθηκαν, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα σε πολλές επισκοπικές έδρες να υπάρχουν ταυτόχρονα δύο επίσκοποι. Στο μεταξύ ο Φίλιππος κέρδιζε έδαφος έναντι του πάπα και αφού προέβη σε κάποιες υποχωρήσεις απέναντι σ’ αυτόν ήλθε σε συμφωνία με τον Ιννοκέντιο για την αναγνώρισή του. Όλα λοιπόν έδειχναν ότι θα έρχονταν η ποθούμενη συμφιλίωση, η οποία όμως διακόπηκε βιαίως αφού ο Φίλιππος δολοφονήθηκε από κάποιον προσωπικό του εχθρό τον Ιούνιο του 1208.

Κατόπιν όλων αυτών, ήταν πλέον ανοιχτός ο δρόμος για να στεφθεί αυτοκράτορας ο Όθων. Πράγματι αφού νυμφεύθηκε και την θυγατέρα του Φιλίππου, εκλέχτηκε αυτοκράτορας ομόφωνα από τους Γερμανούς ηγεμόνες. Ανανεώνοντας τις υποσχέσεις του προς τον πάπα στέφεται υπ’ αυτού τον Οκτώβριο του 1209 αυτοκράτορας στη Ρώμη. Μετά λοιπόν από έντεκα χρόνια πολέμου και διπλωματικών αγώνων φαίνονταν πως ο Ιννοκέντιος ο Γ΄ είχε αποκαταστήσει παντού την παπική κυριαρχία.

Όμως, όπως λέει και ο λαός, πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν. Γιατί μετά την ενθρόνισή του ο Όθωνας φάνηκε ορμητικότερος των προκατόχων του έναντι του παπισμού. Κατέλαβε τις παπικές επαρχίες, διόρισε δικούς του αυτοκρατορικούς αξιωματούχους στις ιταλικές πόλεις και εισέβαλε στην Σικελία, την χώρα του Φρειδερίκου Β΄, ο οποίος ήταν κηδεμονευόμενος και υποτελής στον πάπα. Ο πάπας αφόρισε τον Όθωνα και αναζήτησε καινούργιο αυτοκράτορα, ο οποίος θα δέχονταν και θα τηρούσε τους όρους του. Έτσι εξέλεξε τον Φρειδερίκο Β,΄ βασιλιά της Σικελίας και εγγονό του Φρειδερίκου Βαρβαρόσα. Στέφθηκε αυτοκράτορας της Γερμανίας στην Φραγκφούρτη από τον επίσκοπο αυτής το 1212. Αργότερα  στέφθηκε στο Αιξ – λα – Σαπέλ και το 1220, μετά το θάνατο του Ιννοκέντιου, στην Ρώμη από τον καινούργιο πάπα Ονώριο Γ΄. Τελικά το 1214 ο Όθωνας νικήθηκε και ο Φρειδερίκος απέβη κύριος της Γερμανίας. Ύστερα από αγώνες 17 ετών κατά την διάρκεια των οποίων μεταχειρίσθηκε όλα τα μέσα ο Ιννοκέντιος, κατόρθωσε να εξουδετερώσει δύο αυτοκράτορες και να εξασφαλίσει την ελευθερία της εκκλησίας από την κυριαρχία του Γερμανού αυτοκράτορα. Επιπλέον παρουσιάσθηκε ως αυτός που μπορούσε να διαθέσει το γερμανικό στέμμα όπου ο ίδιος επιθυμούσε και εισχώρησε σταθερά στην εκκλησία της Γερμανίας.

Βέβαια δεν πρέπει να λησμονούμε πως στην εποχή του Ιννοκέντιου έγινε και η Τέταρτη Σταυροφορία, που κατέληξε στην κατάληψη και λεηλασία της Κωνσταντινούπολης και στην ουσία την διάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο Ιννοκέντιος το θεώρησε αυτό ως τετελεσμένο γεγονός προσπάθησε μάλιστα να ωφεληθεί από αυτό.

Λίγο πριν το θάνατό του, το 1215 συγκάλεσε την μεγαλύτερη σύνοδο των τελευταίων 150 ετών, την αποκαλούμενη ΙΒ΄ Οικουμενική στο Λατερανό. Σ’ αυτήν παραβρέθηκαν 412 επίσκοποι από όλες τις χριστιανικές χώρες, 800 ηγούμενοι μοναστηριών, ιερείς μητροπολιτικών ναών και αντιπρόσωποι των βασιλέων. Τα δυο μεγάλα θέματα που απασχόλησαν την σύνοδο ήταν το ζήτημα των αγίων τόπων και η μεταρρύθμιση της ζωής της εκκλησίας. Οι δημόσιες συνεδριάσεις ήταν 3, ενώ είχε γίνει στο μεταξύ σχετική συζήτηση από επιτροπές και είχαν συλλεγεί πληροφορίες για τα σχετικά με την μεταρρύθμιση ζητήματα. Στην τρίτη συνεδρίαση διαβάστηκαν επίσημα οι 70 κανόνες της συνόδου δια των οποίων εκτίθεται η πίστη, καθορίζεται τι δεν πρέπει να κάνουν οι κληρικοί και ποια είναι τα καθήκοντά τους. Καθορίζονταν επίσης τα σχετικά με τα ιερά λείψανα, τα μοναχικά τάγματα, της εξομολόγησης και κοινωνίας, του γάμου, τις σχέσεις Ιουδαίων και Χριστιανών κ.λ.π. Οι επίσκοποι των επαρχιών έπρεπε να συνέρχωνται μια φορά τον χρόνο για να εξετάζουν αν εφαρμόζονται οι κανόνες και διορίσθηκαν επίσημοι επιθεωρητές για τον ίδιο σκοπό.

Λίγους μήνες μετά την σύνοδο στο Λατερανό ο Ιννοκέντιος ο Γ΄ πέθανε, αφού τιμήθηκε ως αντιπρόσωπος του Θεού στη γη και είδε να επιτυγχάνονται οι σκοποί του, δηλαδή η επιβολή του παποκαισαρισμού στην Μεσαιωνική Ευρώπη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ιωάννης Ε. Αναστασίου: Εκκλησιαστική Ιστορία, Τόμος Β΄, Εκδόσεις Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1969

 

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή! Χωρίς όνομα ή κάποιο ψευδώνυμο δεν γίνεται δημοσίευση σχολίου. Επίσης δεν πρέπει να είναι υβριστικό και άσχετο με το θέμα του άρθρου.